2010/4 sayılı Rekabet Kurumundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ ("Tebliğ") kapsamında incelemeye tabi birleşme, devralma ve özelleştirme işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmeleri için Rekabet Kurulu ("Kurul") tarafından izin alınması zorunlu. Rekabet Kurumu ("Kurum"), Kurul iznine tabi olan ve incelenen söz konusu işlemlere ait verileri, her yıl hazırladığı rapor ile kamuoyu ile paylaşmakta. Bu itibarla, 2023 yılı içerisinde Kurul tarafından incelenen işlemler Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu ile ("Rapor") 5 Ocak 2024 tarihinde yayımlayarak kamuoyuna sunuldu.
Kurul iznine tabi birleşme ve devralma işlemlerinde dikkate alınan ciro eşiklerine ve diğer düzenlemelere Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ'de Önemli Değişiklikler başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Toplamda 217 Birleşme ve Devralma İşlemi İncelendi
Kurum, 2023 yılı boyunca toplam 217 birleşme ve devralma işlemini inceledi. Bunların 94'ünde hedef şirketin Türkiye kökenli olduğu ve bu işlemlerin bedelinin toplamda 162 milyar 555 milyon TL olduğu belirtiliyor. Bildirilen 217 işlemin başlıca verileri ise aşağıdaki gibidir:
- 81 milyar 924 milyon TL değerinde 48 birleşme ve devralma işleminin taraflarının tamamının Türkiye kökenli şirketlerinden,
- 67 milyar 293 milyon TL değerinde 41 birleşme ve devralma işleminin taraflarından en az birer tanesinin Türkiye ve yabancı kökenli şirketlerden ve
- 57 trilyon 375 milyar TL değerinde 118 birleşme ve devralma işleminin taraflarının tamamının yabancı şirketlerden oluştuğu kayıtlara geçmekte.
Bu itibarla incelenen tüm işlemlerin toplam işlem değeri yaklaşık olarak 57 trilyon 524 milyar TL iken, bu tutarın yaklaşık 57 trilyon 375 milyar TL değerindeki kısmı tüm tarafları yabancı olan işlemlerden kaynaklanıyor. İncelenen işlem sayısında geçen yıla göre yaklaşık %12 düşüş olmasına rağmen, işlem değerinde dolar bazında %57 artış görülmesi ise dikkate değer.
2023 yılında, rekabet yapısına etkilerinin daha derin incelenmesine ihtiyaç duyulan yalnızca bir birleşme ve devralma işlemi Kurul tarafından nihai incelemeye alınmış olup, Raporda inceleme sürecinin hala devam ettiği belirtiliyor.
Almanya ve Hollanda Yabancı Yatırımcılar Arasında İlk Sırada
Raporda, Türk şirketlerine yatırım yapan yabancı yatırımcı işlemleri incelenerek, yabancı yatırımcıların 35 farklı işlemde Türk şirketlerine toplamda yaklaşık 68 milyar TL (2,86 milyar ABD doları) tutarında yatırım yaptığı, bunlar arasında ise Almanya ve Hollanda kökenli yatırımcıların ilk sırada yer aldığı belirtiliyor. 2022 yılında Birleşik Arap Emirlikleri ve Hollanda kökenli yatırımcıların lider olduğu yaklaşık 43 milyar TL (2,59 milyar ABD doları) tutarındaki 36 işlem ile karşılaştırıldığında, işlem değerinin 2022'ye nispeten az da olsa bir artış gösterdiği görülmekte. Raporda ayrıca, yabancıların yurtdışında gerçekleştirdiği toplam işlemlerin Kurum'a bildirimde bulunulan 113 işlemi kapsayan ve 57 trilyon 362 milyar TL değerinde olduğu belirtiliyor.
Bunun yanı sıra, 2023 yılında küresel düzeyde yatırım çeken sektörler arasında bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler, programcılık ve yayıncılık faaliyetleri, gıda ürünlerinin imalatı, kimyasal ürünlerin üretimi, temel eczacılık ürünleri imalatı ve motorlu kara taşıtlarının, motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı öne çıkıyor.
Birleşme ve Devralmalarda İşlem Değeri Lideri Hayvansal Üretim Alanı
Rapora göre 2023 yılında en çok işlem değerine sahip birleşme ve devralma işlemleri "hayvansal üretim" alanında gerçekleşmiş olup, en çok işlem ise "elektrik enerjisinin üretimi, iletimi ve dağıtımı" ile "bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyet" alanlarından oluşuyor. 2022 yılında ise hem en çok işlem hem de en yüksek işlem değerine sahip alanın "elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımı" tespit edildiği göz önüne alındığında, hayvansal üretimin işlem değerinin elektrik enerjisi alanını geçmesi dikkat çekici.
Hedef şirketin Türkiye kökenli olduğu birleşme ve devralma işlemleri bakımından, en yüksek işlem hacmine sahip ilk alan 36,8 milyar TL ile "tarım, ormancılık ve balıkçılık", ikinci sırada 34,3 milyar TL ile "ulaştırma ve depolama", son olarak üçüncü sırada ise 30,1 milyar TL ile "toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı" olarak ifade ediliyor.
Özelleştirme Lideri Giyim Eşyalarının İmalatı Oldu
Rapora göre 2023 yılında Kurul tarafından yalnızca üç adet özelleştirme işlemi hakkında karar verilmiş. Bu işlemler, (i) mobilya, (ii) tekstil ürünleri, (iii) giyim eşyaları ve (iv) imalat sektörünün muhtelif alt kollarına ilişkin gerçekleştirilmiş.
Söz konusu özelleştirme işlemleri içinde en yüksek işlem değerine sahip sektör ise yaklaşık 268 milyon TL işlem bedeliyle "giyim eşyalarının imalatı". Rapor uyarınca, toplam Türkiye işlemleri içerisinde, 2023 yılında özelleştirme işlemlerinin payı yaklaşık %0,026 olarak belirtiliyor. 2022 yılına ait bu verinin %16 olması karşısında özelleştirme işlemlerinde ciddi bir düşüş olduğu söylenebilir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
