Anayasa Mahkemesi (Bundan sonra "AYM" olarak anılacaktır.) 14.03.2024 tarihli ve 32489 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 01.02.2024 tarih ve 2022/154 E. 2024/33 K. sayılı kararı ile 854 sayılı Deniz İş Kanunu'nun 40. Maddesinin 7. fıkrasının Anayasa'nın 50. Maddesine aykırılığını ileri sürerek iptaline karar vermiştir.
İptali istenen Deniz İş Kanunu 40. maddesinin 7. fıkrası "Gemi adamının hakettiği yıllık ücretli izni kullanmadan hizmet akti 14'üncü maddenin II, III ve IV'üncü bentlerine göre bozulursa, işveren veya işveren vekili izin süresine ait ücreti, gemi adamına ödemek zorundadır." ifadelerini içermektedir.
Kanun'un ilgili maddede anılmayan 14. maddesinin I. bendi ise gemi adamının çalışmasının imkansız hâle gelmesi ve hukuka, teamüllere ve ahlaki kurallara aykırılık hâllerinin mevcut olduğu durumlardaki işverenin fesih hakkını düzenlemektedir. Buna göre iptal kararı öncesindeiş akdinin Kanun'un 14. Maddesinin I. bendine göre işveren ya da işveren vekili tarafından;
- Gemiadamının herhangi bir limanda geminin hareketinden önce gemiye dönerek hizmete girmemesi veya gemiye hiç dönmemesi,
- Gemiadamının gemide hizmet görmesinin tutukluluk, hapis veya gemide çalışmaktan menolunması gibi sebeplerle imkansız bir hal alması,
- Gemiadamının işveren veya işveren vekiline karşı, kanuna, hizmet akitlerine sair iş ve çalışma şartlarına aykırı hareket etmesi,
ç) Gemiadamının işveren veya işveren vekiline karşı denizcilik kural ve teamüllerine veya ahlak ve adaba aykırı hareket etmesi,
halinde feshedilmesi durumunda gemi adamı, kullanılmayan yıllık izin ücretini işverenden talep edemiyor idi. Ancak AYM tarafından bu durumun "Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu ve Basın İş Kanunu" kapsamındaki hizmet ilişkileri ile ilgili olan düzenlemelerle benzerlik taşımadığı ve Anayasa ile güvence altına alınan dinlenme hakkına tümüyle aykırılık oluşturduğu kanaatine varılmıştır.
Nitekim Yüksek Mahkeme söz konusu maddenin ilgili fıkrasını,
- İşçinin ücretli yıllık izin imkanından yararlanmasını sağlamanın işverenin yükümlülükleri kapsamında olduğu,
- Dinlenme hakkı bağlamında telafi edici yöntemlerin öngörülmesinin devletin pozitif yükümlülükleri kapsamında olduğu,
- Bu fıkranın ücretli yıllık izin hakkının işlevini tamamen yitirmesine neden olabilecek nitelikte olduğu,
- Ve yıllık izne ilişkin ücreti talep etmelerine imkan tanımayan bu kuralın dinlenme hakkı kapsamında bulunan ücretli yıllık izin hakkını ihlal ettiği,
Gerekçeleriyle iptal etmiş bulunmaktadır.
İptal kararı kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak 6 (altı) ay sonra (14/9/2024) yürürlüğe girecek; yani 14/09/2024 tarihinden sonra gemi adamının iş akdinin, sebebi fark etmeksizin, sona erdirilmesi durumunda, hak edip de kullanmadığı izin süresine ilişkin ücretinin ödenmesi gerekecektir.
Söz konusu iptal kararına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
"https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/03/20240314-9.pdf"
Konu hakkında daha detaylı bilgi talep etmeniz halinde tarafımızla aşağıdaki irtibat numaraları üzerinden istediğiniz zaman iletişime geçebilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
