Οι αλλαγές που θεσπίστηκαν στον Κανονισμό του Χρηματιστηρίου Αθηνών στοχεύουν να ενισχύσουν την εμπορευσιμότητα των μετοχών και την ελκυστικότητα της αγοράς στην επενδυτική κοινότητα.
Ήδη, η ρυθμιζόμενη αγορά του Χ.Α. εντάσσεται προοδευτικά στη λίστα παρακολούθησης των διεθνών οίκων αξιολόγησης για την πολυαναμενόμενη ανάκτηση βαθμίδας «ανεπτυγμένης αγοράς» εντός του 2025. Στόχος είναι η βελτίωση των αποτιμήσεων για τις εισηγμένες εταιρείες, η μείωση της μεταβλητότητας και η αύξηση της ρευστότητας. Με το βλέμμα στραμμένο στην ενίσχυση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας, ο αναθεωρημένος Κανονισμός του Χ.Α. έφερε αλλαγές τόσο στις προϋποθέσεις εισαγωγής όσο και στα κριτήρια παραμονής των εταιρειών στη ρυθμιζόμενη αγορά.
Η πιο πολυσυζητημένη αλλαγή, που απασχολεί μεγάλο αριθμό εταιρειών μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης, είναι ο καθορισμός ελάχιστου ποσοστού διασποράς των μετοχών στο ευρύ επενδυτικό κοινό –όχι μόνο κατά την αρχική εισαγωγή, αλλά καθ' όλη τη διάρκεια παραμονής στο ταμπλό– με ρητή την υποχρέωση αποκατάστασής της εάν κατέλθει του ποσοστού αυτού. Σε αντίθεση με το προηγούμενο πλαίσιο, που επεδείκνυε ανοχή στη «διαιώνιση» χαμηλής διασποράς, οι εκδότες υποχρεούνται πλέον να λάβουν μέτρα για την αποκατάσταση της διασποράς, όταν αυτή κατέρχεται των ελάχιστων ορίων (π.χ. διάθεση των μετοχών, διορισμό ειδικών διαπραγματευτών). Αυτό προτού αυτή κατέλθει του 10% και γίνει ορατός ο κίνδυνος αναστολής διαπραγμάτευσης και εφαρμογής των περί διαγραφής διατάξεων. Επίσης, προβλέπεται μια δομημένη και προοδευτική διαδικασία διαχείρισης περιπτώσεων χαμηλής διασποράς: ένταξη της μετοχής στην κατηγορία επιτήρησης, εάν η διασπορά δεν αποκατασταθεί εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, μέγιστο χρονικό όριο παραμονής στην εν λόγω κατηγορία, και –μόνον εφόσον η διασπορά κατέλθει του 10% και δεν ανακάμψει εντός ορισμένης χρονικής περιόδου– αναστολή διαπραγμάτευσης και διαγραφή.
Με εξαιρέσεις ιδίως για μετοχές υψηλής συναλλακτικής δραστηριότητας, η ελάχιστη διασπορά στο ευρύ κοινό πρέπει να ανέρχεται, σε διαρκή βάση, τουλάχιστον στο 25% των μετοχών της ίδιας κατηγορίας (στις εταιρείες κεφαλαιοποίησης μικρότερης των 200 εκατομμυρίων) ή 15% (σε εταιρείες κεφαλαιοποίησης τουλάχιστον 200 εκατομμυρίων). Ως ευρύ κοινό νοούνται πρόσωπα που κατέχουν ποσοστό μικρότερο του 5%, άμεσα ή έμμεσα, στο μετοχικό κεφάλαιο της εισηγμένης εταιρείας. Η διασπορά ελέγχεται περιοδικά, 2 φορές τον χρόνο, και –προς αποφυγή καταχρηστικών πρακτικών κοντά στις ημερομηνίες ελέγχου– κρίσιμη είναι η μέση διασπορά του προηγούμενου εξαμήνου. Πάντως, ο νέος Κανονισμός Χ.Α. θέτει αυστηρότερες προϋποθέσεις ελάχιστης διασποράς από εκείνες της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2024/2811 (μέρος του πακέτου Listing Act), η οποία καλεί τα κράτη μέλη να μειώσουν την αρχική διασπορά από 25% σε 10%, επιτρέποντας και εφαρμογή εναλλακτικών κριτηρίων, με στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε κεφάλαια.
Για τους εκδότες που ήταν ήδη εισηγμένοι στο Χρηματιστήριο κατά την ημερομηνία υιοθέτησης των τροποποιήσεων στον Κανονισμό, ημερομηνία σταθμός θα είναι η 1η Ιουλίου 2025, ημερομηνία έναρξης εφαρμογής των νέων κριτηρίων διαρκούς επάρκειας διασποράς. To Χρηματιστήριο Αθηνών θα διενεργήσει έλεγχο με βάση τη μέση κεφαλαιοποίηση και τη μέση διασπορά του πρώτου εξαμήνου του 2025, προκειμένου να προσδιορίσει για πρώτη φορά το ποσοστό κατανομής στο ευρύ κοινό που κάθε εκδότης οφείλει να πληροί εφεξής. Ο πρώτος έλεγχος επάρκειας διασποράς αναμένεται τον Ιανουάριο του 2026 και η προθεσμία αποκατάστασης δεν θα ξεπερνά το ένα έτος. Για τον λόγο αυτό, ήδη αρκετές εταιρείες μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης προγραμματίζουν διάθεση μετοχών σε επιλεγμένους επενδυτές. Επίσης, δεδομένου και του κινδύνου ένταξης στην κατηγορία επιτήρησης –όχι μόνο σε περίπτωση αρνητικών ιδίων κεφαλαίων, αλλά και εάν τα ίδια κεφάλαια κατέλθουν ορισμένου ποσοστού χωρίς να επανέλθουν πριν το τέλος της επόμενης οικονομικής χρήσης– αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου είναι προ των πυλών για αρκετές εισηγμένες.
Τις αλλαγές στον Κανονισμό του Χρηματιστηρίου έρχεται να συμπληρώσει το νέο νομοσχέδιο για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς, το οποίο αναμένεται να εισάγει φορολογικά και άλλα κίνητρα για συμμετοχή σε δημόσιες εγγραφές και μείωση του κόστους εισαγωγής στην Εναλλακτική Αγορά (ΕΝ.Α.). Το νομοσχέδιο περιορίζει το ρίσκο μη οικειοθελών διαγραφών (συνεπεία τόσο της αύξησης των ελάχιστων ορίων διασποράς όσο και της αυστηροποίησης του κανονιστικού πλαισίου) καθώς αναμένεται να προβλέπει, για πρώτη φορά, τη διαδικασία μετάταξης μιας εταιρείας από την κύρια αγορά στην ΕΝ.Α., δυνατότητα που ήδη είχε σκιαγραφηθεί στον αναθεωρημένο Κανονισμό Χ.Α.
Ανακεφαλαιώνοντας, οι αλλαγές του κανονιστικού πλαισίου, με κύριο άξονα τον νέο Κανονισμό του Χρηματιστήριου, αναμένεται να ενισχύσουν την κινητικότητα στο Χ.Α. και να οδηγήσουν σε βελτίωση της εμπορευσιμότητας των μετοχών. Ωστόσο, βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για μετοχές που είναι εισηγμένες στο Χ.Α. είναι οι ίδιες οι εταιρείες πρωτίστως να επιδιώξουν την ουσιαστική και όχι απλώς την τυπική συμμόρφωσή τους. Η διάθεση μετοχών από τους βασικούς μετόχους εισηγμένων εταιρειών σε συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα είναι μία τακτική που, παρόλο που μπορεί φαινομενικά να εξασφαλίζει τη συμμόρφωση της εταιρείας με τους νέους κανόνες διαρκούς διασποράς, ουσιαστικά υπονομεύει τον απώτερο στόχο των αλλαγών αυτών, που είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Υπάρχει πλήθος εισηγμένων με συγκεντρωτική μετοχική σύνθεση, που καθιστούν το ελληνικό χρηματιστήριο δυσανάλογα εσωστρεφές σε σύγκριση με άλλες αγορές. Πέραν των πολυάριθμων οικογενειακών/προσωποκεντρικών εταιρειών, μειωμένη (ενίοτε μονοψήφια) διασπορά παρουσιάζουν και οι εταιρείες επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία, οι οποίες –δεδομένης της εκ του νόμου υποχρεωτικής εισαγωγής τους σε ρυθμιζόμενη αγορά– υπήρξαν διαχρονικά αντικείμενο ευνοϊκής μεταχείρισης. Επομένως, και οι εταιρείες αυτές θα πρέπει να λάβουν ουσιαστικά μέτρα για την ενίσχυση της διασποράς τους μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025
Η διάθεση μετοχών από τους βασικούς μετόχους εισηγμένων εταιρειών σε συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα είναι μία τακτική που, παρόλο που μπορεί φαινομενικά να εξασφαλίζει τη συμμόρφωση της εταιρείας με τους νέους κανόνες διαρκούς διασποράς, ουσιαστικά υπονομεύει τον απώτερο στόχο των αλλαγών αυτών, που είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.
This article was originally featured in the Business Law Insights 2025 special edition, published in Kathimerini newspaper in collaboration with NOMIKI
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
