GİRİŞ

Evlenme, insanların kanunlara uygun şekilde bir araya gelmesiyle gerçekleşir. Boşanma da tıpkı evlenme gibi kanunda düzenlenen konulardan biridir ve Türk Medeni Kanunu (TMK)'nun 161 ila 184. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Türk hukukunda çekişmeli boşanma davası ve anlaşmalı boşanma davası olmak üzere iki tür boşanma davası vardır. Bu yazıda; öncelikle anlaşmalı boşanma nasıl olur sorusu cevaplanacak, ardından anlaşmalı boşanma şartları ve usulü işlenecek ve son olarak konu hakkında sıkça sorulan sorulara yer verilecektir.

Anlaşmalı Boşanma Davası

Anlaşmalı boşanma, eşlerin mahkemeye birlikte başvurması ya da eşlerden birinin başvurusu üzerine diğerinin davayı kabul etmesi ile sonuçlanan bir süreçtir. Anlaşmalı boşanma davası sürecinde eşler boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumu konusunda anlaşır ve bu anlaşmayı bir protokol ile düzenler. Bu dava türünde evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı, yani evliliğin eşlerden biri veya her ikisi için de çekilmez hâle geldiği varsayılır. Anlaşmalı boşanma davasının kabul edilmesi için TMK'da bazı şartlar aranmaktadır. Kanunun 166. maddesine göre; evlilik birliğinin en az bir yıl sürmesi, hâkimin tarafları bizzat dinlemesi, tarafların iradelerini özgürce açıklaması ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu konusunda bir anlaşmaya varmış olmaları gerekir. Hâkimin tarafların ve çocukların menfaatleri doğrultusunda anlaşma hükümlerinde değişiklik yapması söz konusu olabilir. Şimdi bu şartları yazımızın devamında detaylı olarak açıklayacağız.

Anlaşmalı Boşanma Şartları

Anlaşmalı boşanma şartları dört adettir. Bunlar; eşlerin mahkemeye birlikte başvurması veya diğer eşin başvuran eşin davasını kabul etmesi, evliliğin en az bir yıl sürmesi, hâkimin tarafları bizzat dinlemesi ve tarafların yaptığı anlaşmalı boşanma protokolünü hâkimin uygun bulmasıdır.

1. Eşlerin Mahkemeye Birlikte Başvurması ya da Eşlerden Birinin Açtığı Davayı Diğer Eşin Kabul Etmesi

Bu şart aslında anlaşmalı boşanmanın gerçekleşmesi için iki yolu ifade eder. Yani anlaşmalı olarak boşanabilmek için eşlerden biri dava açar ve diğer eş de buna itiraz etmez ve kabul ederse hâkim boşanmaya karar verebilir. Bu durum eşlerden birinin diğer boşanma sebeplerinden (örneğin; zina) biri ile açılan boşanma davasını diğer eşin kabul ettiği durumlarda da geçerlidir. Diğer bir yöntem ise eşlerin ortak iradeleri ile anlaşmalı boşanma dilekçesini görevli mahkemeye sunmalarıdır.

2. Evlilik Birliğinin En Az Bir Yıl Sürmesi

Bu şart, resmi nikâhtan itibaren bir yıllık zamanın geçmiş olmasını ifade eder ve eşlerin henüz birbirini tanıma fırsatı olmadan ayrılma kararı vermelerini engellemek için konulmuştur. Çünkü evliliğin özellikle ilk zamanları eşlerin birbirine alışma dönemidir ve bu dönemde tartışmalar ya da geçimsizlikler olabilmektedir. Dolayısıyla, fevri bir karar sonucu anlaşmalı boşanma davası yoluna başvurmak engellenmiş ve en az bir yıl evli kalmak şartı getirilmiştir.

3. Hâkimin Tarafları Bizzat Dinlemesi

Bu şart hâkimin, tarafların boşanma konusundaki iradelerini serbestçe ifade edip etmediklerini kontrol etmesi için konulmuştur. Ek olarak anlaşmalı boşanma dilekçesi korkutma ya da yanılma gibi nedenlerle mi hazırlanmış yoksa taraflar hür iradeleriyle mi hareket etmiş bu aşamada teyit edilmektedir. Aynı zamanda tarafların, bu irade beyanıyla durumu tekrar düşünmeleri sağlanmıştır. Taraflar, avukat tarafından temsil edilseler bile, hâkim eşlerin bu konudaki irade beyanlarını bizzat kendilerinden dinlemekte ve sonuca göre karar vermektedir.

4. Tarafların Yaptığı Anlaşmayı Hâkimin Uygun Bulması

Anlaşmalı boşanmada, boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumunun kararlaştırılması ve bu konularda anlaşma sağlanması gerekir. Örneğin; eşlerden birinin diğerinden alacağı tazminat miktarı ve çocukların hangi günler annede hangi günler babada kalacağının belirlenmesi bu kapsamdadır. Bu anlaşma bir protokol hâlinde hâkimin kabulüne sunulabileceği gibi, davanın görüldüğü sırada zapta geçirilmesi yoluyla da yapılabilir. Tarafların düzenlediği anlaşmayı hâkim uygun bulmazsa tarafların ve çocukların menfaatleri doğrultusunda gerekli değişiklikleri yapabilir. Bu durumda tarafların değişiklikleri kabul etmesi gerekir. Taraflar anlaşmaya varamazsa dava, çekişmeli boşanma davasına döner.

Hâkim tarafların düzenlediği anlaşmayı kabul ederse ya da hâkimin anlaşma üzerinde yaptığı değişikliklere taraflar itiraz etmezse tarafların boşanmasına karar verilir.

Anlaşmalı Boşanma Nasıl Olur?

Anlaşmalı boşanma davası, anlaşmalı boşanma dilekçesi ve anlaşmalı boşanma protokolü ile tarafların mahkemeye başvurmasıyla açılır. Dava dilekçesinde anlaşmalı boşanma protokolüne atıf yapılmalı ve eşlerin protokol konusunda anlaştıkları belirtilmelidir. Davanın açılmasının ardından mahkeme tarafından taraflara duruşma günü bildirilir. Taraflar her ne kadar avukatla temsil edilseler de mahkemeye gelmelidir, çünkü hâkimin tarafları dinleyip anlaşmalı boşanma protokolünü hiçbir tehdit ve baskı altında kalmadan imzaladıklarına kanaat getirmesi gerekir. Taraflar boşanmak istediklerini söylemeli ve bu husus duruşma tutanağına geçirilmelidir. Dava süresince bu ve diğer usul kuralları takip edilmediği takdirde dava reddedilmektedir. Avukatsız anlaşmalı boşanma yoluna başvurulduğunda bu durum sıklıkla yaşanmaktadır. Bu nedenle bir boşanma avukatına başvurulması sürecin doğru ve hatasız bir şekilde ilerlemesi için oldukça önemlidir.

Anlaşmalı Boşanma Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Anlaşmalı boşanma için başvurulacak yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri ya da boşanma davası açılmadan önce eşlerin son altı aydır birlikte yaşadıkları yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ise, 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun'un 4. maddesine göre aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin olmadığı yerlerde o yerin asliye hukuk mahkemesinde dava açılır.

Anlaşmalı Boşanma Protokolü

Anlaşmalı boşanma protokolü, evli çiftlerin anlaşmalı olarak boşanmaları için gerekli olan bir protokoldür. Hâkimin boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Boşanmanın mali sonuçları; maddi-manevi tazminat, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve mal rejiminin tasfiyesidir. Çocukların durumu ise; müşterek çocukların velayet hakkı ve diğer eşin çocuklarla kişisel ilişki kurma hakkı gibi konulardır. Ek olarak kadının hangi soyadını kullanacağı, boşanma davası avukatlık ücreti ile mahkeme masraflarını kimin ödeyeceği gibi boşanmaya ilişkin sonuçlar tam anlamıyla net bir şekilde belirlenmiş olmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

Anlaşmalı Boşanma Ücreti Ne Kadar?

Boşanma ücreti, boşanma davasının çekişmeli ya da anlaşmalı olmasına, boşanma davasında anlaşma gerektiren konuların güçlüğüne, karşı tarafla anlaşmanın durumuna ve kısacası avukatın üstlenmesi gereken sorumluluğa göre değişebilmektedir. İstanbul Barosunca belirlenen en az ücret çizelgesine göre anlaşmalı boşanma ücreti 2023 yılında 35.000 TL'den başlamaktadır.

Anlaşmalı Boşanma Davasında Hâkim Ne Sorar?

Anlaşmalı boşanma davasında, hâkim tarafların boşanmak isteyip istemediklerini, boşanma sonucundaki anlaşmalarının ne olduğunu ve dava dilekçesine eklenen anlaşmalı boşanma protokolünü kabul edip etmediklerini sorar. Anlaşmalı boşanma davasında hâkim bu soruları sadece taraflara sorabilir. Bunun nedeni tarafların herhangi bir tehdit, yanılma ya da korkutma içerisinde olmadan boşanmaya karar vermiş olduklarını teyit etmektir. Yanı sıra anlaşmalı boşanma protokolünde değişiklik yapılması gerektiğinde hâkim gerekli değişiklikleri yapar. Böylesi bir durumda hâkim, yaptığı değişiklikleri tarafların kabul edip etmediğini de sorar.

Anlaşmalı Boşanma Süreci Nasıl İşler?

Dava dilekçesi ve protokol hazırlandıktan sonra mahkemeye sunulur. Mahkeme dilekçeyi ve eklerini uygun bulursa tarafları duruşmaya davet eder. Hâkim duruşmada taraflara birtakım sorular sorarak taraf iradelerini teyit eder ve neticede başvuruyu uygun görürse tarafların boşanmasına karar verir.

Anlaşmalı Boşanma Davasında Duruşma Günü Ne Zaman Belli Olur?

Anlaşmalı boşanmada duruşma günü tensip zaptıyla tespit edilir. Fakat duruşmanın ne zaman olacağı mahkemelerin yoğunluğuna ve içerisinde bulunulan aya göre değişebilmektedir. Bu sebeple bu soruya kesin bir cevap vermek mümkün değildir.

Anlaşmalı Boşanma Ne Kadar Sürer?

Anlaşmalı boşanma ne kadar sürer sorusunun cevabı hazırlanan protokolün hukuka ve usule uygunluğuna göre değişmektedir. Hâkim tarafından taraf iradelerinin ve protokolün uygun bulunması neticesinde çok kısa sürede boşanma gerçekleşebilmektedir.

SONUÇ

Anlaşmalı boşanma şartları yerine getirildiğinde ve evlenme tarihinin üzerinden bir yıl geçmesinin ardından serbest irade beyanlarıyla boşanma arzularını açıkladıklarında taraflar boşanabilir. Anlaşmalı boşanmanın en önemli hususlarından biri anlaşmalı boşanma protokolüdür. Anlaşmalı boşanma protokolündeki hükümler açık, net ve usulüne uygun olmalıdır. Hâkim anlaşmalı boşanma protokolünde tarafların ve çocukların menfaati yönünde gerekli değişiklikleri yapabilir. Bu değişiklikleri taraflar kabul ederse anlaşmalı boşanma gerçekleşir. Anlaşmalı boşanma davası doğru yönetildiği takdirde kısa sürebilmektedir. Bazen taraflar için çok önemli bir hususun anlaşmalı boşanma protokolünde yer almaması ya da yanlış bir şekilde yer alması o menfaatten mahrumiyete sebep olabilir. Bu nedenle sürecin doğru ve tam ilerlemesi için adımlar doğru atılmalı ve uzman boşanma avukatları desteğiyle boşanma tarafların menfaatleri yönünde sonuçlandırılmalıdır.

Originally published 05 Temmuz 2023

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.