Turkey: İnsan Hakları Eylem Planı Ve KVKK Güvenli Ülke İlişkisi

Yeni Gelisme

2021/9 sayili Insan Haklari Eylem Plani konulu Cumhurbaskanligi Genelgesi ("Genelge") 30 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazete'de yayimlandi. Eylem Plani kapsaminda hak ve özgürlükler alaninin genisletilmesi, kamu hizmetlerinin erisilebilir, hesap verilebilir, esit, seffaf ve adil bir sekilde sunulmasina iliskin standartlarin yükseltilmesi hedefleniyor. Insan haklari alanindaki çalismalarin, yurtdisina kisisel veri aktarimlari için yeterli koruma bulunan ülkelerin ilaninda da etkili olmasi bekleniyor.

Genelge Ne Diyor?

Genelge uyarinca, Eylem Plani ile insan haklarina yönelik uygulamadaki sorunlarin çözümüne yönelik güçlü bir insan haklari koruma sisteminin olusturulmasi öngörülüyor. Eylem Plani'nin uygulama süreci iki yil olarak belirlenmistir. Plan'da yer alan aksiyon kalemlerine iliskin sorumluluk ilgili bakanlik ve kamu kurum ve kuruluslarina veriliyor.

Bu kapsamda Eylem Plani'nin uygulanmasi, izlenmesi ve kamu kuruluslarinin koordinasyonu amaciyla Insan Haklari Plani Izleme ve Degerlendirme Kurulu olusturulmustur. Eylem Plani'ndaki faaliyetlerden sorumlu kamu kurum ve kuruluslari uygulamaya iliskin dört aylik raporlarini Adalet Bakanligi'na ve Izleme ve Degerlendirme Kurulu'nun onayina sunacaktir.

Eylem Plani Uygulama Takvimi Adalet Bakanligi'nin internet sitesinde yayimlanmistir. Takvime  buradan Ingilizce ve Türkçe olarak ulasabilirsiniz.

Güvenli Ülke Ilani ve Eylem Plani Iliskisi

6698 sayili Kisisel Verilerin Korunmasi Kanunu'nun ("KVKK") 9. maddesi uyarinca kisisel veriler, açik riza aranmaksizin yalnizca Kisisel Verileri Koruma Kurulu ("Kurul") tarafindan ilan edilecek olan yeterli koruma saglayan güvenli ülkelere ya da Kurul tarafindan onaylanan taahhütnamelere ve baglayici sirket kurallarina istinaden yurt disina aktarilabilmektedir.

Güvenli ülke listesi henüz yayimlanmamis olmakla birlikte Kurul, 2 Mayis 2019 ve 2019/125 sayili kararinda güvenli ülkelerin belirlenmesinde kullanilacak kriterleri açiklamistir. Kurul karari incelendiginde "karsiliklilik ilkesinin" de güvenli ülke kriterleri arasinda sayildigi görülmektedir.  Kurul, bir ülkenin güvenli ülke olarak kabul edilebilmesi için bahsi geçen ülkenin de Türkiye'yi güvenli ülke olarak belirlemesi gerektigini belirtmektedir.

Türkiye ile Avrupa Birligi arasindaki iliskiye bakildiginda, Türkiye'nin Avrupa Birligince güvenli ülke olarak belirlenmesi için, Avrupa Komisyonu'nun bir yeterlilik karari (adequacy decision) vermesi gerekmektedir. Genel Veri Koruma Tüzügü'nün (GDPR) giris bölümünün 104. paragrafinda, Avrupa Komisyonu'nun yeterlilik karari verirken hukukun üstünlügü, yargiya erisim, insan haklarina saygi gibi kriterleri de esas aldigi görülmektedir. Bu noktadan hareketle, Avrupa Birligi kisisel veriler müktesebati kapsaminda güvenli ülke ilan etme sürecinin, bir ülkenin yalnizca kisisel veriler mevzuatinin bulunup bulunmadigi yahut bu mevzuatin yeterli olup olmadigi ile degerlendirilmedigi, süreçte baskaca kriterlerin de dikkate alindigi görülmektedir.

Insan haklari kriteri bakimindan, Avrupa Komisyonu'nun Türkiye için hazirladigi 2020 raporu incelendiginde¹, Komisyon'un, temel hak ve özgürlükler bakimindan devlet kurumlarinda ve yargida bagimsizligin olmamasi, ifade özgürlügü anlaminda getirilen kisitlayici düzenlemeler, savunma hakkinin etkin sekilde kullanilamamasi ve devletin yetkilerinin ölçüsüz kullanimi gibi hususlara dikkat çektigi görülmektedir. Bu kapsamda, Insan Haklar Eylem Plani dogrultusunda yapilacak reformlar, güvenli ülke ilanina dair süreçte de rol oynayabilecektir.

Sonuç

Insan Haklari Eylem Plani'nda, insan haklarinin korunmasi ve kamu hizmetlerinde seffaflik, esitlik ve hesap verilebilirligin tesis edilmesi gibi önemli unsurlar yer aliyor. Plan kapsaminda atilacak adimlarin, Türkiye'nin Avrupa Birligi tarafindan güvenli ülke olarak belirlenmesi sürecinde etkilerinin olmasi bekleniyor.

Footnote

1 https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/turkey_report_2020.pdf