Rekabet Kurumu (“Kurum”) 2024 yılında rekabet hukukunun uygulanmasına yönelik faaliyetlerine dair 2024 Yılı Faaliyet Raporunu (“Rapor”) Haziran ayında yayımlamıştır. Kurum, 2024 yılında 166 rekabet ihlali, 311 birleşme-devralma, 10 muafiyet/menfi tespit kararı vermiş olup toplam 487 karar ile dosyaları sonuçlandırmıştır; 49 adet soruşturma ise 2024 yılında tamamen kapanmıştır. 1039 yerinde inceleme görevlendirmesi ve 27 ön araştırma gerçekleştirilmiştir. Tamamlanan soruşturmaların sektörel dağılıma bakıldığında ise Gıda Endüstrisi 16 dosya; Kimya ve Madencilik 9 dosya; Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence, Spor, Şans Oyunları ve Eğitim 5 dosya; Otomotiv ve Taşıtlar 4 dosya; Bilişim Teknolojileri ve Platform Hizmetleri 4 dosya ile yer almaktadır.
Rekabet İhlalleri
Kurum, 2024 yılında 166 rekabet ihlali kararı vermiş olup 27 adedi ön araştırma süreci sonunda 139 adedi ise soruşturma neticesinde alınmıştır. Kararların sektörlere göre dağılımda ise gıda endüstrisi, kültür, sanat, eğlence, spor, dinlence, şans oyunları ve eğitim, inşaat, kimya ve madencilik, otomotiv ve taşıtlar öne çıkmaktadır. 166 adet sonuçlanan dosyanın 20 adedinde olağan soruşturma süreci neticesinde, 90 adedinde ise soruşturma sürecinin uzlaşma usulü ile sonlandırılması neticesinde idari para cezası uygulanmıştır. Uygulanan idari para cezaları 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un (“Kanun”) 4. maddesi, 6. maddesi, 16. maddesi ve 17. maddesinden doğmaktadır. Kanun'un 16. Maddesinden kaynaklanan idari para cezalarının sektörel dağılımı incelendiğinde 2.6 Milyar TL ile bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri, 1.8 Milyar TL ile gıda endüstrisi, 603.9 Milyon TL ile inşaat sektörü, 579.6 Milyon TL ile işgücü piyasası öne çıkmaktadır. 2024 yılında verilen idari para cezaları 7.5 Milyar TL ile bir önceki seneye göre uygulanan idari para cezası tutarından 3 kat fazla olduğu görülmüştür. Raporda bu kapsamda yıl içinde alınan önemli kararlara da yer verilmiştir.
Muafiyet/Menfi Tespit ve Mevzuat
Kanun'un Muafiyet başlıklı 5. maddesine göre, Kurul bu maddede sıralanan koşulların varlığı halinde Kanun'un 4. maddesi uyarınca uygulanacak cezaların uygulanmasından muaf tutabilecektir. Muafiyet değerlendirmesi çerçevesinde çıkarılmış olan ve teşebbüslerce dikkate alınması gereken mevzuatlar aşağıdaki gibidir:
- 2002/2 sayılı “Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği” ve “Dikey Anlaşmalara İlişkin Kılavuz”
- 2008/2 sayılı “Teknoloji Transferi Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği” ve “4054 sayılı Kanun'un 4 ve 5 inci Maddelerinin Teknoloji Transferi Anlaşmalarına Uygulanmasına Dair Kılavuz”
- 2008/3 sayılı “Sigorta Sektörüne İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği”
- 2013/3 sayılı “Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği”
- 2016/5 sayılı “Araştırma ve Geliştirme Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği”
- 2017/3 sayılı “Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği” ve “Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğinin Açıklanmasına Dair Kılavuz”
- “Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz”
- “Fason Üretim Anlaşmalarına İlişkin Kılavuz”
- “Muafiyetin Genel Esaslarına İlişkin Kılavuz”
- “Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Teşebbüs Birliği Kararlarının İsteğe Bağlı Bildirimine İlişkin Kılavuz”
2024 yılında üç adedi menfi tespit, yedi adedi muafiyet olmak üzere toplam 10 adet muafiyet/menfi tespit dosyasının karara bağlandığı görülmektedir. Dosyalarının sektörel dağılımı incelendiğinde 5 karar ile banka, sermaye piyasası, finans ve sigorta hizmetleri, 3 karar ile otomotiv ve taşıtlar, 1 karar ile kimya ve madencilik ve 1 karar ile medya, reklamcılık ve yayıncılık sektörleri olduğu görülmektedir. Raporda bu kapsamda yıl içinde alınan önemli kararlara da yer verilmiştir.
Birleşme ve Devralma İşlemleri ve Mevzuat
Kanun'un 7. maddesi ile belirli nitelikteki işlemlerin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için önceden Kurul'a bildirilerek izin alınması öngörülmüş olup hangi tür birleşme ve devralmaların hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Kurul'a bildirilerek izin alınması gerektiğini Kurul'un çıkaracağı tebliğlerle ilan edeceği düzenlenmiştir. Bu çerçevede çıkarılmış olan ve birleşme devralma işlemlerinin denetlenmesine ilişkin mevzuatlar aşağıdaki gibidir:
- 2010/4 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ
- Birleşme ve devralma sayılan haller ile bu hallerin tespitinde esas unsur olan teşebbüsün kontrolünde meydana gelecek kalıcı değişikliklere ilişkin olarak yayımlanan “Birleşme ve Devralma Sayılan Haller ve Kontrol Kavramı Hakkında Kılavuz”
- Teşebbüsler ve uygulayıcılar bakımından hukuki belirliliği ve öngörülebilirliği artırmak amacıyla yayımlanan “Birleşme ve Devralmalarda İlgili Teşebbüs, Ciro ve Yan Sınırlamalar Hakkın da Kılavuz”
- Yatay birleşme ve devralmalar hakkında Kurul tarafından yapılacak öncül değerlendirmeler de dikkate alınacak genel ilkeleri ortaya koymak üzere yayımlanan “Yatay Birleşme ve Devralmaların Değerlendirilmesi Hakkında Kılavuz”
- Yatay olmayan birleşme ve devralmalar hakkında Kurul tarafından yapılacak öncül değerlendirmelerde dikkate alınacak genel ilkeleri ortaya koymak üzere yayımlanan “Yatay Olmayan Birleşme ve Devralmaların Değerlendirilmesi Hakkında Kılavuz”
- Kanun'un 7. maddesi uyarınca yasaklanabilecek bir yoğunlaşma işleminde, işlemin yol açacağı rekabet sorunlarını ortadan kaldırmaya yönelik olarak taraflara, Kurula sunacakları çözüm önerilerine dair yol göstermek amacıyla yayımlanan “Birleşme ve Devralma İşlemlerinde Rekabet Kurumunca Kabul Edilebilir Çözümlere İlişkin Kılavuz
2024 yılında Rekabet Kurulu, 2 adedi birleşme, 198 adedi devralma, 105 adedi ortak girişim ve 6 adedi özelleştirme olmak üzere toplam 311 adet başvuruyu karara bağlamıştır. Bildirilen 311 birleşme devralma işlemi kapsamında 8 koşullu izin ve 274 koşulsuz izin verilmiştir. 29 adet birleşme devralma işleminin ise kapsam dışı veya izne tabi olmadığı sonucuna varılmıştır. Birleşme devralma kararlarının sektörlere dağılımında ise bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri, altyapı hizmetleri, kimya ve madencilik, sağlık hizmetleri ve otomotiv ve taşıtlar sektörleri öne çıkmaktadır. Bunun yanı sıra, banka, sermaye piyasası, finans ve sigorta hizmetleri, lojistik, depolama ve posta, makine endüstrisi, gıda endüstrisi ve inşaat sektörü de birleşme ve devralma kararlarının sektörel dağılımında ilk 10 sektör arasına girmiş olduğunu belirtmek gerekir. Raporda bu kapsamda yıl içinde alınan önemli kararlara da yer verilmiştir.
Genel Değerlendirme
Kurulun 2020-2024 dönemini kapsayan son beş yıllık çalışmaları incelendiğinde 2024 yılının bu dönemde nihai karara bağlanan dosya sayısının en yüksek olduğu yıl olduğu görülmektedir. 2024 yılında sonuçlandırılan toplam dosya sayısı bir önceki yıla kıyasla yaklaşık %32 düzeyinde bir artış göstermiş ve 487 olarak gerçekleşmiştir. 2024 yılı sonuçlandırılan dosya türleri bakımından bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında 2023 yılında 145 adet olan rekabet ihlallerine ilişkin karar sayısı 166'ya yükselmiştir. Bununla beraber 217 olan birleşme ve devralma karar sayısı 311'e, 8 olan muafiyet/menfi tespit sayısı ise 10'a yükselmiştir.
2024 yılında rekabet ihlali iddialarına ilişkin olarak alınan 166 adet kararın ağırlığının Kanun'un 4. maddesinin ihlali iddialarına ait olduğu görülmektedir.
2024 yılında karara bağlanan birleşme/devralma/ortak girişim/özelleştirme işlemi sayısı 311 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yıl ile kıyaslandığında sonuca bağlanan birleşme/devralma/ortak girişim/ özelleştirme işlemi sayısında yaklaşık %43 oranında bir yükseliş olduğu görülmektedir.
Buna ek olarak, Rapor'da karşılaştırmalı olarak son 5 yılda hükmedilen idari para cezalarına yer verilmiştir. 2024 yılındaki bilgiler kapsamında, esastan verilen ceza 5.946.683.069 TL, birleşme ve devralma işlemini süresi içinde bildirmeme nedeniyle verilen ceza 1.379.315 TL, yerinde incelemenin engellenmesi ya da zorlaştırılması 191.891.583 TL ve nispi idari para cezaları ise 1.376.550.667 TL olarak belirtilmiştir.
Mevzuat Değişiklikleri
Rekabet ihlalleri kapsamında Kurumun incelemelerini daha hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlandırması amaçlanarak 29 Mayıs 2024 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan “7511 Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlar da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 4054 sayılı Kanun'un 34, 43 ve 45. maddelerinde değişiklik yapılmıştır.
Kurulun cezalandırma politikasının da yeniden değerlendirilmesi ihtiyacı ile “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek İdari Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik” yeniden gözden geçirilmiş ve Yeni Yönetmelik 27 Aralık 2024 tarih ve 32765 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İş gücü piyasalarında gerçekleşen rekabet ihlallerinin değerlendirilmesine yönelik olarak İş Gücü Piyasalarındaki Rekabet İhlallerine Yönelik Kılavuz Taslağı hazırlanmış olup söz konusu Taslak Kurulun 12.09.2024 tarihli ve 24-37/888-M sayılı kararı gereğince kamuoyu görüşüne sunulmuştur.
Etki Analizi Raporu
Etki Analizi Raporu Kurul'un 2023-2024 yıllarında aldığı kararların tüketici refahı üzerindeki etkisini tahmin etmeye dönük olarak düzenlenmiştir. Sakar Hukuk Bürosu olarak Kurum'un Etki Analizi Raporu'nu değerlendirdiğimiz yazımıza ulaşabilirsiniz.
2024 yılı Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu
2024 Yılı Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu, Kuruma bildirilen birleşme ve devralma ile özelleştirme işlemlerinden 2024 yılı içerisinde incelenerek karara bağlananları konu edinmekte ve esas olarak bahse konu yıldaki birleşme ve devralmalara yönelik gelişmelerin özetlenmesi hedeflenmektedir. Sakar Hukuk Bürosu olarak Kurum'un 2024 yılı Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu'nu değerlendirdiğimiz yazımıza ulaşabilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
