Nafaka, kisinin bakma ve gözetme yükümlülügü oldugu kisiye, mahkeme karariyla verdigi ayliktir. Türk Medeni Kanunu'nda (TMK); yardim nafakasi, yoksulluk nafakasi, tedbir nafakasi ve istirak nafakasi olmak üzere dört çesit nafaka düzenlenmistir. 1 Geçmise dönük nafaka (birikmis nafaka) ise, bakmaya yükümlü olan kisi tarafindan ödenmeyen nafakalarin geriye yönelik toplamidir.

Geçmise Dönük Nafaka Miktari Nasil Belirlenir?

Mahkeme, nafaka miktarini; nafaka türü, nafaka alacaklisinin asgari geçim masraflari, nafaka yükümlüsünün ödeme kabiliyeti ve somut olayin özelliklerini göz önünde bulundurarak tayin etmektedir. 2 Geçmise dönük nafaka miktari, mahkeme tarafindan belirlenen ve ödenmeyen miktar kadardir. Alacakli, nafakayi geç elde ettigi için mahrum kalma bedeli olarak geçmise dönük nafaka miktarina faiz de talep edebilmektedir.

Geçmise Dönük Nafakaya Iliskin Talep ve Sikayetlerde Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?

Bosanma davasinda yetkili mahkeme, eslerden birinin yerlesim yeri ya da bosanma davasinin açilmasindan önce son defa alti aydir birlikte olduklari yerde görevli Aile Mahkemesidir. Bosanmadan sonra açilacak nafaka davalarinda yetkili mahkeme, nafaka alacaklisinin yerlesim yerindeki Aile Mahkemeleridir (TMK md. 177). 3

Ödenmemis nafakalarin tahsili için yetkili icra dairesi, nafaka borçlusunun yerlesim yerindeki icra daireleridir. Isbu nafaka konulu icra takiplerine iliskin sikayetlerde ise yetkili mahkeme icra takibinin yapildigi yerdeki Icra Ceza Mahkemeleridir.

Geçmise Dönük Nafaka Alacaginda Zaman Asimi Süresi Ne Kadardir?

Geçmise dönük nafaka alacaklarinin zaman asimi süresi Türk Borçlar Kanunu'na (TBK) göre on yildir. 4 Alacakli, nafaka ödemesi geciktigi an itibariyle on yil içerisinde icra takibi baslatabilmektedir. On yillik zaman asimina ugranilan nafaka borcuna iliskin icra takibi baslatilamaz.

Geçmise Dönük Nafaka Için Icra Takibi Nasil Yapilir?

Geçmise dönük nafaka alacaklarinin tahsili için ilamli icra takibi baslatabilmesi mümkündür. 5 Mahkeme ilami ile nafaka ödeme yükümlülügüne tabi tutulan ve nafaka borcunu yerine getirmeyen taraf aleyhine ilamli icra yoluyla takip baslatilabilecektir.

Ilginizi Çekebilir: Icra Takibinin Iptali ve Ertelenmesi.

Bu yönde itirazlarda görevli mahkeme, Icra Ceza Mahkemesidir. Yer bakimindan yetkili mahkeme ise icra takibinin yapildigi yerdeki Icra Ceza Mahkemesidir. Nafaka alacaklisi, yetkili ve görevli mahkemeye sözlü ya da yazili basvurarak geçmise dönük nafaka talepli olarak icra takibi baslatabilmektedir.

Madde 177 – Bosanmadan sonra açilacak nafaka davalarinda, nafaka alacaklisinin yerlesim yeri mahkemesi yetkilidir.

Madde 178 – Evliligin bosanma sebebiyle sona ermesinden dogan dava haklari, bosanma hükmünün kesinlesmesinin üzerinden bir yil geçmekle zamanasimina ugrar. 6

Ilamli icra takibi ve haciz islemleri, ödeme emrinin kesinlesmesi ile birlikte yapilabilmektedir. Bunun üzerine, takip talebi alacakli tarafindan icra müdürlügüne yollanir ve borçlu olan tarafa ödeme emri gönderilmektedir. Borç, ödeme emrine ragmen 7 gün içerisinde ödenmedigi takdirde, alacakli taraf, Icra Müdürlügü'ne haciz talebini iletebilmektedir. Yapilacak arastirma neticesinde borçlu tarafin tasinir ve tasinmaz mallari üzerinden haciz serhi isleme alinmaktadir.

Ilginizi Çekebilir: Hacze Kabil Olan ve Olmayan Mallar.

2004 Sayili Icra Iflas Kanunu'nun (IIK) 82. maddesinin 9. fikrasi dogrultusunda emekli maasinin haczedilemez olusu esastir. 5510 sayili Kanun'un 93. maddesi;

"Gelir, aylik ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçlari disinda haczedilemez. Bu fikraya göre haczi yasaklanan gelir, aylik ve ödeneklerin haczedilmesine iliskin talepler, borçlunun muvafakati bulunmamasi halinde, icra müdürü tarafindan reddedilir."

Hükmünü amirdir. Ancak, ilgili hükmün istisnasi olarak nafaka alacagi sebebiyle, borçlunun emekli maasinin dörtte birine kadar hacze basvurmak mümkündür.

Konuyla ilgili olarak Yargitay 8. Hukuk Dairesi 2015/11028 Esas, 2015/13315 Karar sayili ilam uyarinca:

''Somut olayda takibe konu edilen alacagin nafaka alacagi olduguna ve aylik nafaka miktari Mahkeme tarafindan belirlendigine göre, isleyen aylik nafakanin tamami için ve birikmis nafaka alacagi için de bakiye maasin ¼'ü oraninda haczinde yasaya aykirilik bulunmamaktadir. O halde Mahkemece sikâyetin reddi yerine yazili sekilde sikâyetin kabulü yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.''

Yargitay içtihadindan da görüldügü üzere, birikmis nafaka alacagi için emekli maasi haczedilebilmesi mümkündür.

Aylik nafaka ise borcu öncelikli alacaktir ve ödeme emrine ragmen ödenmedigi takdirde suç olusturur. Nafaka ödememe suçu, geriye dönük üç aylik nafakanin ödenmemesi durumunda meydana gelecektir. Baslatilan ilamli icra takibine karsin nafaka borçlusunun nafaka borcunu ödememesi nedeniyle, tazyik hapsi ile cezalandirilmasi için sikayetçi alacakli taraf, sikayetini icra ceza mahkemesine yapabilecektir.

Alacaklinin, mahkemeye yazili veya sözlü sekilde basvurabilmesi mümkündür. Aylik nafakanin ödeme tarihinin üzerinden üç ay geçmesi halinde nafaka ödememe suçu ile sikayet yoluna gidilemez. Ödeme tarihinden itibaren üç ay içerisinde sikayet yoluna basvurulmalidir. Yasal süre içerisinde sikayet edilen borçlu hakkinda Icra Ceza Mahkemesi, üç aya kadar tazyik hapis cezasi karari verebilmektedir.

Icra ve Iflas Kanunu md. 344: Nafakaya iliskin kararlarin geregini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklinin sikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine baslandiktan sonra kararin geregi yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.

Birikmis nafaka borcu adi alacak oldugu için, borçlu hakkinda ödeme/icra emrine dayali olarak IIK md. 344'e dayali tazyik hapis cezasi verilemez. 7 Icra takibi yalnizca geçmise dönük nafakaya iliskin ise, borcu ödememek borçlunun cezai sorumlulugunu dogurmaz. 8

Konuyla ilgili olarak Yargitay Ceza Genel Kurulu'nun 1991/53 Esas, 1991/79 K. Sayili içtihadina göre;

''Birikmis nafaka alacagi adi alacak hükmünde olup ve bu alacaga iliskin ödememenin IIK 344.maddesinde belirtilen suçu olusturmayacagi, borçlu sanigin icra emrinin tebliginden sikâyet tarihine kadarki sürede en az bir aylik cari nafaka alacaginin bulunmadigi gözetilmeden sanik hakkinda mahkûmiyet karari verilmesi mümkün degildir."

Seklinde hüküm tesis edilmistir. Yargitay içtihadindan da görülecegi üzere, birikmis nafaka alacaklari, alelade borç niteligi tasimaktadir. Yargitay kararina göre de birikmis nafaka alacaklari için yapilacak sikayetlerde nafaka hapsi cezasi verilememektedir.

Yargitay 16. Hukuk Dairesinin 2011/1865 Esas, 2011/4409 Karar sayili ilami ise:

''Dosya kapsamina göre, Yargitay 16. Hukuk Dairesinin 29/06/2009 tarihli ve 2009/4392-4761 sayili ilâminda da belirtildigi üzere, birikmis nafaka alacaginin adi alacak hükmünde olmasi ve bu nitelikteki bir borcun nafaka alacagini ödememe suçunu olusturmayacaginin anlasilmasi karsisinda, itirazin kabulü yerine yazili sekilde karar verilmesi isabetsiz oldugundan, anilan hükmün 5271 sayili Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 309.maddesi uyarinca bozulmasi geregine isaret edilmistir.''

Seklindedir.

Sonuç

Sonuç olarak, geçmise dönük nafaka, bosanma sürecinde veya sonrasinda eski esin geçmis dönemdeki maddi ihtiyaçlarini karsilamak amaciyla ödenen bir tür yükümlülüktür. Bu tür bir nafaka talebi, genellikle davali tarafindan belirli bir süre zarfinda ödenmesi gereken birikmis nafaka olarak adlandirilir. Bu baglamda, geçmise dönük nafaka ve birikmis nafaka kavramlari, hukuki süreçlerde siklikla önemli bir rol oynar. Her iki tarafin da haklarini ve yükümlülüklerini anlamasi, adil bir sekilde düzenlenen nafaka ödemeleri için önemlidir.

Kaynakça

  • YAZICI Burçin, Icra ve Iflas Hukukunda Nafaka Alacagi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum-2021.
  • SIRMA Özgecan, Yoksulluk ve Istirak Nafakasi, Istanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Egitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Istanbul-2021.
  • AYDEMIR Efrail, Hukuk Uygulamasinda Faiz, Adalet Yayinlari, 2014.
  • Türk Medeni Kanunu (4721), T.C. Resmî Gazete, 24607, 22 Kasim 2001.
  • Türk Borçlar Kanunu (6098), T.C. Resmî Gazete, 27836, 11 Kasim 2011.
  • Icra ve Iflas Kanunu (2004), T.C. Resmî Gazete,2128, 9 Haziran 1932.

Referanslar

  1. Türk Medeni Kanunu, Kabul Tarihi: 22.11.2001, 24607 sayili Resmî Gazete.
  2. YAZICI Burçin, Icra ve Iflas Hukukunda Nafaka Alacagi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum-2021, s. 17.
  3. Türk Medeni Kanunu, Kabul Tarihi: 22.11.2001, 24607 sayili Resmî Gazete.
  4. Türk Borçlar Kanunu, Kabul Tarihi: 04.02.2011, 27806 sayili Resmî Gazete.
  5. YAZICI Burçin, Icra ve Iflas Hukukunda Nafaka Alacagi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum-2021, s. 89-90.
  6. Türk Medeni Kanunu, Kabul Tarihi: 22.11.2001, 24607 sayili Resmî Gazete.
  7. Yargitay 16 HD., E. 2010/435, K. 2010/1603, T. 01.03.2010
  8. Uyar, Nafaka Borcunu Ödememe, 425.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.