- in Turkey
- within Compliance topic(s)
Anayasa Mahkemesinin ("AYM") 15.10.2025 tarihli ve 33048 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 17.06.2025 tarihli ve 2024/193 E., 2025/136 K. sayılı kararı ile 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'un ("Kanun")
- 1. maddesi Anayasa'ya aykırı bulunmuş ve iptal hükmünün yürürlüğe girişinin, Kararın VI. "Hüküm" bölümünde de açıkça belirtildiği üzere, Resmî Gazete'de yayımlanmasından itibaren dokuz ay ertelenmesine karar verilmiştir.
- 1. maddeye bağlı nitelikte olan Kanun'un 2. ile Ek 5. maddeleri ise uygulanabilirliği kalmadığı gerekçesiyle verilen iptal hükümleri derhâl yürürlüğe girmiştir.
Kanun'un 1. maddesinin 1954'ten bu yana döviz işlemleri, sermaye hareketleri ve kambiyo senetlerine ilişkin düzenlemelerin üst normu niteliğinde olduğu ve bu hükme dayanılarak Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, bu Karar'a ilişkin 2008-32/34 sayılı Tebliğ ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sermaye Hareketleri Genelgesi gibi pek çok ikincil düzenlemeden oluşan kambiyo mevzuatının yürürlüğe konulduğu dikkate alındığında, söz konusu kararın ekonomik ve hukuki anlamda önemli etkiler doğuracağı değerlendirilmektedir.
İptal edilen 1. madde, Cumhurbaşkanı'na döviz, kıymetli madenler ve çeşitli finansal araçlara ilişkin ithalat ve ihracata yönelik geniş bir düzenleme alanı tanımaktaydı. 2018 yılında yapılan değişiklikle bu yetki Bakanlar Kurulu'ndan Cumhurbaşkanı'na geçmiş ve dövizle sözleşme yasağı dahil olmak üzere ekonomik hayatı etkileyen çeşitli düzenlemeler bu hükme dayanılarak yürürlüğe girmişti. AYM, bu yetkinin Anayasa'ya aykırılığını aşağıdaki gerekçelerle tespit etmiştir:
- Kanunda düzenleme yetkisinin kapsamı ve esasları belirlenmediği için yeterli bir çerçeve bulunmamaktadır.
- Geniş bir alanda karar alma yetkisinin temel ilkeler gösterilmeden yürütmeye bırakılması yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesine aykırıdır.
- Temel hak ve özgürlükleri etkileyen bu alanda kanuni sınırlama ölçütlerinin belirsiz olması Anayasa'nın 13. maddesiyle bağdaşmamaktadır.
- Bu nedenlerle kural Anayasa'nın 7. maddesine aykırı bulunmuş; 1. maddeye bağlı 2. ve Ek 5. maddeler de uygulanabilirliklerini yitirdikleri için iptal edilmiştir.
Karara ekli karşı oyda, kambiyo alanının ani gelişmelere duyarlı ve teknik nitelikte olduğu, bu nedenle düzenlemelerin kanunda tek tek sayılmasının mümkün olmadığı; yetkinin "Türk parasının kıymetini koruma" amacıyla sınırlı olduğu ve Anayasa'ya aykırılık bulunmadığı görüşü ileri sürülmüştür.
AYM, iptal kararının derhâl yürürlüğe girmesinin kamu yararı açısından hukuki boşluk yaratacağı kanaatiyle yürürlük tarihini dokuz ay ertelemiş ve kararın 15 Temmuz 2026'da yürürlüğe gireceğini belirtmiştir. Bu süre içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ("TBMM"), yalnızca kambiyo işlemleri değil, Kanun'un 1. maddesine dayanılarak yürürlüğe konulan tüm ikincil düzenlemelere açık ve belirli bir kanuni dayanak sağlayacak yeni bir düzenleme yapması beklenmektedir. Söz konusu düzenleme yapılmadığı takdirde mevcut ikincil mevzuat, kanuni dayanaktan mahrum kalacaktır.
Bu çerçevede AYM kararı, kambiyo düzenlemelerinin dayandığı temel kanuni yapının ortadan kalkması nedeniyle, yeni yasal çerçevenin oluşturulacağı dönemin piyasalar, finansal kuruluşlar ve düzenleyici otoriteler tarafından yakından takip edilmesi gereken kritik bir süreç olacağını göstermektedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
