Στις 13 Μαΐου 2025, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε απόφαση που αλλάζει ριζικά το τραπεζικό τοπίο στην Κύπρο. Η υπόθεση αφορούσε τον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης ("ΟΧΣ"), όμως η σημασία της εκτείνεται πολύ ευρύτερα, αγγίζοντας όλες τις κυπριακές τράπεζες και το τραπεζικό σύστημα συνολικά.
Η απόφαση εκδόθηκε κατόπιν αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα, εκ μέρους του Διευθυντή της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, στη βάση παραβιάσεων του Νόμου περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις (Ν.93(Ι)/96) και της Οδηγίας 93/13/ΕΟΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τι κρίθηκε καταχρηστικό;
Το δικαστήριο αναγνώρισε μια σειρά από τυποποιημένες ρήτρες σε δανειακές συμβάσεις ως καταχρηστικές, όπως:
- Τη μονομερή μεταβολή του επιτοκίου ή των τραπεζικών εξόδων από την τράπεζα.
- Τη μονομερή αλλαγή του τρόπου ή του χρόνου αποπληρωμής του δανείου.
- Τη δυνατότητα της τράπεζας να αυξάνει το επιτόκιο ή να επιβάλλει επιπλέον τόκους υπερημερίας κατά την κρίση της.
- Την επιβολή αόριστων και μη προκαθορισμένων εξόδων (δικαστικών, δικηγορικών κλπ).
- Τη γενική επίσχεση (General Preferential Lien) πάνω σε περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη χωρίς σαφείς όρους.
- Τη δυνατότητα συμψηφισμού λογαριασμών χωρίς προειδοποίηση.
Η Σημασία της Απόφασης
Η σημασία της απόφασης αυτής δεν περιορίζεται μόνο στο συγκεκριμένο τραπεζικό ίδρυμα. Αποτελεί:
- Ένα μήνυμα υπέρ της ενίσχυσης της προστασίας των καταναλωτών.
- Ένα καθαρό πλαίσιο για τις τράπεζες ότι οι τυποποιημένες ρήτρες υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο και δεν μπορούν να παραβιάζουν τα δικαιώματα του καταναλωτή.
- Επιβεβαίωση της εφαρμογής του ευρωπαϊκού δικαίου περί καταχρηστικών ρητρών στις κυπριακές συμβάσεις.
Η εφαρμογή της Οδηγίας 93/13/ΕΟΚ ενσωματώνει σημαντικές προστασίες για τον αδύναμο συμβαλλόμενο (καταναλωτή), ενώ η απόφαση του δικαστηρίου επιβεβαιώνει ότι τα τραπεζικά ιδρύματα δεν μπορούν να επικαλούνται την «ελευθερία συμβάσεων» για να επιβάλλουν μονομερείς όρους που καταπατούν θεμελιώδεις αρχές ισότητας και διαφάνειας.
Αλλαγές για τις Τράπεζες και τις Συμβάσεις με το Κοινό
Μετά από αυτήν την απόφαση:
- Οι τράπεζες οφείλουν να επανεξετάσουν όλες τις τυποποιημένες συμβάσεις τους και να αφαιρέσουν ή να τροποποιήσουν ρήτρες που ενδέχεται να κριθούν καταχρηστικές.
- Οι δανειολήπτες έχουν πλέον ισχυρότερο νομικό έρεισμα για να αμφισβητήσουν καταχρηστικούς όρους.
- Η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή αποκτά ενισχυμένο ρόλο στον έλεγχο των τραπεζικών πρακτικών.
Τι Προτείνουμε
- Ελέγξετε τις δανειακές σας συμβάσεις για την ύπαρξη καταχρηστικών ρητρών.
- Συμβουλευτείτε τον νομικό σας σύμβουλο για το αν και πώς μπορείτε να αμφισβητήσετε μονομερείς χρεώσεις ή τροποποιήσεις.
Η απόφαση αυτή θέτει νέα δεδομένα στις σχέσεις μεταξύ τραπεζών και καταναλωτών. Εισάγει ένα αυστηρότερο νομικό πλαίσιο, ενισχύει τη διαφάνεια και περιορίζει τις πρακτικές που μέχρι πρότινος θεωρούνταν κοινώς αποδεκτές. Η συμμόρφωση με το νέο αυτό νομικό τοπίο θα αποτελέσει πρόκληση, αλλά και ευκαιρία για εκσυγχρονισμό των τραπεζικών πρακτικών και εναρμόνισή τους με τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού και κυπριακού δικαίου.
Δυνατότητα Έφεσης
Σημειώνεται πως η απόφαση αυτή είναι πρωτόδικη και, ως εκ τούτου, ο ΟΧΣ έχει το δικαίωμα να ασκήσει έφεση εντός 42 ημερών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης. Σε περίπτωση που ασκηθεί έφεση, το Ανώτερο Δικαστήριο θα εξετάσει τόσο νομικά ζητήματα όσο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ζητήματα πραγματικών περιστατικών, ανάλογα με το εύρος των λόγων έφεσης που θα εγερθούν.
Το αποτέλεσμα της έφεσης μπορεί να είναι:
- Επικύρωση της πρωτόδικης απόφασης.
- Τροποποίηση μέρους της απόφασης, ιδίως εάν θεωρηθούν υπερβολικές ή δυσανάλογες κάποιες από τις διατάξεις.
- Ανατροπή της απόφασης, εάν το Ανώτερο Δικαστήριο θεωρήσει ότι έγιναν ουσιαστικά σφάλματα στην ερμηνεία του νόμου ή στην εφαρμογή των αποδεικτικών στοιχείων.
Ως εκ τούτου, ενώ η πρωτόδικη απόφαση αποτελεί ήδη σημείο αναφοράς, το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να διαμορφωθεί περαιτέρω από την πορεία της έφεσης.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
