Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik (Mülga Yönetmelik), 1 Aralık 2021 tarihinde Resmi Gazete'de aynı isimle yayımlanan yeni Yönetmelik ile değiştirilmiştir. Bu bilgi notu, Yeni Yönetmelik ile Kuruluşların faaliyet izni almaları konusunda meydana gelen değişikliklerin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.
6493 sayılı kanun kapsamında, ödeme hizmeti sağlayıcılarının ve elektronik para ihraç edecek kuruluşların hizmet verebilmesi için faaliyet izni alması gerekmektedir. Faaliyet izni başvurusu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ("Banka") değerlendirilecektir. Başvuru sonucu olumlu ise bu husus Resmi Gazete'de ilan edilir.
1. İki aşamalı değerlendirme
Faaliyet iznine ilişkin düzenleme Mülga Yönetmeliğin 8. maddesinde tek aşamalı bir değerlendirme olarak düzenlenmişken, Yeni Yönetmelik bu değerlendirmeyi iki aşamalı olarak düzenlemiştir. Bu kuruluşların faaliyet izni başvuruları öncelikle istihbari inceleme aşamasında değerlendirilir. Bu değerlendirme sonrasında nihai onay aşamasına geçilir ve faaliyet izni bu aşamada nihai onayın verilmesi ile gerçekleşir ve bu Resmi Gazete'de yayımlanması ile yürürlüğe girer.
2. Bildirim Dilekçesi
Bir kuruluşun faaliyet izni alabilmesi için, şirketin unvanının ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu olduğunu gösterir ibareleri içermesi zorunludur. Her ne kadar Yeni Yönetmelik faaliyet izni başvurularının iki aşamalı olduğunu belirtmiş olsa da bu iki aşamaya geçmeden önce şirketin unvanının bu ibareleri içerir şekilde değiştirilmesi gerekmektedir. Bu ibareleri içeren ticaret unvanının tescilinden önce Banka'ya bildirim dilekçesi ve Yönetmeliğin ekinde bulunan ilgili formların iletilerek Banka nezdinde başvuru süreci başlatılacaktır.
3. Ticaret Unvanını Terkin Ettirebilme
Yeni düzenlemeye göre bir şirketin ticaret unvanında ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu olduğunu gösterir ibarelerin yer alması Banka'nın iznine bağlanmıştır. Bir kuruluşun unvanının ticaret siciline bu ibarelerle tescilinden sonra faaliyet izni almak için başvurmaması halinde bu unvanının sicilden terkini için Banka gerekli işlemleri yürütmeye yetkilidir. Halihazırda ticaret unvanında bu ibareler bulunan bir şirketin faaliyet izni başvurusunu yapması için gereken süre Yönetmelikte belirtilmemiştir. Yine de ticaret unvanında bu tür ibareler bulunan şirketlerin bu ibarelerin Banka tarafından terkin ettirilme ihtimalini bilerek ve göz önüne alarak hızlıca hareket etmesi gerekmektedir.
4. Başvuru Ücreti
Banka tarafından bu aşamada Yönetmelik 11/1'de bahsi geçen işlem ve yükümlülükler yerine getirilerek hazırlanacak Bildirim Dilekçesi Banka'ya sunulurken ayrıca 500.000TL başvuru ücreti de tahsil edilecektir. Yönetmelik 11/1 kapsamında yapılan başvuruyu takiben Banka tarafından başvurunun yapıldığına ilişkin bir belge düzenlenerek başvuru sahibine verilecektir. Bu belgenin başvuru sahibine tebliğinden sonraki altı ay içerisinde istihbari inceleme aşamasına ilişkin Banka'ya başvuru yapılması gerekmektedir.
5. Ticaret Unvanında Gerekli İbareler Olan Şirketler
Bu noktada ticaret unvanı halihazırda ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu olunduğunu gösterir ibareleri içerir şekilde ticaret sicilinde tescil edilmiş şirketlerin durumu incelenmelidir. Yönetmeliğin 11/1 hükmünde ticaret unvanının tescil edilmesinden önce Banka'ya bildirim yapılacağı düzenlendiğinden bu hükmün unvanın tescili için mi yoksa başvuru sürecini başlatan bir hüküm olarak mı yorumlanması gerektiği sorusu uygulamada başvuru aşamasında olan pek çok şirketin öğrenmek istediği bir husus olup bu konudaki görüşümüz Şirketin unvanı bu hükme uygun olsa bile ilk önce Ek 11 A Bildirim Dilekçesi, Ek 11 B Başvuru Formu ve Ek 11 C ve Ek 11 D 'de bahsi geçen Bildirim Formlarına eklemesi gereken başvuru ücretinin de yatırılması ile başvuru sürecinin başlayacağı yönündedir. Zira Yönetmelik 11/4 'de düzenlenen İstihbari İnceleme Aşaması içerik itibariyle bir başvuru olmaktan ziyade inceleme ve değerlendirme aşaması olduğundan ve İstihbari İnceleme Aşamasında sunulması gereken belgelerin sayıldığı Ek 15 incelendiğinde Yönetmelik md. 11/1 kapsamında sunulması gereken dilekçenin olup olmadığının da kontrolü yapılacağından bu kapsamda görüşümüz Banka tarafından düzenlenen belgenin İstihbari İnceleme Aşamasına geçilirken eklenmesi gerektiğinden, başvuru ücretinin yatırılması gerektiği yönündedir.
6. Bir Başvuru İle Birden Çok Faaliyet Alanı İçin Faaliyet İzni
Şirketler Banka'ya yapacakları bir başvuru ile tek bir alanda faaliyet izni alabilecekleri gibi, Yönetmeliğin 4. maddesinde sayılan alanların her biri için de birlikte başvuru yapabilirler. Bu noktada başvuru ve lisans ücreti alınmasına yönelik diğer bir husus da şirketin faaliyet izni alacağı alanların her biri için ayrı ayrı mı yatırılması gerektiği yoksa her bir başvuru bakımından mı bunların aranacağıdır. Bu konuda Yönetmeliğin 11/21 hükmünde her bir başvuru için münhasıran değerlendirilecek hususların, faaliyet izni alınmasından sonra bunun kullanılmaya başlanmaması veya kullanımına altı aydan uzun süre ara verilmesi hallerinin olduğu belirtilmiştir. Bu hükmün zıt anlamından çıkan husus diğer hallerin her bir faaliyet alanı bakımından ayrı ayrı değerlendirilmeyeceğidir. O halde bir başvuru kapsamında birden çok faaliyet alanı için başvurulan bir faaliyet izni başvurusunda alınacak başvuru ve lisans ücretinin de tek olması gerekir.
7. Fiziki İnceleme
Yeni Yönetmelikle gelen farklılıklardan birisi de nihai onay aşamasında, evrak üzerinden yapılan incelemeden sonra bir de Banka tarafından kuruluş nezdinde, şirketin yönetim yapısının, personelinin, kullanılan ofisin fiziki koşullarının, teknik donanımının ve belge ve kayıt düzeni bakımından inceleme yapılacak olmasıdır. Bu kapsamda faaliyet izni verilmesi sadece Yönetmelik md.11/10 (ç) hükmü kapsamında ofisin fotoğraflarını içerir detaylı rapor ve diğer evrak üzerindenyapılacak bir inceleme sonucunda verilmeyecek, evrak üzerinden yapılan incelemeden sonra bir defiziken inceleme yapılacaktır. Yerinden inceleme Mülga Yönetmelik zamanında verilen faaliyet izinlerinde de fiilen yapılan bir denetim olsa da Yeni Yönetmelikle birlikte bu konuda mevzuatta bu incelemeye hukuki bir dayanak getirilmiştir.
8. Sınırlı Faaliyet İzni
Yeni Yönetmelik ile getirilen bir diğer yenilik ise, Merkez Bankası'nın sınırlı faaliyet izni verebilme yetkisidir. Yönetmeliğin md. 11/12 hükmünde Banka'nın başvuru sahibi şirketin veya bu şirketin kontrolünü elinde bulunduranların mevcut müşteri potansiyelinin toplam büyüklük ve etki açısından ödemeler alanının gelişimini olumsuz etkileyebilecek nitelikte olduğunu tespit etmesi durumunda, faaliyet iznini belirli sınırlar dahilinde vermeye yetkili olduğu belirtilmiştir. Buna göre Banka faaliyet iznini sınırlamaya karar verirken belirli ölçütlere göre karar verecekse de faaliyet izninde yapacağı sınırlamalar bakımından taktir yetkisine sahiptir. Buna göre sınırlama yetkisinin getirilmesi amacına yönelik olarak, bu amacı sağlayacak şekilde sınırlamalara birer önlem niteliğinde karar vermeye yetkilidir. Bu kapsamda verilebilecek sınırlı faaliyet izni kararlarında sınır örnek olarak yer itibariyle, süre itibariyle veya işlem hacmi itibariyle veya bunlar dışında herhangi bir şekilde olabilir.
9. Başvuru ve Merkez Bankasının İnceleme Süresi
Faaliyet izni alınması tüm bu süreç sonunda, Bildirim Dilekçesinin alındığına dair Banka tarafından verilen belge, bunun ardından istihbari inceleme aşamasının onaylanmasına ilişkin Banka tarafından başvuru sahibine yapılan yazılı bildirim ve bunu takip eden nihai onay aşamasında başvurunun olumlu olduğuna karar verilmesi ve nihai onayın verilmesi ile tamamlanır.
Bu sıralama içerisinde aşamalarda geçirilecek süre bakımından da bir değerlendirme yapılmalıdır. 6493 sayılı Kanun'un md. 14/4 hükmünde faaliyet izni başvurusunun, başvuruya ilişkin istenen bildi ve belgelerin eksiksiz olarak tamamlanmasını müteakip altı ay içinde Banka tarafından sonuçlandırılacağı belirtilmiştir. Kanun'da yer alan düzenlemede başvuru bu şekilde aşamalara bölünmüş olmadığı için başvurunun Banka'da geçirebileceği süre doğrudan altı ay olarak belirlenmiştir.
Oysa Yeni Yönetmelikte başvuru süreci bu sürenin üstüne çıkar şekilde gerçekleşebilecektir. Şöyle ki Yönetmelikte başvuru evrakının Banka'da hangi aşamada ne kadarlık bir sürede inceleneceği belirtilmemiştir. Ancak aşamalar arasında geçirilebilecek süre bakımından düzenleme bulunmaktadır. Öncelikle bildirim dilekçesinin Banka'ya sunulmasından sonra Banka'nın düzenleyeceği başvurunun yapıldığına dair belgenin başvuru sahibine tebliğinden sonraki altı ay içerisinde başvuru sahibinin, istihbari inceleme için Banka'ya başvurması gerekmektedir. Bu süre içerisinde başvuru yapılmazsa belge geçerliliğini yitirir ve tekrardan bu aşamadan başvuru yapılması gerekir. İstihbari inceleme aşamasında Banka başvuru sahibine bu aşamanın sonucunun olumlu olduğunu gösterir yazılı bildirimde bulunacaktır. Başvuru sahibi bu yazılı bildirimi aldıktan sonraki 120 gün içerisinde Banka'ya nihai onay aşaması için başvuru yapmalıdır. Bu süre içinde başvurunun yapılmaması halinde şirket istihbari inceleme aşaması kapsamındaki bütün haklarını kaybeder, şirketin faaliyet izni alması için tekrardan istihbari inceleme aşaması için gerekli işlemleri yerine getirmesi gerekecektir (Yönetmelik md. 11/9). Başvuru sahibi aşamalar arasındaki geçişte bu süreler içerisinde hareket etmek zorunda olsa da Banka'nın aşamaları hangi sürede tamamlayacağı belirtilmediğinden, Kanunda yer alan gerekli evrakın tesliminden sonraki altı ay içerisinde başvurunun tamamlanacağı düzenlemesinden Banka'nın başvuru evrakını inceleyebileceği toplam sürenin altı ay olması gerektiği sonucu çıkarılmaktadır. O halde tüm aşamaların sonunda başvuru evrakı Banka'da 6 ay incelemede kalmalıdır. Aralarda geçen süre kanunda yer alan sürenin işlemesine sebep olmaz.
10. Başvuru Evrakındaki Eksikliklerin Tamamlatılması
Yönetmeliğin md. 11/15 hükmünde istihbari inceleme aşamasında ve nihai onay aşamasında bilgi ve belgelerde yer alan eksikliklerin Banka'nın buna ilişkin yazısının tebliğinden itibaren altı ay içerisinde giderilmesinin gerektiği, aksi halde faaliyet izni başvurusunun geçersiz hale geleceği düzenlenmiştir. O halde Banka tarafından başvuru evrakında yer alan eksiklik nedeniyle faaliyet izni başvurusunun doğrudan olumsuz sonuçlanmasına karar verilemeyecektir. Banka'nın öncelikle başvuru sahibinden başvuru evrakında gördüğü eksikliğin tamamlanmasını istemesi gerekir. Bunun tamamlanması için de altı aylık süre tanınmıştır. Faaliyet izni başvurusu ancak bu süre içerisinde de bu eksiklik giderilmezse geçersiz hale gelecektir. Ancak bu husus bilgi ve belgelerde eksiklik olması halinde söz konusu olacaktır. Yoksa başvuru sahibinin bütün bilgi ve belgelerinin tamam olmasına rağmen Yönetmelik md. 11/4'te ve md. 11/10'da aranan şartları taşımaması halinde faaliyet izni başvurusu reddedilebilecektir. Ancak böyle olmayıp da aranan belgelerde bir eksiklik olması halinde, Banka başvurunun reddine karar veremez. Yapılması gereken, bu hususun başvuru sahibine bildirilmesi ile başvuru sahibine bu eksikliğin giderilmesi için altı aylık süre tanınmasıdır. Ancak bu sürenin sona ermesiyledir ki faaliyet izni başvurusu geçersiz hale gelecektir yani başvuru olumsuz sonuçlanmış olacaktır.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
