Turkey: Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Eseri Teslim Borcu Ve Eseri Teslim Borcuna Aykırılığın Sonuçları

Giriş

Türk hukukunda eser sözleşmesi; Türk Borçlar Kanunu ("TBK") madde 470-486 arasında düzenlenmiştir. TBK madde 470 uyarınca; eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Eser sözleşmelerinde yüklenici taraf, bir eser meydana getirmeyi üstlenen taraf olup iş sahibi ise yüklenicinin bu ediminin karşılığında belirli bir bedel ödemeyi borçlanmış olan taraftır.¹ Bu yazı kapsamında, yüklenicinin eseri teslim borcu ve eseri teslim borcuna aykırılığın sonuçları incelenecektir.

I. Yüklenicinin Eseri Teslim Borcu

Yüklenicinin borçları; eser meydana getirme borcu, eseri teslim borcu, eserin mülkiyetini devretme borcu ve eserin ayıpsız olmasını sağlama borcudur. Her ne kadar TBK'da açıkça düzenlenmemiş olsa da, yüklenicinin eseri teslim borcunun, eser sözleşmesinin asli edimlerinden birisi olduğu kabul edilmektedir.²

Eseri teslim ifadesinden ne anlaşıldığının açıklanması gerekmektedir. Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin E. 2017/526, K. 2017/1199 sayılı kararında; eser sözleşmesinde teslim, yüklenicinin tamamladığı eseri sözleşmeyi ifa etmek niyeti ile iş sahibinin fiili hakimiyetine geçirmesi olarak tanımlanmıştır. Teslimin gerçekleşmesi için, zilyetliğin iş sahibine geçmesi gerekir.³ Eğer maddi varlığı olmayan bir eser söz konusuysa bu durumda farklı bir değerlendirme yapmak gerekir. Bu durumda eğer bu maddi varlığı olmayan eser, maddi varlığı olan bir eşyada varlık buluyorsa bu durumda bu eşyanın teslimi aranmalıdır. ⁴ Ancak sözleşmeye konu eserin tiyatro, konser vb. aktivitelerden sayılabileceği bir durum söz konusuysa, bu durumda o eserin sahneye konmasıyla eser teslim edilmiş sayılmalıdır.⁵

Eserin tesliminin ispatına ilişkin olarak da bir değerlendirme yapmak gerekecektir. Eserin teslim edildiğini, yüklenicinin ispatlaması gerekir.⁶ Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin E. 2020/1047, K. 2020/2622 sayılı kararı da bu yöndedir.

Teslim yeri, TBK madde 89'da yer alan esaslara göre belirlenmelidir.⁷ TBK madde 89 uyarınca; borcun ifa yeri, tarafların açık veya örtülü iradelerine göre belirlenmektedir. Aynı madde uyarınca, eğer taraflarca aksine bir anlaşma mevcut değilse; para borçları, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde; parça borçları, sözleşmenin kurulduğu sırada borç konusunun bulunduğu yerde; bunların dışındaki bütün borçlar ise doğumları sırasında borçlunun yerleşim yerinde ifa edilmelidir. İfa zamanı ise tarafların açık veya örtülü iradelerine göre belirlenmelidir.⁸

Yüklenicinin eseri teslim borcu ile yakından ilişkili olan diğer bir husus, yüklenicinin mülkiyeti devretme borcudur. Eğer söz konusu olan mal bir taşınmaz mal ise taşınmaz mallara ilişkin kuralların uygulama alanı bulması gerekir. Bu nedenle taşınmaz mallar bakımından, zilyetliğin iş sahibine geçirilmesinin yanı sıra aynı zamanda tapu sicilinde iş sahibi lehine tescilin de yapılması gerekir. Zira taşınmazlar üzerinde sahip olunan hakların dışa aksettirilmesi için, tapu sicilinde söz konusu hakkın görünür olması şarttır.⁹

II. Yüklenicinin Eseri Teslim Borcuna Aykırılık

Yukarıda ifade edildiği üzere, eseri teslim borcu yüklenicinin asli edimlerinden biridir. TBK'nın eser sözleşmesine ilişkin hükümlerinin yer aldığı kısımda eserin ayıplı olması ile alakalı ayrıntılı hükümler mevcuttur. ¹⁰ Ancak yüklenicinin eseri teslim borcunu yerine getirmemesi durumuna ilişkin olarak ilgili kısımda bir düzenleme yer almamaktadır. Bu nedenle yüklenicinin eseri teslim borcuna aykırı davranması halinde, TBK'da yer alan genel hükümlerin uygulama alanı bulması gerekir. Bu nedenle böyle bir durumda, TBK madde 117-126 arasında düzenlenen borçlu temerrüdü hükümleri uygulama alanı bulacaktır.

Eser sözleşmeleri, kural olarak karşılıklı borç yükleyen sözleşmeler olduklarından, TBK'nın karşılıklı borç yükleyen sözleşmeler ile ilgili hükümlerine bakılmalıdır. Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde borçlu temerrüdünün söz konusu olduğu hallerde, alacaklıya bazı ek imkanlar verilmektedir.¹¹ TBK madde 123 uyarınca karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde; taraflardan biri temerrüde düştüğü durumda diğeri, borcun ifa edilmesi için alacaklıya uygun bir süre verebilir veya uygun bir süre verilmesini hakimden isteyebilir.¹² TBK madde 125 uyarınca; temerrüde düşen borçlu, verilen süre içinde borcunu ifa etmemişse veya süre verilmesini gerektirmeyen bir durum söz konusu ise alacaklı, her zaman borcun ifasını ve gecikme sebebiyle gecikme faizini isteme hakkına sahiptir. Alacaklı; ayrıca borcun ifasından ve gecikme tazminatı isteme hakkından vazgeçtiğini bildirerek, borcun ifa edilmemesinden doğan olumlu zararlarını isteyebilir veya sözleşmeden dönerek olumsuz zararlarını isteyebilir.

Sonuç

Eser sözleşmeleri, uygulamada sıklıkla karşılaşılabilen sözleşme türlerinden olup bu sözleşme tipine özgü olarak TBK'da bazı hükümler öngörülmüştür. Eser sözleşmesi kapsamında, yüklenicinin asli yükümlülüklerinden birisi de eseri teslim borcudur. Bu yazı kapsamında, yüklenicinin eseri teslim borcu ve eseri teslim borcuna aykırılığın sonuçları incelenmiştir. Bu yazıda ilk olarak yüklenicinin eseri teslim borcu incelenmiş olup daha sonra ise yüklenicinin eseri teslim borcuna aykırılığın sonuçları incelenmiştir.

Footnotes

1.Gökhan Sönmez, Eser Sözleşmesinde Eksik İşin (Eksik İfa) Hüküm ve Sonuçları, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2022, s. 15.

2. A.e., s. 15.

3. Öz Seçer, "İnşaat Sözleşmesinde Ayıbın İş Sahibinden Kaynaklanması", Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2000, s. 145.

4. Zarife Şenocak, Eser Sözleşmesinde Ayıbın Giderilmesini İsteme Hakkı, Ankara, Turhan Kitabevi, 2002, s. 82.

5. A.e., s. 27.

6. Serkan Ayan, İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Temerrüdü, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2008, s. 81.

7. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara, Yetkin Yayınları, 2022, s. 634.

8. A.e., s. 634.

9.Sefer Ertaş, Eşya Hukuku, İzmir, Barış Yayınları, 2021, s. 85.

10. Eren, a.g.e., s. 645-658.

11. M. Kemal Oğuzman, Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2016, s. 504.

12. TBK madde 124 uyarınca süre verilmesini gerektirmeyen durumlar saklıdır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.