Turkey: Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına Dair YENİ Yönetmelik Yürürlüğe Girdi

GİRİŞ

"Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına Dair Yönetmelik" ("Yeni Yönetmelik") 16 Aralık 2023 tarihli ve 32401 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir ve 15 Şubat 2009 tarihli ve 21142 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan ve 14 seneyi aşkın bir süredir yürürlükte olan Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına Dair Yönetmelik ("Eski Yönetmelik") yürürlükten kalkmıştır.

Rekabet Kurumu ("Kurum"), 26 Aralık 2023 tarihinde çevrimiçi bir seminer düzenleyerek ("Seminer") Yeni Yönetmelik kapsamındaki değişikliklerin amaç ve sonuçlarına ilişkin pratik bilgiler sunmuş ve uygulama açısından oluşabilecek belirli soru işaretlerine cevap vermiştir. Yapılan değişikliklerin özellikle aşağıdaki ihtiyaçlara hizmet etmesi amaçlamıştır:

• Dijital ortamda da kartel sürecinin yönetilebileceği dikkate alınarak başvuru sahibinden talep edilecek bilgi ve belgelerin güncellenmesi; ve

• Başvuru sahiplerinin bir kartele taraf olmuş olabilecekleri düşüncesi ile aktif işbirliği başvurusunda bulunmaları ve söz konusu başvurunun Rekabet Kurulu'nca ("Kurul") da kabul edilerek karara bağlanmasına karşın, yürütülen soruşturma sürecinin sonunda Kurul tarafından ihlalin kartel olarak değil de diğer ihlal olarak değerlendirilmesi halinde aktif işbirliği başvurusunun akıbetinin belirlenmesi.

yeni yönetmelik kapsamında getirilen Değişiklikler

1. TANIMLAR

"Görevli Birim" tanımı değiştirilmiştir. Yeni Yönetmelik kapsamında, Kurulun önaraştırma yapmaya karar vermesinden önce yapılan aktif işbirliği başvurusu yapılması durumunda görevli birim Kartel ve Yerinde İnceleme Destek Birimi olacaktır. Söz konusu başvurular açısından Kartel ve Yerinde İnceleme Destek Birimi'nin görevli birim olarak belirlenmesindeki amaç, aktif işbirliği başvurularında sağlanacak bilgi ve belgeler açısından isabetli değerlendirilmeler yapılabilmesi için bu başvuruların karteller konusunda uzmanlaşmış kişiler tarafından incelenmesini sağlamaktır. Ancak, önaraştırma başladıktan sonra yapılan aktif işbirliği başvurularında görevli birim incelemeyi yürüten mesleki daire olacaktır. Bu ayrımın sebebi, önaraştırmanın başlaması ile birlikte araştırma bütünlüğünün sağlanması ve ilgili başvuruların önaraştırmayı yürüten merci tarafından incelendiğinin temin edilmesidir.

"Başvuru Sahibi" tanımı eklenmiştir. Yeni Yönetmelik uyarınca, teşebbüsler ve teşebbüs birlikleri aktif işbirliği başvurusunda bulunabileceği gibi, bağımsız bir şekilde bunların yöneticileri ve çalışanları da aktif işbirliği başvurusunda bulunabilecektir.

"Kartel Kolaylaştırıcısı" tanımı eklenmiştir. Yeni Yönetmelik'le beraber, kartel tarafları ile üretim veya dağıtım zincirinin aynı seviyesinde faaliyet göstermeksizin, bir kartelin kurulmasına ve/veya sürdürülmesine aracılık eden, faaliyetleriyle bir kartelin kurulmasını ve/veya sürdürülmesini kolaylaştıran teşebbüsleri ve teşebbüs birliklerini ifade eden, Kurul'un ve AB Komisyonu'nun kararlarında değerlendirmelere konu olan kartel kolaylaştırıcısı tanımı getirilmiştir. Böylece, özellikle topla-dağıt kartellerinde rolü olan, kartel taraflarından farklı üretim ve dağıtım seviyesinde bulunan ve bir kartel kurulmasını kolaylaştıran teşebbüslerin aktif işbirliği başvurusu yapabilmesinin önü açılmıştır. Kurum'un düzenlediği Seminer'de de bahsedildiği üzere, başvuruda bulunan teşebbüs birlikleri açısından değerlendirme yapılırken teşebbüs birliklerinin bir kartel tarafı olarak değil kartel kolaylaştırıcısı olarak dikkate alınması beklenmektedir. Zira teşebbüs birliklerinin kartel tarafı olarak değerlendirilmesi bir perdeleme riski doğurabilecek, teşebbüs birliğinin oluşturduğu bir kartel odaklanılması, teşebbüsler arasındaki mevcut bir kartelin arka planda kalarak incelenmesini engelleyebilecektir.

"Katma Değer Yaratan Belge" tanımı eklenmiştir. Kurul'un elindeki deliller dikkate alındığında, Kurul'un karteli ispat etme imkânını güçlendirecek bilgileri ve belgeleri ifade eden bu kavramla birlikte, AB düzenlemeleri ile bir paralellik sağlanmış olup, Başvuru Sahibi'nin Yeni Yönetmelik kapsamındaki indirim ve ceza bağışıklıklarından yararlanabilmesi kartelin ispat edilme imkânını güçlendirecek bilgileri ve belgelerin sunulması şartına bağlanmıştır. Burada dikkat çekilmesi gereken bir husus, aktif işbirliği başvurusunda sıralama olarak sonradan başvuran teşebbüsler açısından katma değer yaratan belgenin niteliğinin avantaj yaratabilmesidir. Örneğin, Yeni Yönetmelik kapsamında ikinci sırada başvuru yapan bir teşebbüsün sunduğu belge birinci sırada başvuran teşebbüsün sunduğu belgelere göre daha nitelikli ise, ikinci sırada başvuran teşebbüsün birinci sırada başvuran teşebbüsten daha fazla indirim alması mümkündür. Katma değer yaratan belge kavramının çerçevesi, objektif kriterleri, bu kavramlara ilişkin detaylı açıklama ve örneklerin önümüzdeki dönemde Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına Dair Yönetmeliğin Açıklanmasına İlişkin Kılavuz'da yer alacağı düşünülmektedir.

2. PARA CEZALARINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER

Yeni Yönetmelik'in "Para cezası verilmemesi" başlıklı 4. maddesinde rakipler yerine diğer kartel tarafları ve kartel kolaylaştırıcılarına atıfta bulunulmuştur. Bu noktada, kartel tarafları ile birlikte kartel kolaylaştırıcısı teşebbüslerin de ön araştırmaya veya soruşturmaya tabi tutulacağına dair bir öngörü sunulmaktadır.

Yeni Yönetmelik'in "Para cezalarında indirim" başlıklı 5. Maddesi uyarınca para cezalarında uygulanacak indirime ilişkin sınırlamalarda aşağıdaki tablodaki gibi güncellemeye gidilmiştir.

Ayrıca Yeni Yönetmelik'in 8. Maddesi kapsamında başvuru sahiplerinin aktif işbirliğinde bulunan yöneticileri ve çalışanlarına verilecek para cezalarının da indirilebileceği gibi bu kişiler açısından ceza verilmeyebileceği de açıkça belirtilmiştir. Para cezalarına ilişkin alt limitler aşağıdaki gibidir:

3. KOŞULLAR VE USULE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER

Yeni Yönetmelik'in 5. Maddesi kapsamında başvuru sahiplerinin para cezalarında indirimden yararlanabilmeleri, aktif işbirliği başvurusunun soruşturma raporunun tebliğinden önce olmak suretiyle, soruşturma bildiriminin tebliğini takip eden 3 (üç) ay içinde yapılması koşuluna bağlanmıştır. Kurum'un düzenlediği Seminer'de de bahsedildiği üzere, söz konusu 3 (üç) aylık sürenin başvuru sahibi tarafından ilk temas için geçerli olduğunu, bu süre içerisine başvuru yapıldığı takdirde sonradan ek bilgi ve belge sunulmasının mümkün olduğunu belirtmek gerekir.

Aktif işbirliği başvuruları kapsamında sunulacak bilgi ve belgelere örnek olarak, kartelin coğrafi kapsamı, kartele taraflarının ve kartel kolaylaştırıcılarının isimleri ve/veya ticaret unvanları ile adresleri, kartelle ilişkili görüşmelerinde kullanılan görüşme araçları gibi bazı eklemeler yapılmıştır. Sunulacak bilgi ve belgeler açısından öngörülen en önemli değişiklik ise, bu belgelerin katma değer yaratan belge niteliğinde olması mecburiyetidir. Eğer sunulan bilgi ve belgeler katma değer yaratan belge niteliğinde değil ise söz konusu başvuru kabul edilmeyecek, taraflarca sunulan bilgi ve belgeler dosya kapsamından çıkarılacak ve soruşturma sonucunda alınacak nihai karara dayanak yapılmayacaktır.

Yeni Yönetmelik'le birlikte, para cezasından indirim veya muafiyet kapsamında yapılan başvurularda, gerek görülmesi halinde başvuru sahibinin mevcut ve eski yönetici ve çalışanlarının yazılı ve/veya sözlü bilgileri talep edilebilecektir. Eski yönetici ve çalışanlar açısından bu talebin gerçekleştirilebilmesi için başvuru sahibi azami gayret ve özeni göstermesi yükümlülüğü öngörülmüştür. Kurum'un düzenlediği Seminer'de, eski yönetici ve çalışanlardan bilgi ve belge talep edilmesi halinde bu kişilerin ilgili işyerinden ayrılma sebepleri de dahil kapsamlı bir değerlendirme yapılacağının altı çizilmiştir. Bu noktada, ilgili kişiler tarafından sağlanan bilgilerin başvuran teşebbüs açısından işçi-işveren ilişkisi sebebiyle doğabilecek potansiyel husumetlerden olumsuz bir şekilde etkilenmemesinin temin edileceği belirtilmiştir.

Bunun yanı sıra, aktif işbirliği kapsamında yapılan başvurular bakımından, başvuruların tamamlanmasının ardından başvuru sahibince ek bilgi ve belgeler edinilmesi halinde, bu bilgi ve belgelerin ikinci yazılı savunma süresinin bitiminden önce olmak kaydıyla ve ivedilikle Kurum kayıtlarına sunulması yönünde bir düzenleme getirilmiştir. Bu düzenleme ile soruşturma sonucuna etki etmeye elverişli bilgi ve belgelerin ek görüş aşamasına geçilmeden toplanarak doğru zamanda ve etkin bir şekilde kullanılması hedeflenmektedir.

4. DİĞER DÜZENLEMELER

Yeni Yönetmelik kapsamında yapılan aktif işbirliği başvurularından Kurulca kabul edilerek ceza verilmemesi veya cezada indirim yapılması yönünde karara bağlananlar bakımından, soruşturma sonucunda ihlalin kartel niteliğinde olmadığına karar verilmesi halinde de Yeni Yönetmelik hükümleri uygulanacaktır.

5. DEVAM EDEN SORUŞTURMALARA YÖNELİK GEÇİCİ MADDE HÜKÜMLERİ

Başvuru sahiplerinin para cezalarında indirimden yararlanabilmeleri için öngörülen 3 aylık sürenin, Yeni Yönetmelik'in yürürlüğe girmesinden önce başlatılan soruşturmalar bakımından uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte, Yeni Yönetmelik'in yürürlüğe girmesinden önce yapılan aktif işbirliği başvuruları bakımından, 11. madde ile yürürlükten kaldırılan Eski Yönetmelik'in koşullar ve usule ilişkin hükümleri ile indirim oranlarına ilişkin hükümlerinden başvuru sahibi lehine olanların uygulanmasına devam olunacağı hükme bağlanmıştır.