GIRIS

Deniz ticaret sektöründe ordino / yük teslim talimat belgesine dair tartismalar sektörde yeniden gündeme gelmektedir. Bu tartismalarin temelinde Danistay Idari Dava Daireleri Kurulu (IDDK)'nun 2019/2250 E., 2020/812 K. sayisiyla vermis oldugu kararin gerek idarece gerekse de sektördeki birtakim sirketler tarafindan yanlis yorumlanmasi yatmaktadir. Sektör anlaminda idare ve tasima ilgilileri açisindan ciddi sonuçlar doguracak sürecin son halini bu bilgi notunda dikkatinize sunmaktayiz.

ORDINO'YA ILISKIN GÜNCEL GELISMELER

  • GÜMRÜK VE TICARET BAKANLIGI GÜMRÜKLER GENEL MÜDÜRLÜGÜ 03.11.2017 TARIHLI YAZISI

Özetle Gümrük mevzuatinda ordinoya iliskin bir hüküm bulunmadigindan gümrük islemlerinin herhangi bir asamasinda gümrük müdürlüklerince aranmayacagi belirtilmistir.

  • DANISTAY IDDK'NIN 17.12.2018 TARIH VE 2016/2991 E., 2018/5551 K. SAYILI KARARI VE DANISTAY IDDK'NIN 02.06.2020 TARIH VE 2019/2250 E., 2020/812 K. SAYILI KARARI

Danistay Idari Dava Daireleri Kurulu (IDDK)'nun 2019/2250 E., 2020/812 K. sayili karari ile Danistay IDDK'nin 17.12.2018 tarih ve 2016/2991 E., 2018/5551 K. sayili kararina iliskin karar düzeltme istemi asagidaki gerekçeyle reddedilmistir.

"...gümrüklü saha içerisinde mal teslimine iliskin düzenlemeler yapma ve/veya kural koyma yetkisinin açikça Gümrük Müstesarligina verildigi ve hatta Gümrük Yönetmeligi'nin 559. maddesi ile Yönetmelikte öngörülmeyen sorunlarin ortaya çikmasi halinde bunlari inceleyerek sonuçlandirmaya da anilan Müstesarligin yetkili oldugunun açikça düzenlendigi, ayrica, deniz yoluyla ithal edilerek, geçici depo veya antrepoya konulan esyanin teslimi sirada ibraz edilmesi gereken belgelerin belirlenmesi konusunda 491 sayili (mülga) Denizcilik Müstesarliginin Kurulus ve Görevleri Hakkinda Kanun Hükmünde Kararname ile davali idareye verilmis bir yetki de bulunmadigindan, "Yük Teslim Talimat Formu"nun düzenlendigi Denizcilik Müstesarligi Deniz Ticareti Genel Müdürlügü'nün 17/05/2011 günlü, 14765 sayili isleminde hukuka uyarlik bulunmadigi gerekçesiyle bozulmustur."

seklindedir. Danistay IDDK yukaridaki anili kararlarinda idarenin yetki sinirlarini gözeterek bir karar vermis olup esasa dair herhangi bir inceleme yapmamistir.

  • ULASTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIGI DENIZCILIK GENEL MÜDÜRLÜGÜ 24.09.2020 TARIHLI YAZISI

Ilgili karara istinaden, Ulastirma ve Altyapi Bakanligi Denizcilik Genel Müdürlügü'nün 24.09.2020 tarihli kararinda yük teslim talimat formunun uygulamasinin iptal edildigi karari bildirilmistir. Sair yazida ".tasima hukukunda varis yerine ulasan malin tasiyan tarafindan gönderilene teslimi iki tarafli bir hukuki islemdir. Bunun için tasiyanin kendi rizasiyla mal üzerindeki zilyetligini sonlandirarak, aliciyi zilyet kilmasi gerekmektedir. Bu teslim islemine tasiyanin katilmamasi, en azindan teslimin onun onayi veya talimatiyla gerçeklesmemesi ulusal ve uluslararasi hukuka aykiri olacaktir. Bu nedenle, tasiyanin imzalayarak yükün teslimine riza gösterildigini ifade ettigi "yük teslim talimat formu" veya "yük teslim belgesi" yahut "etiketli konismento" veya "ordino" gibi isimlerle anilan bu belge, ulusal ve uluslararasi tasimacilikta yükün teslimi için geçerli bir belgedir." oldugu belirtilmektedir.

  • TICARET BAKANLIGI GÜMRÜKLER GENEL MÜDÜRLÜGÜ'NÜN ISTANBUL GÜMRÜK MÜSAVIRLERI DERNEGI'NIN BASVURUSUNA DAIR 30.07.2021 TARIHLI CEVABI YAZISI

Özetle Gümrük Idareleri'nin tasinan yükün fiziki teslim yükümlüsü olmadigi, ordino/yük teslimat formu olmaksizin esyanin teslim edilmemesi uygulamasinin özel hukuk alanina giren bir olay oldugu görüsünü korudugu belirtilmektedir. Kararin ilgili kismi

Ordino konusunda yapilacak düzenlemenin Gümrük Kanunu'nun 218 inci maddesinde belirtilmis "gümrük is ve islemleri ile ilgili." bir yönünün bulunmadigi, söz konusu yetki maddesinin liman isleticileri ve geçici depolama yeri isleticilerine yönelik olugu, bununla birlikte tasiyan, acente veya komisyoncu tarafindan düzenlenen bir belge veya tahsil edilen bir ücret olan ordinonun ise, özel hukuk hükümlerine (6102 sayili Ticaret Kanunu, 6098 sayili Borçlar Kanunu) göre acente, ithalatçi ve geçici depolama yeri isleticisi arasinda ifa edilen islemlerin sonucunda ve özel hukuk hükümlerine göre tesis edilen sözlesmeler (navlun, kirkambar ve saklama) kapsaminda uygulandigi,

seklinde olup yargi kararlarinin yanlis yorumlanmasinin önüne geçecek sekilde bir cevap verilmistir. Bu kapsamda ordino konusunda Ticaret Bakanligi Gümrükler Genel Müdürlügü tarafindan yapilacak bir islem bulunmadigi degerlendirilmekle birlikte, "gümrük islemleri bitirilmis esyanin geçici depolama yerlerinden fiziki teslimi" hususunda bir mevzuat çalismasi baslatildigi da belirtilmistir.

DEGERLENDIRME VE SONUÇ

Ordino belgesinin sadece Gümrük mevzuatinda bulunmamasi gerekçesiyle hukuka uygun bir belge olmadigi ve yük tesliminde yük teslim talimat belgesi veyahut onun gibi belgelerin aranmayacagina dair yayimladigi degerlendirmesi hukuka aykirilik teskil etmektedir. Hukukun bir bütün oldugu, sadece bir mevzuatla sinirlandirilamayacagi hukukun temel prensiplerinden birisidir.

Pratik hayatta öncelikle tasiyan tasimaya konu emtialar üzerinde zilyetlik yetkisini sona erdirecek, ardindan hukuken gönderileni tespit edip onu zilyet kilmasi gerekecektir. Bu teslim isleminden tasiyanin çikarilmasi, onun sürece dahil edilmemesi, teslimin tasiyanin onay ve talimatiyla gerçeklesmemesi malin tasiyanin zilyetliginden haksiz sekilde alinmasi suretiyle zilyetliginin gasp edilmesi manasina gelecektir. Kaldi ki, bu süreçle tasiyan sadece haksiz ve hukuka aykiri olarak sorumluluk altinda tutulmayacak olup ayni zamanda hukuken mevcut haklarini kullanmaktan da mahrum birakilacaktir.

Ticaret Bakanligi Gümrükler Genel Müdürlügü'nün ilgili yazisinda deniz ticareti sektörünün aktif unsurlari tarafindan yargi kararlarinin ve uygulamanin yanlis anlasilmasinin önüne geçilmesine yönelik olarak yerinde bir açiklama yapilmistir. Danistay Idari Dava Daireleri Kurulu'nun tesis edilen islemin yetkisiz idare tarafindan yapilmasi nedeniyle hukuka uyarlik bulunmadigini belirtmistir. Idarenin gümrük islemlerin bitirilmis esyanin geçici depolama yerlerinden fiziki teslimi hususunda bir mevzuat çalismasi baslattigini bildirmesi sektör açisindan olumlu bir gelisme oldugunu ifade etmek isteriz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.