Hatırlanacağı üzere E-Ticaret alanındaki aktörlerin eylemlerini düzenleyen 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da ("Kanun") AB'deki P2B Tüzüğü ve Digital Services Act ile uyumlu şekilde geçtiğimiz Temmuz ayında bir dizi kritik değişiklik yapılmıştı (Kanun değişikliğine ilişkin detayları belirttiğimiz yazımıza  buradan ulaşabilirsiniz).

İlgili değişikliğin odak noktası her ne kadar elektronik ticaret pazar yerleri açısından var olan yoğunlaşmanın  önüne geçmek olsa da, değişiklik pazar yerlerinin iş yapışlarına birden fazla başlıkta değişiklik getirmişti.

Bunlardan birisi de marka ve patent sahipleri dahil fikri ve sınai hak sahiplerini ilgilendiren "fikri ve sınai hak ihlalleri noktasında pazar yerlerinin sorumluluğu" konusu idi.

Söz konusu Kanun değişikliği sonrasında bugün (29.12.2022) Resmi Gazete'de yayımlanan Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik ("Yönetmelik") ile birlikte Kanun Değişikliği kapsamında getirilen yükümlülüklerin detayları belirlendi.

Yönetmelik uyarınca, Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcıları ("ETAHS") (bir diğer deyişle "pazar yerleri") ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılarına ("ETHS") (Bir diğer deyişle "satıcılar") fikri ve sınai mülkiyet haklarınailişkin getirilen yükümlülükleri aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.

Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarına İlişkin Şikayet Süreci Belirlenmiştir

Sürece İlişkin Genel Değerlendirme

Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler dikkate alındığında, ETAHS yani pazar yerleri nezdinde ETHS'lerin yani satıcıların marka dahil herhangi bir fikri ve sınai hak ihlali gerçekleştirmesi halinde ETAHS'lara "önce kaldır, sonra değerlendir"  yükümlülüğünün getirildiği görülmektedir.

Bu kapsamda, ETAHS'lara fikri ve sınai hak ihlaline ilişkin hak sahipleri tarafından bir başvurusu yapılması halinde, ETAHS'ın ilk olarak ilgili şikayet başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç kırk sekiz saat  içerisinde şikayete konu ürünü yayımdan kaldırması ve akabinde ETHS'ye yani satıcıya ve hak sahibine bildirmesi yükümlülüğü getirilmiştir.

Akabinde ise, ETHS'lere söz konusu şikayet başvurusuna itiraz etme şansı  verilmiş ve ETAHS'lara itirazın haklı olduğunun -bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılması halinde- şikayete konu ürünü itiraz başvurusununn kendisine ulaşmasından itibaren en geç yirmi dört saat içerisinde yeniden platformda yayımlama yükümlülüğü getirilmiştir.

İlgili hükümler değerlendirildiğinde pazaryerlerinin bundan sonra fikri ve sınai mülkiyet ihlallerine ilişkin çok daha proaktif bir konumda ilgili süreci yöneteceğini ve buna ilişkin operasyonel süreci yönetmek adına bir birim kurmasının faydalı olacağını söylemek mümkün.

Ancak düzenlemede yer alan "itirazın haklı olduğunun bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılması halinde" ibaresinin çok sübjektif olacağı ve uygulamada ETAHS özelinde farklı yorumlamalara yol açabileceğini, bunun da hak sahiplerinin hakka erişme konusundaki elverişliliğini düşüreceği düşünülmektedir.

Yukarıda bahsedilen sürece ilişkin detaylar ise aşağıdaki şekildedir.

Fikri ve sınai mülkiyet hakları ihlal edilen kişiler, şikayetlerini nasıl ve nereye iletir?

Yönetmelik uyarınca, herhangi bir fikri ve sınai mülkiyet hakkının ihlal edildiğini düşünen kişilerin ETAHS'lere yapacakları şikayetin içeriğinde, asgari olarak aşağıdaki unsurların bulunması aranmaktadır;

  • Tescil Belgesi/Bandrol/Faaliyet Belgesi:Türk Patent ve Marka Kurumunca düzenlenen hak sahipliğini gösterir tescil belgesi veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenen bandrol formu ya da Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki meslek birlikleri bakımından faaliyet belgesi.
  • Şikayetçi Bilgileri:Şikâyette bulunanın gerçek kişi olması halinde adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, adres bilgileri, e-posta adresi ve varsa KEP adresi; tüzel kişi olması halinde unvanı, adres bilgileri, e-posta adresi, varsa KEP adresi ve vekil sıfatıyla şikâyette bulunulması halinde vekalet verenin ve vekilin anılan bilgileri ile vekilin temsile yetkili olduğunu gösterir belge.
  • Gerekçelendirme:  Şikâyet konusu ürünün fikri ve sınai mülkiyet hakkını ihlal ettiğine dair gerekçe ve deliller.
  • İnternet Adresi:  Şikâyete konu ürünü gösterir internet adresi.
  • Sorumluluk Beyanı:  Şikâyet başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda başvuru sahibinin doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.

Yukarıdaki hususları içeren şikâyet kendisine ulaşan ETAHS'ın, ilgili ürünü en geç 48 saat içerisinde yayımdan kaldırması ve akabinde durumu ETHS'ye ve hak sahibine bildirmesi gerekmektedir.

Fikri ve sınai mülkiyet hakları şikâyetine nasıl itiraz edilir?

Yönetmelik her ne kadar "önce kaldır, sonra değerlendir" ilkesini benimsese de fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin edilen şikayet edilen ETHS'ye itiraz hakkı da tanımaktadır.

Bu kapsamda, şikayet edilen ETHS'ye itirazını aşağıdaki unsurları asgari olarak içerecek şekilde hazırlayıp ETAHS'a gönderme hakkı tanınmıştır;

  • İtiraz Eden Bilgileri:  İtirazda bulunanın adı, soyadı veya unvanı ile yetkili temsilci veya vekil sıfatıyla itirazda bulunulması halinde bunların ad ve soyadları ile temsile yetkili olduklarını gösterir belge,
  • Gerekçelendirme:  İtirazın gerekçeleri, yayımdan kaldırılan ürünün şikâyette bulunanın fikri ve sınai mülkiyet haklarını ihlal etmediğine dair belge ve deliller,
  • Hak İhlali Olmadığına Dair Dokümantasyon:  Ürünün orijinal olduğunu ispatlamaya elverişli fatura veya fatura yerine geçen belgeler, kendisinden başlayarak geriye doğru fikri ve sınai mülkiyet hakkı sahibini veya hak sahibinin verdiği yetkiyle ürünü piyasaya sunmuş kişileri gösterir sözleşme, sair belge ve delilleri,
  • Sorumluluk Beyanı:  Başvuru sahibinin, itiraz başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyan

Şikayet ve İtirazlar Nasıl Sonuçlandırılır?

Yönetmelik, ETHS'in itirazında haklı olduğu anlaşılması halinde, ETAHS'a, şikayete konu ürünü en geç 24 saat içerisinde tekrardan yayımlaması yükümlülüğü getirmektedir.

Tarafların genel hükümlere göre adli ve idari merciler nezdindeki başvuru hakları ise saklı tutulmuştur.

Şikayet ve itirazlar hangi kanallar aracılığı ile ETAHS'e sunulur?

Şikayet başvurusu ve itirazların, dahili iletişim sistemi*, noter veya KEP aracılığıyla ETAHS'e iletilebileceği hüküm altına alınmaktadır.

ETAHS'ların ETHS'lerin Markalarına İlişkin Reklam Faaliyetlerine İlişkin Onay Şartı Getirilmiştir

Yönetmelik uyarınca, ETAHS ve ETHS'lere marka hukuku özelinde getirilen düzenlemelerden bir tanesi de reklam faaliyetlerine  ilişkindir.

Bu kapsamda, Yönetmelik kapsamında, ETAHS veya ETHS'lerin, yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden rıza almadan, ekonomik bütünlük** içinde bulunmadığı kişilerin, ETBİS'e kayıtlı alan adlarının ana unsurunu oluşturan tescilli markalarından oluşan anahtar kelimelere reklam vererek çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Onay alınmaması halinde şikayet mümkün müdür?

Reklam faaliyetine ilişkin onay alma yükümlülüğüne aykırı hareket eden ETAHS'ların, Bakanlığa şikayet edilmesi mümkündür.

İhlalin tespiti halinde Bakanlık, ilgili ETAHS veya ETHS'ye ihlalin sona erdirilmesine yönelik bildirimde bulunur.

Bakanlıkça yapılan bildirimin kendilerine ulaşmasını izleyen yirmi dört saat içinde ETAHS ve ETHS ihlali ortadan kaldırmak ve Bakanlığa bu konuda bilgi vermekle yükümlüdür.

ETAHS'lere Her Yıl Mevzuata Uygunluk Raporu Oluşturma Yükümlülüğü Getirilmiştir

Yönetmelik uyarınca, orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS'lara*, nezdindeki ETHSler tarafından sağlanan içerikle ilgili olarak 6469 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu dahil ilgili mevzuat ve düzenlemelere aykırı hususları tespit etmek amacıyla her yıl inceleme yapması ve bu incelemeye ilişkin rapor hazırlayarak izleyen takvim yılının Nisan ayı içinde Bakanlığa sunması yükümlülüğü getirilmiştir.

Bu raporda aynı zamanda, aykırılığın konusu ve ilgili mevzuatı, bunlara ilişkin tespit yöntemleri ile alınan tedbirlere yer verilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Genel Değerlendirme

Yönetmelik ile fikri ve sınai haklar özelinde getirilen yükümlülükler birlikte değerlendirildiğinde pazar yerleri ile ilgili hak sahipleri arasındaki dengenin hak sahipleri lehine evrildiği ve bu yönde pazar yerlerine -belirli derecede- proaktif davranma yükümlülüğü getirildiği görülmektedir.

Pazar yerlerinin mevcut uygulamaları dikkate alındığında -marka ve patent ihlali başta olmak üzere — fikri ve sınai hak ihlali teşkil eden ürünlere ilişkin pazar yerleri nezdinde belirli bir prosedür olmadığı için hak sahiplerinin ihlal iddiası taleplerinin sonuçsuz kaldığı veya hiç başlamadığı görülmekte idi.

Getirilen düzenlemeler ile birlikte pazar yerlerinin fikri ve sınai hak ihlalleri konusunda çok daha aktif olup, şikayet ve itirazlar ile ilgili operasyonel süreçlerini yönetmek adına kendi içlerinde fikri ve sınai hak ihlallerine ilişkin ayrı bir birim kurmak zorunda kalabileceği değerlendirilmektedir.

Yazarlar: Av. Gülsima Palaz / Av. Yaşar K. Canpolat

Sorularınız için info@canpolatlegal.com adresinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz.

*Dahili iletişim sistemi: Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarla elektronik ticaret pazar yerindeki her türlü iletişimini kolay ve ücretsiz sağlamak üzere oluşturduğu sistem

**Ekonomik bütünlük: Bir kişinin, bir ticaret şirketinin doğrudan veya dolaylı olarak paylarının en az yüzde yirmi beşine ya da oy haklarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek payına sahip olmasını, şirket sözleşmesi uyarınca yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyeyi seçme hakkını haiz olmasını, kendi oy haklarının yanında bir sözleşmeye dayanarak tek başına veya diğer pay sahipleriyle birlikte oy haklarının çoğunluğunu oluşturmasını, bir ticaret şirketini sözleşmeye bağlı olarak hâkimiyeti altında bulundurmasını veya bu hâllere bağlı olarak bu kişiyle bağlantılı tüm ticaret şirketleri ve bu kişiye ait işletmeler arasındaki ilişkiyi ya da pay sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın birden fazla ticaret şirketinin aynı kişi veya kişiler tarafından yönetilmesi

***Orta ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olan ETAHS'ler

Büyük ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ve orta ölçekli ETAHS'ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETAHS'ler

Çok büyük ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ve orta ve büyük ölçekli ETAHS'ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETAHS'ler,

Originally Published by Medium

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.