Ar-Ge Faaliyetlerini Teşvik Eden Çeşitli Kanunlarda Yer Alan Personel Ücreti Gelir Ve Damga Vergisi İstisnasına Sınırlamalar Getirilmiştir

Ülkemizde ar-ge faaliyetlerini destekleyen ve teşvik eden "4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanun", "5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun" ve "6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun" genel olarak ar-ge faaliyetinde bulunan mükelleflere önemli vergisel ve diğer teşvikleri içermektedir.

Bu teşviklerden en önemlilerinden biri de bu faaliyetlerde görev alan personele ait ücretlere sağlanan gelir vergisi ve damga vergisi istisnasıdır. 4691 ve 5746 sayılı Kanunlarda gelir vergisi istisnası teşviği istisna uygulanmadan tahakkuk eden verginin terkini suretiyle işverene tanınmaktadır. 6550 sayılı Kanunda ise doğrudan ücret istisna edildiğinden bu avantaj personele ait olmaktadır.

Her üç kanunda da ücrete gelir vergisi teşviğinde rakamsal olarak herhangi bir sınırlama bulunmamaktayken, 7555 Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 635 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (RG: 24.07.2025/32965) ile bu teşvik unsuruna sınırlamalar getirilmiştir.

Kanunun yayımını izleyen ayın başında (01.08.2025) yürürlüğe girecek bu düzenlemeler aşağıdaki gibidir:

1. 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesi uyarınca 31/12/2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir.

Yapılan değişiklikle 01/08/2025 tarihinden sonra tahakkuk eden ücretler için "ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi;" ibaresi "ücretlerinin brüt asgari ücretin kırk katını aşmayan kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen asgari ücret istisnasına isabet eden vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarı;" şeklinde değiştirilmiştir.

Buna göre terkine konu edilecek tutar brüt asgari ücretin kırk katını aşamayacaktır. Ayrıca terkin edilecek verginin hesabında, GVK'nun 23/18. Maddesi uyarınca asgari ücret üzerinden alınmayan vergi tutarı düşülecektir.

Brüt asgari ücretin kırk katı olarak getirilen bu sınırlamanın personel bazında mı yoksa işverenin ilgili aydaki muhtasar beyannamede beyan ettiği toplam ücret matrahı bazında mı hesaplanacağı ve bu sınırlamanın ay bazında mı yoksa yıllık toplam bazda mı dikkate alınacağı metinden tam olarak anlaşılamamakla beraber, bize göre bu sınırlamanın personel ve ay bazında yapılması gerekir. İdarenin bu hususu bir an önce tebliğ ile açıklaması gerekmektedir.

Diğer yandan aynı sınırlama damga vergisi açısından yapılmış, daha önce kapsam dahilindeki personelin ücretinin tamamı damga vergisinden istisna iken bu kez asgari ücretin kırk katı kadarı damga vergisinden istisna edilmiş, fazlasının damga vergisine tabi tutulması öngörülmüştür.

2. 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile bu Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde çalışan tasarım ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde doksan beşi, yüksek lisanslı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde doksanı ve diğerleri için yüzde sekseni, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir.

Yapılan değişiklikle 01/08/2025 tarihinden sonra tahakkuk eden ücretler için, "ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin;" ibaresi "ücretlerinin brüt asgari ücretin kırk katını aşmayan kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen asgari ücret istisnasına isabet eden vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarının;" şeklinde değiştirilmiştir.

Buna göre terkine konu edilecek tutar brüt asgari ücretin kırk katının maddede yazılı yüzdelerini aşamayacaktır. Ayrıca terkin edilecek verginin hesabında, GVK'nun 23/18. Maddesi uyarınca asgari ücret üzerinden alınmayan vergi tutarı düşülecektir. Ayrıca değişiklikten önce kapsam dahilindeki personelin ücretlerinin tamamı damga vergisinden istisna iken yapılan değişiklikle istisna uygulanacak tutarın brüt asgari ücretin kırk katını aşamayacağı öngörülmüştür.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi gelir vergisi istisnasına getirilen sınırlamanın toplam değil personel bazında ve yıllık değil ay bazında dikkate alınması gerektiğini düşünüyoruz.

3. 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanunun geçici 1 inci maddesi uyarınca kamu personeli hariç olmak üzere, araştırma altyapılarında çalışan Ar-Ge ve destek personelinin bu görevleriyle ilgili ücretlerinin tamamı gelir vergisinden ve damga vergisinden müstesna iken 01/08/2025 tarihinden sonra tahakkuk eden ücretler için 7555 sayılı Kanunla eklenen "İstisna uygulanacak ücret tutarı brüt asgari ücretin kırk katını aşamaz" ibaresi gereği mezkûr sınırlama uygulanacaktır.

Saygılarımızla

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.