Turkey: Yabancı Şirketlerin Türkiye'de Şube Açması Hukuki Prosedürü

Günümüzde gittikçe gelişen ticaret hayatı ile birlikte yatırımcılar birden çok ülkeye, pazara ulaşmak istemektedirler. Ancak farklı farklı yerlerde sıfırdan bir şirket kurmanın çok da kolay olmaması nedeni ile yatırımcılar, şirket yerine şube kuruluşuna yönelmektedirler.

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda ("TTK") şubenin açık bir tanımı yapılmamıştır. Ticaret Sicili Yönetmeliği ("TSY")'nin 118. maddesinin 1. fıkrası şubeyi, "Bir ticari işletmeye bağlı olup ister merkezinin bulunduğu sicil çevresi içerisinde isterse başka bir sicil çevresi içinde olsun, bağımsız sermayesi veya muhasebesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kendi başına sınai veya ticari faaliyetin yürütüldüğü yerler ve satış mağazaları şubedir." olarak tanımlamaktadır.

5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanunu ("TOBBK")'nun 9. maddesinin 2. fıkrası ise şubeyi; "Bir merkeze bağlı olduğu halde, ister merkezin bulunduğu odanın, ister başka odanın çalışma alanı içinde olan müstakil sermayesi ve müstakil muhasebesi bulunan ve/veya muhasebesi merkezde tutulduğu ve müstakil sermayesi bulunmadığı halde kendi başına sınaî faaliyet ve ticarî muamele yapan yerler ve satış mağazaları bu Kanunun uygulanması bakımından şube sayılır." olarak tanımlamaktadır.

Yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı üzere açılacak olan şubenin;

• Bir merkeze tabi olması,
• Bağımsız olması,
• Ayrı bir yerde faaliyet göstermesi gerekmektedir.

Bu özellikleri taşıyan şubeler, TTK madde 40/3. ve 4. Fıkralarında öngörülen şekilde Ticaret Sicili'ne tescil edilmelidir. Şirket merkezi Türkiye'de veya yurtdışında bulunsa dahi, açılacak şube bulunduğu yerin Ticaret Sicili'ne tescil edilmektedir.

Yabancı bir şirketin Türkiye'de şube açmak istemesi durumunda ise; Ticaret Bakanlığı'ndan gerekli izinler alınmalı ve tescil işlemlerinin yapılması gerekmektedir.

Yabancı Şirketin Türkiye'de Şube Açabilmesi İçin Gerekli Belgeler

1) Şirket yetkilisi tarafından imzalanan, şubenin bağlı olacağı vergi dairesi belirtilen ve kuruluş başvurusuna ilişkin ibraz edilen evrak dökümünü içeren dilekçe sunulmalıdır. Sunulan işbu dilekçede açılacak olan şubenin;

• Unvanı,
• Merkezi,
• Sermayesi,
• Açılış tarihi,
• Açılış tarihindeki faaliyetinin konusu NACE kodu ile birlikte belirtilmelidir.

Ek olarak dilekçede, dilekçeyi imzalayan şirket yetkilisinin Türkiye sınırları içerisinde yapacağı işlemlerde kanuna uygun hareket edeceğine ilişkin taahhüdü bulunmalıdır. Bulunulan bu taahhüde aykırı hareket edilmesi durumunda sorumluluk dilekçeyi imzalayan şirket yetkilisine ait olacaktır.

2) Şirketin kuruluşuna ve açılacak olan şubeye ilişkin bilgilerin yer aldığı kuruluş bildiri formunu doldurularak sunulmalıdır.

3) Şirket yetkilisi veya yetkilileri tarafından imzalanan oda kayıt beyannamesi sunulmalıdır. İşbu beyannamede şirket yetkilisinin veya yetkililerinin fotoğrafları bulunmalıdır. Kurulacak olan şube nerede kurulacaksa o yerin ticaret odasına kayıt ettirilmelidir.

4) Merkez şirketin, Türkiye'de şube açmasına ve açacağı şubeye tam yetkili bir temsilci atayacağına ilişkin kararın bir nüsha olarak noter onaylı tercümesi ile birlikte sunulması gerekmektedir.

5) Şirketin, Türkiye şubesi vekilinin;

• Şirketin ana sözleşmesinde belirtilen işlemleri yerine getireceği,
• Şirketi temsil edeceği,
• Şirket adına yapılan işlerle ilgili davalarda şirketi davacı, davalı ve 3. kişi sıfatı ile tüm mahkemelerde temsil edeceği,
• Türkiye'den geçici olarak ayrılması durumunda, sahip olduğu yetkileri ile yerine vekil tayin edeceği,
• Türkiye'de açılan merkez şubeye bağlı olarak açılacak yeni tali şubelere vekil tayin etmede yetkisi olacağı hususları yer alan vekaletnamesi sunulmalıdır. İşbu vekaletnamenin aslı ve noter onaylı tercümesi birlikte sunulmalıdır.

6) Şirketin merkezinin bulunduğu ülke hukuku kapsamında, açılacak olan şubenin tescili için aranan şartların yerine getirildiğini gösteren ve açılacak şubenin tescili için ibrazı gereken belgeleri gösteren yetkili makamdan alınan yazı bir nüsha olarak sunulmalıdır. İşbu yazının orijinali ve noter onaylı tercümesi birlikte sunulmalıdır.

7) Şirketin güncel sicil kayıtlarını içeren belgenin onaylı bir örneği ve noter onaylı tercümesi birlikte sunulmalıdır.

8) Şirketin, şirket sözleşmesinin bir örneği ve noter onaylı tercümesi sunulmalıdır.

9) Türkiye'de açılacak şubenin merkezinin;

• Unvanı,
• Türü,
• İşletme konusu,
• Sermayesinin türü,
• Sermayesinin tutarı,
• Kuruluş tarihi,
• Sicil Numarası,
• Tabi olduğu hukuk,
• AB üyesi olup olmadığı,
• İnternet sitesi,

Açılacak şubenin;

• Unvanı,
• Kendisine ayrılmış sermaye tutarı,
• Adresi,
• Kendisini tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adı, soyadı, kimlik numarası ve yerleşim yeri bilgilerini içeren ve merkez yetkilileri tarafından imzalanan beyannamenin aslı ve noter tasdikli tercümesi sunulmalıdır.

10) Türkiye'de açılacak olan şubenin bir Bakanlık veya başkaca resmi kurumların iznine veya uygundur görüşüne bağlı olması halinde; ilgili iznin veya uygundur görüş yazısının alınarak sunulması gerekmektedir.

11) Açılacak olan şubenin temsilcisinin yabancı olması durumunda noter onaylı pasaport tercümeleri sunulmalıdır.

12) Şube temsilcisinin veya temsilcilerinin Türk Ticaret Kanunu madde 40'a göre düzenlenmiş imza beyannamelerinin sunulması gerekmektedir.

Şirketin merkezinin tabi olduğu hukuka göre düzenlenen belgelerin;

• Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunca veya
• Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerince tasdik ettirilmesi (Apostil) gerekmektedir.

Şirket, Türkiye'de ilk defa bir şube açıyorsa şirketin unvanı;

"Merkez Unvanı + Merkezin Bulunduğu Ülke + İstanbul Merkez Şubesi" şeklinde belirlenmelidir.

Yabancı Şirketin Türkiye'de Tali Şubeler Açması

Yabancı şirketler, Türkiye'de birden çok şube açma imkanına sahiptirler. Türkiye şubesine bağlı olarak açılan şubeler, "Tali Şube" olarak adlandırılmaktadır. Açılacak olan tali şubeler de tescil edileceğinden ilk şube için gerekli evraklar açılacak yeni şubeler için de hazırlanmalıdır.

Ancak yeni açılacak şubeler için öncelikle, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na başvurularak izin alınması gerekmektedir. Tali şube için yapılacak başvuru öncesinde ise;

• Şirket merkezi veya Türkiye vekili tarafından düzenlenecek vekaletnamenin aslı ve noter onaylı tercüme edilmiş 2 nüshası,
• Eğer vekil yabancı uyruklu ise, ikamet belgesi ve noter onaylı tercümesi hazırlanarak sunulmalıdır.

Açılan Şubenin Vergi Mükellefiyeti

Türkiye'de ticari faaliyette bulunan ve bundan gelir elde eden tüm şirketler vergi mükellefi olarak sayılmaktadır. Yabancı şirketin Türkiye'de açtığı şubesinin vergisel yükümlülüğü, şubenin faaliyetleri doğrultusunda belirlenir. Açılan şube bulunduğu faaliyetlere göre;

• Kurumlar Vergisinden,
• Gelir Vergisinden,
• Katma Değer Vergisinden sorumlu olacaktır.

SONUÇ

Yabancı şirketler, Türkiye'de yeni bir şirket kurmayarak var olan şirketlerine şube açarak da yatırım yapmaktadırlar. Şube açmak, yeni bir şirket kurmaktan daha kısa sürdüğünden ve daha maliyetsiz olduğundan yatırımcılar tarafından da oldukça tercih edilmeye başlanmıştır. Eksiksiz evraklarla başvuru yapılarak gerekli izinler alındıktan ve sicil kaydı da yapıldıktan sonra şube, ticari faaliyetine başlamaktadır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.