Παράνομη Κατοχή Γης - Το Άρθρο 281 του Ποινικού Κώδικα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Την 31/10/2025 το Εφετείο, με τριμελή σύνθεση και εξασκώντας Ποινική Δικαιοδοσία εξέδωσε την απόφασή του στην Ποινική Έφεση αρ. 94/2022, ημερ. 31/10/2025, CSRE REAL ESTATE COMPANY LTD V. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ, («CSRE REAL ESTATE COMPANY LTD»).

Στην υπό κρίση υπόθεση, ο Εφεσίβλητος αντιμετώπιζε πρωτόδικα την κατηγορία κατοχής υποστατικού εγγεγραμμένου στο όνομα της Εφεσείουσας χωρίς τη συναίνεσή της, κατά παράβαση του άρθρου 281 του Ποινικού Κώδικα, («άρθρο 281»). Το πρωτόδικο Δικαστήριο αθώωσε και απάλλαξε τον Εφεσίβλητο από την κατηγορία.

Η Εφεσείουσα άσκησε έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης υποστηρίζοντας ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο εφάρμοσε εσφαλμένα το Νόμο σε σχέση με τα πραγματικά γεγονότα.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Ο Εφεσίβλητος το 2013 έλαβε κατοχή του υποστατικού δυνάμει ενοικιαστηρίου εγγράφου, αλλά από το 2014 αρνείτο να καταβάλει τα ενοίκια και πρόβαλλε διάφορους ισχυρισμούς. Λόγω μη καταβολής των ενοικίων, η Εφεσείουσα, το 2019 τερμάτισε την ενοικίαση και κάλεσε τον Εφεσίβλητο όπως παραδώσει κενή και ελεύθερη κατοχή του υποστατικού. Το υποστατικό παραδόθηκε τελικά το 2022.

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Το άρθρο 281 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, («Κεφ.154»), στο οποίο θεμελιώθηκε η κατηγορία, έχει υποστεί διάφορες τροποποιήσεις ¹, και στη σημερινή του μορφή, προβλέπει τα ακόλουθα:

Συστατικά στοιχεία του αδικήματος

Με βάση τις πρόνοιες του εν λόγω άρθρου, ενεργοποιείται η διάπραξη του αδικήματος αν υπάρχει, «κατοχή γης χωρίς τη συναίνεση του εγγεγραμμένου ιδιοκτήτη της», η οποία κατοχή όμως, προσδιορίζεται στον πλαγιότιτλο του άρθρου ως, «παράνομη κατοχή ...».

Αξίζει να αναφερθεί ότι το άρθρο 281 του Ποινικού Κώδικα, («άρθρο 281»), βρίσκεται στο κεφάλαιο, Μέρος VI, των ποινικών αδικημάτων εναντίον περιουσίας και στο κεφάλαιο που προσδιορίζεται ως Αξιόποινη Παράνομη Είσοδος – «Criminal Trespass».

Παρόλο που στον πλαγιότιτλο του άρθρου γίνεται αναφορά σε παράνομη κατοχή, και το άρθρο συνιστά μέρος του κεφαλαίου, Αξιόποινη Παράνομη Είσοδος – «Criminal Trespass», στο κείμενο του ίδιου άρθρου δεν προσδιορίζεται η κατοχή ως παράνομη και επίσης δεν προσδιορίζεται αν η μη ύπαρξη, ή, η τυχόν ανάκληση της συναίνεσης κατοχής που τυχόν προϋπήρχε, πρέπει να γίνεται με νόμιμο τρόπο.

Εάν αγνοηθεί ο πλαγιότιτλος του άρθρου και ο τίτλος στο κεφάλαιο, ως λεπτομερώς επεξηγείται πιο κάτω, τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος φαινομενικά είναι, κάποιος να «κατέχει γη χωρίς την συναίνεση του εγγεγραμμένου ιδιοκτήτη». Σε αυτά τα συστατικά στοιχεία, εκ πρώτης όψεως, δεν περιλαμβάνεται, η παράνομη κατοχή, ως επίσης και η νόμιμη ανάκληση της συναίνεσης.

Η γη, το αντικείμενο παράνομης κατοχής, καλλιέργειας, νομής ή χρήσης

Το άρθρο 281 ρητά αναφέρει ότι αντικείμενο παράνομης κατοχής, καλλιέργειας, νομής ή χρήσης είναι «γη», χωρίς όμως να προσδιορίζεται η έννοιάς της.

Στο άρθρο 4 του Κεφ. 154, που είναι ο ερμηνευτικός κανόνας των διαφόρων εννοιών του εν λόγω νόμου, δεν υπάρχει ερμηνεία της λέξης «γη».

Κατ' αντιπαραβολή, στο άρθρο 2 του Περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση), Νόμου, Κεφ. 224, («Κεφ. 224»), υπάρχει αναφορά στη λέξη «γη», ως συστατικό της ακίνητης ιδιοκτησίας, και καθαρά διακρίνεται σαν κάτι διαφορετικό από τα υποστατικά και τις οικοδομές που βρίσκονται επ' αυτής, για τα οποία υπάρχει ξεχωριστή ερμηνεία. Στο άρθρο 2 του Κεφ. 224 προβλέπονται τα ακόλουθα:

Συνεπώς, άλλο η «γη», και άλλο τα οικοδομήματα, υποστατικά και κατασκευάσματά επ' αυτής, τα οποία όλα μαζί, (γη και οικοδομήματα επ' αυτής), συνιστούν ακίνητη ιδιοκτησία σύμφωνα με το Κεφ. 224.

Η ύπαρξη της λέξης «γη», συνδέεται με τον σκοπό του άρθρου 281 πριν την τροποποίηση του 1972, Ν. 44/1972, όταν το άρθρο προέβλεπε και αφορούσε την απαγόρευση σε κάποιο να οργώνει, σπέρνει ή άλλως καλλιεργεί «γη», χωρίς τη συναίνεση του ιδιοκτήτη.

Η τροποποίηση του 1972, τροποποίησε μόνο το «οργώνει, σπέρνει ή άλλως καλλιεργεί» αφήνοντας άθικτη τη λέξη «γη» επί της οποίας διαπράττονται τα αδικήματα, είτε τα προηγούμενα είτε τα νέα.

Footnotes

1 Το εν λόγω άρθρο πήρε την παρούσα μορφή του σε σχέση με την αρχική διάταξη του Κεφ. 154 με τρεις τροποποιήσεις. Η πρώτη έλαβε χώρα με το νόμο 44/1972 με τον οποίο τροποποιήθηκε ο πλαγιότιτλος και αντικαταστάθηκε η πρώτη και δεύτερη γραμμή με τη φράση, «Όποιος κατέχει, καλλιεργεί, νέμεται ή χρησιμοποιεί με οποιοδήποτε τρόπο», η δεύτερη με το νόμο 31(Ι)/2005 όπου το αδίκημα υπόκειτο πλέον σε φυλάκιση δύο χρόνων ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πέντε χιλιάδες λίρες ή και στις δύο αυτές ποινές, και η Τρίτη, τροποποίηση έγινε με το νόμο 18(Ι)/2025, που είναι και η παρούσα μορφή του άρθρου, και προβλέπει ποινή φυλάκισης μέχρι και πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή μέχρι τις δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) ή και στις δύο αυτές ποινές. Τα γεγονότα τις υπόθεσης που στοιχειοθέτησαν τη σχετική κατηγορία διαδραματίστηκαν αρχής γενομένης το 2019 και συνεχίστηκαν μέχρι το 2022.

2 Στην παρούσα μελέτη παρατίθεται το άρθρο 281 ως ισχύει σήμερα με την τροποποίηση που έγινε το 2025, γιατί αυτό το άρθρο παρέθεσε και σχολίασε η απόφαση του δικαστηρίου αντικείμενο της μελέτης αυτής, παρόλο που θα ήταν ορθότερο να παρατίθετο το άρθρο ως ίσχυε κατά την περίοδο της ισχυριζόμενης παράβασης. Σε κάθε περίπτωση, η μόνη διαφορά των δύο άρθρων, τροποποίηση του 2005 σε αντιδιαστολή με την τροποποίηση του 2025, είναι σε σχέση με το ύψος της ποινής, γεγονός που δεν επηρεάζει την μελέτη αυτή και το σχολιασμό μας.

To view the full article click here

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.