30/7/2019 tarihli ve 30847 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevre Yönetimi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik'i (“Mülga Yönetmelik”) yürürlükten kaldıran Çevre Yönetimi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 1/11/2022 tarihli ve 32000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmış olup çevre mevzuatı ve 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği uyarınca çevre yönetimi hizmeti verecek personelin, çevre yönetim birimlerinin ve çevre danışmanlık firmalarının taşıması gereken şartları, yükümlülüklerini, çalışma usul ve esaslarını, yeterlik belgesi başvurularının yapılması ve değerlendirilmesi ile yeterlik belgelerinin verilmesi, denetlenmesi, askıya alınması ve iptali ile ilgili konuları kapsamaktadır. Yönetmeliğin detayları aşağıda aktarılmaya çalışılmıştır. 

I. Çevre Yönetimi Hizmeti Alma Zorunluluğu

Söz konusu Yönetmelik uyarınca Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği EK-1 listesinde belirtilen işletmeler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndan (“Bakanlık”) yeterlik belgesi alarak çevre yönetim birimlerini kurmak veya çevre danışmanlık firmalarından çevre yönetimi hizmeti almak; EK-2 listesinde yer alan işletmeler ise en az bir personeli sürekli istihdam etmek veya Bakanlıktan yeterlik belgesi alarak çevre yönetim birimlerini kurmak veya çevre danışmanlık firmalarından çevre yönetimi hizmeti almak zorundadır. Aynı yükümlülük, belediyeler, il özel idareleri, mahalli idare birlikleri, organize sanayi bölgeleri, ihtisas organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri ve serbest bölgelerin yönetimleri veya bunların iştirakleri bakımından da EK-1 veya EK-2 listesinde yer almalarına göre düzenlenmiştir. Belirtilen listelerde yer almayan işletmeler de çevre hizmeti alabilecek olup ilgili hizmeti almaları durumunda bu Yönetmelik hükümlerine tabi olacaklardır. Mevsimlik çalışan veya faaliyetine ara veren işletmeler bakımından çevre yönetim hizmeti alınması zorunluluğu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'ne yazılı olarak bildirdikleri çalışma süresi ile sınırlandırılmıştır. Bu işletmelerin çevre mevzuatı kapsamında yapması gereken beyan ve bildirimleri devam ettiği takdirde çevre yönetimi hizmeti verecek firmalar ile yaptıkları sözleşmeler geçerliliğini koruyacaktır. Ayrıca, personelin ayrılması, çevre yönetim biriminin, personelin veya firmanın yeterlik belgesinin askıya alınması veya iptal edilmesi ile sözleşme süresinin sona ermesi hallerinde bu tarihten itibaren en geç 30 gün içinde başka bir personelin istihdam edilmesi veya çevre yönetim birimi kurulması veya firmadan çevre yönetimi hizmeti alınması zorunluluğu getirilmiştir.

II. Yeterlik Belgesi Başvuru Şartları

Yönetmelik'te başvuru şartlarında üçlü bir sınıflandırmaya gidilmiş olup bu şartlar aşağıdaki gibidir;

  • Çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesi: çevre mühendisliği bölümünden mezun olanların mezuniyet belgeleriyle, başka bir mühendislik bölümünden mezun olanların çevreye ilişkin konularda tezli lisansüstü eğitimi aldığını gösteren mezuniyet belgeleriyle, çevre mühendisliği bölümü mezunları hariç olmak üzere diğer kişiler için çevre ile ilgili teknik birimlerde da en az yedi yıl çalıştığını gösterir resmi yazı ile sisteme başvurması üzerine verilmektedir.
  • Çevre yönetim birimi yeterlik belgesi: ilgili birim tam süreli istihdam edilen en az iki personelden oluşmakta olup bunlardan en az biri çevre mühendisliği bölümü mezunu ve en az biri çevre ile ilgili üç yıl ve üzeri mesleki tecrübeye sahip olduğu, çevre yönetim birimlerine sistem üzerinden başvuru yapılması halinde verilmektedir.
  • Çevre danışmanlık firması yeterlik belgesi: çevre ile ilgili yedi yıl ve üzeri mesleki tecrübeye sahip koordinatör, biri çevre ile ilgili beş yıl ve üzeri diğeri çevre ile ilgili üç yıl ve üzeri mesleki tecrübeye sahip kişiler ile diğer ikisi çevre mühendisliği bölümü mezunu veya çevre ile ilgili konularda tezli lisansüstü eğitimi almış yeni mezunlardan olabilecek şekilde en az beş kişiden oluşmak kaydıyla, geçerli yer uygunluk yazısı bulunan ve çevre ile konularda çalışıldığını gösteren TTSG bulunan, firmalara, başvuru yapılması halinde verilmektedir.

Ek olarak, çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesi alacak personelin ve çevre danışmanlık firması yeterlik belgesi alacak firma yetkililerinin kamu görevinden çıkarılmamış olması gerekmekte olup ayrıca gerçek kişilerin çevre danışmanlık firması yeterlik belgesi alamayacağı düzenlenmiştir.

III. Çevre Yönetimi Hizmeti Vereceklerin Yükümlülükleri

Çevre yönetimi hizmeti sunacak olan personelin, çevre yönetim birimlerinin, çevre danışmanlık firmalarının, koordinatörlerin ve işletmelerin yükümlülükleri Yönetmelikte ele alınmış olup sınıflandırma aşağıdaki gibidir;

  • Personelin yükümlükleri: aylık faaliyet raporu ve iç tetkik raporu hazırlamak, eğitimler vermek, işletmedeki uygunsuzlukları tespit etmek, raporda belirtmek, çözüm önerisinde bulunmak, uygunsuzluğu bildirmek, izin ve lisans belgelerinin yenilenmesini sağlamak, beyan ve bildirimlerde bulunmak, ticari sırları yaymamak, denetimlerde hazır bulunmak, gerekli olan bilgi ve belgeleri temin ve muhafaza etmek ve Bakanlıkça yürütülen faaliyetlere katılmak.
  • Çevre yönetim birimlerinin yükümlülükleri: çevre yönetimi hizmeti vermek, personelin yükümlülüklerinin yerine getirilmesini, mesleki yeterliliğini, gerekli eğitimlere katılmasını sağlamak, personel eksikliğinde hizmeti devam ettirmek gerekirse ilave personel istihdam etmek, bildirim ve beyanlarda bulunmak, bilgi, belge ve raporları muhafaza etmek, unvan veya adres değişikliği halinde yeterlik belgesi başvurusu yapmak.
  • Çevre danışmanlık firmalarının yükümlülükleri: çevre yönetim birimlerinin yükümlülüklerine ek olarak, koordinatörlerin hizmet vermesini sağlamak, sözleşmenin yapıldığını, sona erdiğini veya feshedildiği bildirmek ve bu sözleşmeleri asgari fiyat tarifesine uygun olarak akdetmek, firmaların devredilmesi, ortaklarının değişmesi hallerini TTSG'ye bildirmek, yaptırmakla yükümlü oldukları ölçüm ve analiz hizmetlerini firmanın TTSG'de adı bulunan kişiler veya firma personeli tarafından kurulan laboratuvarlara yaptırmamak, firmanın KEP adresini temin etmek ve internet sitesini hazırlamak.
  • Koordinatörlerin yükümlülükleri: personel ve çevre yönetim birimlerinin yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlamak, izin ve lisans başvurularını onaylamak, iç tetkik raporlarını değerlendirmek, denetimlerde hazır olmak ile bilgi ve belgeleri temin etmek.
  • İşletmelerin yükümlülükleri: personelin çalışması için gerekli araç ve uygun çalışma alanını sağlamak, bilgi ve belge temini ve muhafazasını sağlamak, işletmedeki uygunsuzlukları gidermek, denetimleri firmaya bildirmek, gerekli personeli istihdam etmek, gerekli çevre yönetim birimi kurmak veya çevre danışmanlık firmasından çevre yönetimi hizmeti almak ve çevre kirliliğine neden olmayacak şekilde gerekli tedbirleri almak.

IV. Yeterlik Belgesi Başvuruları ve Belgelerin Vize Edilmesi

Yönetmelik'te ödeme yapıldığını gösteren belge ve temin edilecek ilgili belgeler ile elektronik/mobil imza kullanmak suretiyle sistem üzerinden yeterlik belgesi başvurusu yapılabilmektedir. Yönetmelik'te yer alan belgeler alınacak yeterlik belgesi türüne göre farklılık arz etmektedir. Bu kapsamda, çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesi başvurusu için mezuniyet belgesi ve vesikalık fotoğraf; çevre yönetim birimi başvurusu için tüm personelin SGK işe giriş bildirgeleri ve Bağkur veya sigorta hizmet dökümleri, birimin unvan ve adres bilgilerini gösteren Türkiye ticaret sicili gazetesi (“TTSG”); çevre danışmanlık firması başvurusu bakımından TTSG, son 180 gün içinde alınan yer uygunluk yazısı ve tüm personelin SGK işe giriş bildirgeleri ve bağkur veya sigorta hizmet dökümleri ile personel firma sahibi veya ortağı ise bu durumu gösteren güncel tarihli resmi belgeler ile başvuru yapılması gerekmektedir. Yönetmelik uyarınca başvuruların 20 gün içinde değerlendirileceği, başvuru aşamasındaki eksikliklerin 15 gün içinde tamamlanması gerektiği aksi halde başvurunun reddedileceği belirtilmiştir. Başvurunun uygun bulunması halinde verilecek yeterlik belgesinin süresi 4 yıldır. Ayrıca, yeterlik belgesinin yenilenmesi için vizeleme yapılması zorunlu olmakla beraber vizeleme işlemi ilgili belgenin geçerlik süresinden en az 30 gün ve en fazla 1 yıl önce yapılmalıdır. Belirtilen sürelerin sonunda başvuru yapılmadığı takdirde belgeler askıya alınacak ve çevre yönetimi hizmeti verilemeyecektir. Yeterlik belgeleri iptal edilmiş olanlar Yönetmelikte belirtilen sürelerin bitiminden itibaren başvuru ücretini fazla ödeyerek yeniden başvuru yapabilecektir.

V. Denetim, Yeterlik Belgelerinin Askıya Alınması ve İptali

Yönetmelik'e göre, bakanlık merkez ve taşra teşkilatı; personel, çevre yönetim birimi veya firmaların yeterlilikleri ve yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğini denetlemek suretiyle denetim sonrasında ceza puanlarını dört yıl geçerli olacak şekilde sisteme kaydedecektir.

İlaveten, yeterlik belgesinin askıya alınmasını gerektiren haller Yönetmelikte şu şekilde belirtilmiştir;

  • ceza puanı toplamının son dört yılda 100 ceza puanını geçmesi,
  • çevre yönetim birimleri veya firmaların personel sayısı ile ilgili asgari şartlara uymaması,
  • firmaların temsilcilik veya irtibat bürosu açtığının tespit edilmesi,

Bununla birlikte iptal sebepleri aşağıdaki gibi düzenlenmiştir;

  • denetimler sonunda yanlış veya yanıltıcı bilgi verilmesi ve belge düzenlenmesi,
  • işletmenin çevre yatırımı yapmamasına veya eksik yapmasına yol açacak durumları raporlarda belirtmediğinin tespiti,
  • ceza puanı toplamının son dört yıl içinde ikinci kez 100 ceza puanı olması,
  • personelin yeterlik belgesini başkasına sattığının veya kiraladığının tespiti,
  • yeterlik belgelerinin vize işlemlerinin yapılmaması veya çevre yönetim birimi veya firmaların askı süresi sonuna kadar eksikliklerini tamamlamamaları,

Askı/iptal halleri Bakanlığın internet sitesinde ilan edilecek olup yeterlik belgesi iptal edilen firmaların sahibi/ortağı/TTSG'de adı geçen kişilerin çevre yönetimi hizmeti için yapacakları başvurular ile yeterlik belgesi iptal edilen personelin firma yeterlik belgesi başvurusu 2 yıl kabul edilmeyecektir.

VI. Devir, Şube, Temsilcilik ve Müteselsil Sorumluluk

Yönetmelik kapsamında; yeterlik belgelerinin kiralanması, kullandırılması, satılması, temsilcilik ve irtibat bürosu açılması için kullanılması ile çevre yönetimi hizmeti alımı sözleşmesi yapan firmaların bu hizmeti başka firmalara devretmesi Yönetmelik ile yasaklanmış olup şube açma konusunda bir kısıtlamaya gidilmeyerek Bakanlığa yapılacak başvuru ve gerekli yükümlülüklerin sağlanması halinde şube açılabileceği düzenlenmiştir. İlaveten, Yönetmelikte bahsedilen yükümlülüklerin ihlali halinde ihlale sebep olanlar ve çevre yönetimi hizmeti alanlar bakımından müteselsil ve aynı derecede sorumluluk hali düzenlenmiştir.

VII. Başvuru Ücreti ve Asgari Fiyat Tarifesi

Yönetmelik uyarınca ilk defa çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesi başvurusu yapacak personel başvuruları hariç olmak üzere diğer başvuruların ücrete tabi olacağı ve başvurudan vazgeçilmesi halinde başvuru ücretinin iade edilmeyeceği düzenlenmiştir. Ayrıca, işletme ve firma arasında akdedilecek sözleşmelerde Bakanlığın belirlediği asgari fiyat tarifesinin altına düşmeyecek şekilde işletme bazında fiyat belirlemesi yapılacağı öngörülmüştür.

VIII. Geçici Maddeler

Yönetmelikte yer alan geçici maddeler uyarınca Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce;

  • Personel tarafından alınmış olan çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesinin, süresi içinde vize başvurusu yapılması durumunda geçerliliğini koruyacağı,
  • Firmada koordinatör olarak görev yapan personelin yönetmelikte belirtilen şartları sağlaması halinde talep üzerine koordinatör olarak atanmasına izin verileceği,
  • Çevre danışmanlık firması yeterlik belgesi almış firmaların, personel ile ilgili sayı ve yeterlik şartlarını Yönetmeliğin yayım tarihinden itibaren en geç 90 günde sağlamakla yükümlü olacağı,
  • Aylık faaliyet raporlarında 1/1/2024 tarihi itibarıyla geçerli olmak üzere ıslak imza usulü yerine elektronik veya mobil imza ile imzalama zorunluluğu getirileceği,
  • İşletmeler ile çevre danışmanlık firmaları arasında akdedilen asgari fiyata eşdeğer veya üzerinde ücret belirlenen sözleşmeler istisna tutulmak üzere sözleşmede belirlenen ücretin 1/1/2023 tarihi itibarıyla Yönetmelik'te yer alan asgari fiyat tarifesi esas alınarak yenileneceği düzenlenmiştir.

VI. Yürürlük Tarihi

1/11/2022 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Yönetmelik aynı gün yürürlüğe girmiştir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.