6769 sayili Sinai Mülkiyet Kanunu'nun ("SMK") 6/6 maddesi uyarinca "Tescil basvurusu yapilan markanin baskasina ait kisi ismini, ticaret unvanini, fotografini,telif hakkiniveya herhangi bir fikri mülkiyet hakkini içermesi hâlinde hak sahibinin itirazi üzerine basvuru reddedilir". Bu hükme dayanarak bir marka basvurusunun yayimina, telif hakki sahipligine dayanarak etmek mümkündür.
Türk Patent ve Marka Kurumu ("TÜRKPATENT" veya "Kurum") Yeniden Inceleme ve Degerlendirme Kurulu ("YIDK") 20 Aralik 2022 tarihinde, telif hakki sahipligi iddiasina yönelik detayli degerlendirmeler içeren ve Kurumun bu iddiayi kabul etmesi için aradigi kriterleri ortaya koyan, emsal niteliginde önemli bir karar verdi. Karar incelemesine geçmeden önce, YIDK'nin üç kidemli uzmandan olustugunu ve genellikle kapsamli, istikrarli kararlar verdigini not etmek faydali olacaktir. Zira bu özellikleri sebebiyle YIDK kararlari itiraz süreçlerinde emsal niteligi tasimaktadir.
Basvuru ve Itiraz Süreci
Gerçek bir kisi tarafindan " " markasinin 35. siniftaki hizmetler üzerinde tescili talebiyle marka basvurusunda bulunulmustur. Görüldügü üzere basvuru, Star Trek serisinde Mr. Spock karakteri tarafindan kullanilan ve dünya çapinda üne kavusan "Vulcan Selami" el hareketinden olusmaktadir.
CBS Studios Inc. (CBS), Star Trek televizyon serisiyle ilgili haklarina dayanarak basvurunun yayimina karsi itiraz etmistir. CBS'in haklari logolar, gemi ve karakterlerin isimleri, hayali karakterler, deyimler, serilerde kullanilan kostümler, sahne donanimlari ve görülen diger unsurlar ("Star Trek Varliklari") dâhil olmak üzere sayisiz telif hakkini, markayi, ticari ürünü ve televizyon serileri ile 13 sinema filmine iliskin baskaca yan haklari kapsamaktadir. Itiraz, CBS'in Star Trek Varliklari üzerindeki gerçek hak sahipligine, Star Trek Varliklarinin taninmisligina, CBS'in Star Trek Varliklari üzerindeki telif hakki sahipligine ve basvuru sahibinin kötüniyetine dayandirilmistir.
Kurum Karari
TÜRKPATENT Markalar Dairesi Baskanligi itirazi tümden reddetmistir. CBS'in yayima itirazin yeniden incelenmesini talep etmesi üzerine konu YIDK'nin önüne gelmistir. YIDK, ilgili kararinda CBS'in dilekçeleri ve delilleri arasinda yer alan su hususlara dikkat çekmistir:
- Star Trek dizisi ilk kez 1966 yilinda yayinlandigi,
- Star Trek'e adanmis olan sayisiz kitap, çizgi roman, dergi, koleksiyon esyalari bulundugu,
- Star Trek serisinin ikonik karakteri Mr. Spock'un "Vulcan Selami" ("Vulcan Salute") olarak bilinen özgün el hareketini yapmakta oldugu,
- "Vulcan Selami" özgün el hareketinin Barack Obama'dan NASA'ya, Hollywood yildizlarina, Türkiye'deki ünlü sahislara kadar genis yelpazede meshur kisilerce Star Trek'e atifla yapilan bir hareket oldugu,
- Star Trek serisinin Türkiye'de çesitli kanallarda 1970'lerden beri yayinlandigi,
- Serinin tiraji en yüksek gazetelerde çizgi roman olarak verildigi,
- Günümüzde halen Star Trek serisinin Türk izleyiciler tarafindan takip edilmekte oldugu,
- CBS'in Star Trek ile baglantili markalarindan dogaln fikri mülkiyet haklarinin sahibi oldugu.
Bu kapsamda YIDK, ilgili basvurunun "Vulcan Selami" olarak bilinen ve Star Trek adli meshur seri ile özdeslesmis olan ikonik sekil unsurunu içerdigini, dogrudan ilgili eseri animsatmakta veya ilgili esere ayif yapmakta oldugunu belirterek CBS'in itirazini SMK 6/6 hükmü uyarinca (CBS'in Star Trek Varliklari üzerindeki telif hakki sahipligine dayanarak) kabul etmistir. Basvuru sahibinin karara karsi dava açmamasi üzerine, YIDK karari kesinlesmistir.
Kararin Önemi
Karardan, öncelikle telif hakki sahipligi iddiasinin tarihçe, ulusal ve uluslararasi düzeyde yaygin kullanimi ve ilgili eserin bilinirligi ortaya konularak desteklenmesi gerektigi anlasilmaktadir.
Telif hakki sahipligi genellikle gerçek hak sahipligi ve kötüniyet ile beraber iddia edildiginden ve destekleyici/ikincil iddia olarak degerlendirildiginden, SMK 6/6 hükmünün uygulanmasina iliskin kisitli sayida emsal bulunmaktadir. Bu nedenle, YIDK'nin söz konusu karari itirazi yalnizca telif hakki sahipligine dayanarak kabul etmesi sebebiyle önemli bir örnek teskil etmektedir. Bunun yani sira karar, Kurumun telif hakki sahipligi iddiasini desteklerken dikkate aldigi kriterlere de yer vermesi sebebiyle dikkate degerdir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
