I. ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNUN NİTELİĞİ VE DEVREDİLEMEZ YETKİLERİ

Anonim şirket genel kurulu yılda bir kez toplanması gereken ve ortaklık hakkında karar alma amacıyla pay sahipleri veya temsilcileri ile yapılan kuruldur. Nitekim ortaklar iradelerini genel kurul toplantıları aracılığıyla ortaya koyarlar ve şirketin idaresine ilişkin haklarını kural olarak genel kurul aracılığı ile kullanırlar (TTK md. 407/1). Bir başka deyişle, TTK md. 407'de genel kurulda alınan kararların iç ilişkide etkili olduğu, istisnalar dışında dış ilişkiye yansıyan kararları alamadığı ve şirketi dışarıya karşı temsil edememesi nedeniyle genel kurulun bir iç organ olduğu hükme bağlanmıştır.1

TTK md 408'de genel kurulun ana sözleşmede açıkça belirlenmiş hallerde karar alacağı durumlar ve genel kurulun devredilemez yetkileri belirtilmiştir. Devredilemez yetkiler TTK md. 408/2'de;

a) Esas sözleşmenin değiştirilmesi,

b) Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları,

c) Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınması,

d) Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kâr üzerinde tasarrufa, kâr payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil, kullanılmasına dair kararların alınması,

e) Kanunda öngörülen istisnalar dışında şirketin feshi,

f) Önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı,

şeklinde belirtilmiştir. Bu yetkilerin başka bir organa devri mümkün değildir. TTK'nun 408. md. dışında, TTK'da genel kurula özgü yetki ve görevlere ilişkin düzenlemeler de yer almaktadır. Örneğin, anonim şirketin birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi, tasfiye memurunun atanması ve görevden alınması konularında da genel kurul yetkilidir.2 Yine TTK'da ayrı bir düzenleme yer almamasına karşın hakimiyet sözleşmesinin onaylanması, genel kurulun çalışma ve esas usullerine ilişkin iç yönergenin onaylanması veya değiştirilmesi, her türlü tahvil, finansman bonoları, varlığa dayalı senetler, iskonto esası üzerine düzenlemeler de dahil olmak üzere, diğer borçlanma senetleri, alma ve değiştirme hakkını haiz senetler ile her çeşit menkul kıymetlerin çıkarılması veya bu hususta yönetim kuruluna yetki verilmesine ilişkin kararlar da genel kurul organı iradesi ile hüküm ifade etmektedir.

II. TTK'DA BELİRTİLEN TOPLANTI YETERSAYILARINA AYKIRILIK HALİNDE ALINAN KARARLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ

TTK md. 418 ve 421'de anonim şirket toplantılarında uygulanacak toplantı ve yetersayıları düzenlenmiş (TTK'da bulunan özel düzenleme içeren birleşme, bölünme, tür değiştirme, tasfiyeden dönme, önemli miktarda şirket aktiflerinin toptan satış kararı vb.) ve önemli olarak bu maddelerde kanunla öngörülen nisapların azaltılamayacağı ancak arttırılabileceği hükmü düzenlenmiştir. TTK'da düzenlenen anonim şirket genel kurul toplantı toplanma ve karar nisaplarına aykırılık konusunda mülga TTK'da olduğu gibi, TTK'da açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu boşluk doktrinde yer alan görüşler ve Yargıtay içtihatları ile doldurulmuştur.

Çamoğlu/Poroy/Tekinalp, "eğer ortaklar yasal bir GK olarak toplanmamışlarsa, örneğin yetkili organın çağrısı veya toplantının bir gündemi olmaksızın, bir anma gününde bir araya gelen ortaklar bir karar alıp imzalamışlarsa (TTK md. 416 uyarınca yüzde yüz katılımla yapılan çağrısız GK hariç) bu karar hukuken yoktur. Yine bunun gibi toplantı veya karar yetersayılarının sağlanamadığı kararlarla (gerektiği halde) Bakanlık temsilcisinin katılmadığı toplantılarda alınan kararlar da yok hükmündedir" diyerek toplantı ve karar yetersayılarına aykırı olarak alınan kararların yoklukla sakat olacağını ifade etmiştir.3

Biçer/Hamamcıoğlu, "toplantı ve karar yetersayılarının genel kurulun irade beyanının ortaya çıkması bakımından gerekli ve zorunlu olan unsurlar olduğu kabul edilirse, yetersayılara aykırılığın yaptırımının da yokluk olduğu sonucuna varılabilecektir"4 ifadesiyle toplantı ve karar yetersayılarına aykırılık yaptırımının yokluk olduğunu ifade etmiştir.

Kendigelen de genel kurul kararlarında esas sözleşme ile belirlenen veya kanunda öngörülen nisaplara aykırılık halinde yokluk yaptırımının uygulanması gerektiği kanaatindedir. Kendigelen bu görüşünün gerekçesini şu şekilde açıklamaktadır: "Zira bir hukuki işlemin şekli unsurlarını belirleyen emredici hukuk kurallarına aykırılık sebebiyle hukuki işlemin mevcudiyet kazanamaması halinde hukuki işlemin yokluğundan söz edilir."5

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin T. 21.03.2016, E. 2015/15625, K. 2016/3083 ilamında; "Bir genel kurul toplantısından söz edebilmek için ana sözleşme ve yasanın öngördüğü yeter sayılarla alınmış bir kararın varlığı gereklidir. Eğer ortaklarca yasal bir genel kurul gerçekleştirilmemiş ise bu toplantıda alınan kararlar yok hükmündedir." ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun T. 12.03.2008, E. 2008/11-246, K. 2008/239 ilamında; "Dava, genel kurul toplantısında alınan kararların iptali istemine ilişkindir. Anılan toplantıda, ana sözleşmenin şirketin sermayesini düzenleyen 6. maddesi ile hisse senetlerinin devrini düzenleyen 7. maddesinin değiştirilmesi kararlaştırılmıştır. Anonim şirketlerde ana sözleşme değişikliklerinde uygulanması gereken toplantı ve karar yetersayılarına ilişkin düzenleme TTK.nun 388. maddesinde yer almaktadır. Bu maddede ana sözleşmenin değiştirilmesi sırasında uygulanması gereken toplanma ve karar yetersayıları yapılacak değişiklerin önemine göre farklı olarak düzenlenmiştir. Buna göre ana sözleşmede yapılacak değişikliğin niteliğine göre maddede belirtilen yetersayıların altında toplanılamaz ve karar alınamaz. Aksi takdirde alınan kararlar hukuken geçerli olmayıp, yoklukla maluldür" kararlarıyla da görüldüğü üzere Yargıtay'ın yerleşik içtihatları da TTK'da düzenlenen nisaplara aykırılık yaptırımının yokluk olduğu yönündedir.

Kanaatimce de, toplantı ve karar nisapları bir geçerlilik şartı değil, bir kurucu unsurdur. Bu nedenle, TTK'da öngörülen nisaplara uyulmaksızın alınan kararlar da bu doğrultuda kurucu şart eksikliğinden geçersiz olacak ve bu durumda yokluk yaptırımı uygulama alanı bulacaktır.

Footnotes

1 BAHTİYAR, Mehmet/HAMAMCIOĞLU, Esra, Anonim Ortaklık Genel Kurul Toplantıları, 2. Baskı, İstanbul 2014, s.1.

2 BAHTİYAR, Mehmet, Ortaklıklar Hukuku, 12. Baskı, İstanbul 2017, s.149.

3 POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku, 13. Baskı, İstanbul 2013, N.722a.

4 BİÇER, Levent/HAMAMCIOĞLU, Esra, Anonim Ortaklık Genel Kurul Toplantılarında Uygulanan Yetersayılar ve Bazı Değerlendirmeler Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ocak-Şubat 2017, Sayı:149-150, s. 71-134.

5 KENDİGELEN, Abuzer, Hukuki Mütalaalar Cilt:12, 2012-2013/1, 1. Baskı, İstanbul 2015, s.93.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.