Avrupa Birliği ("AB") Konseyi tarafından 13 Aralık 2022 tarihinde yapılan basın duyurusunda, üye ülke temsilcilerinin oy birliği ile uluslararası kurumların asgari vergilendirmesi konusunda anlaşmaya varıldığı açıklandı. Üye ülkelerin büyük ölçekli uluslararası kurumların vergilendirilmesi hakkındaki direktif üzerine uzlaşmaya varmasıyla G20/OECD Vergi Tabanı Erozyonu ve Kâr Aktarımı Çerçevesi ("BEPS") kapsamında, uluslararası vergilendirme reformunun ikinci dayanağını oluşturan kısmı büyük ölçüde tamamlanmış olmaktadır.

Süreç

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü ("OECD") tarafından geçen sene Ekim ayında BEPS kapsamında uluslararası vergilendirme reformu bildirimi yayımlanmıştı.1 Uluslararası kurumların vergilendirilmesi hakkındaki direktif üzerinde anlaşma ise uluslararası vergilendirme reformunun ikinci dayanağını oluşturan asgari vergilendirme hakkında AB düzeyinde uygulama amacına yönelik olarak gerçekleşti. Uluslararası vergilendirme reformu iki temel adımı içermekteydi:

Dayanak 1, büyük ölçekli çok uluslu şirketler için, kârın kazanıldığı ülkelere göre vergilendirilme haklarının tahsis edilmesini sağlayan yeni bir sistemi kapsamaktadır. Bu adımın temel öğesi olarak üye ülkeler tarafından çok taraflı olarak kabul edilecek olan bir konvansiyonun imzalanması planlamaktadır. Konsey tarafından konvansiyonun ayrıntıları üzerinde yapılan teknik çalışmalar hala devam etmektedir.

Dayanak 2, büyük ölçekli çok uluslu şirket gruplarının asgari kurumsal vergi oranını ödemesini sağlamak için vergi tabanı erozyonunun ve ülkeden ülkeye farklılık gösteren kârın değişmesi fırsatlarının suistimal edilmesinin önlenmesine yönelik kurallar içerir. Bu adım ise 13 Aralık'ta varılan anlaşma ile, artık bütün üye ülkeler tarafından oy birliğiyle kabul edilen bir AB direktifiyle yasama yoluyla güvence altına alınmaktadır.

AB tarafından yapılan duyuruda, direktif üzerinde üye ülkelerin anlaşmış olmasını takiben resmi kabul için yazılı bir prosedür başlatılacağı bildirildi.

Karar

Üye ülkelerin anlaştığı direktife göre, toplamda 750 milyon euro yıllık ciroya sahip olan çok uluslu ve yerel faaliyet gösteren büyük şirket gruplarının veya şirketlerin kârları, asgari olarak %15 oranında vergilendirilecektir. Bu sayede, vergi tabanı erozyonu ve kâr aktarımının azalması hedeflenmektedir.2 Ayrıca büyük ölçekli ve çok uluslu şirket gruplarının dahi, faaliyet gösterdikleri ülkeler bünyesinde yüksek vergilendirmelere maruz kalmaları yerine uluslararası kurumlar için %15 olarak belirlenen asgari vergi oranını ödemeleri sağlanacaktır.

AB Konseyi tarafından yapılan duyuruda ek olarak, söz konusu asgari vergi direktifinin 2023 yılı sonuna kadar AB üye ülkelerinin iç hukuk mevzuatlarına adapte edilmesi gerektiği bildirildi.

Anlaşmanın Etkileri

OECD verilerine göre çok düşük oranda vergi alan "vergi cennetleri" olarak adlandırılan Bahamalar, Birleşik Arap Emirlikleri, Manş adaları, İrlanda, Bulgaristan gibi ülkelerin uygulamaları suistimal edilebilmektedir. Üzerinde uzlaşılan uluslararası kurumların asgari vergilendirmesi hususu ile birlikte, bir şirketin gelirinin hangi ülkede elde edildiğine bakılmaksızın yukarıda bahsedilen kriterlere uyması halinde, asgari olarak en az %15 oranında vergilendirilmesi sağlanacaktır.3 İngiltere, Almanya ve ABD yeni sisteme uyum konusunda açıklamalarında desteklerini belirtse de uluslararası kurumların %15 asgari vergilendirmesi uzlaşısının diğer ülkelerce nasıl kabul göreceği ve uygulanacağı kritik bir faktör. Ülkelerin, imzalanacak direktifi iç hukuklarına adapte etmeleriyle orantılı olarak pratikte başarı sağlanabileceği AB Konsey'inin duyurusunda vurgulanmaktadır. Aksi halde çok uluslu şirketlerin, merkezlerini yeni sisteme dahil olmayan ülkelere kaydırarak asgari vergi oranından kaçınmaları söz konusu olacaktır.

Ülkemiz açısından ise, indirimli kurumlar vergisi uygulaması, serbest bölge kazanç istisnaları gibi istisna ve indirimler çerçevesinde, bazı mükelleflerin katlandıkları vergi yükü %15'in altına inebildiği durumlar olduğu belirtilmektedir.4 Ancak, bu indirimin çok uluslu şirketlerin Türkiye'deki ilgili kişilerinden elde ettikleri gelirlerinde uygulanan vergi oranlarını nasıl etkileyeceği, özellikle çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları bakımından herhangi bir tekerrüre yol açıp açmayacağı, teşvikler kapsamında uygulanan vergi oranlarında bir değişime yol açıp açmayacağı ya da ek vergi uygulanıp uygulanmayacağı konularında tereddütleri gidermek amacıyla yetkili Türk makamları tarafından açıklama ya da ek bir çalışma yapılması beklenmektedir.

Sonuç

AB Konseyi tarafından, uluslararası büyük ölçekli şirketlerin ve şirket gruplarının toplamda 750 milyon euro yıllık ciroyu aşmaları halinde %15 oranında vergilendirilecek olmaları hem uluslararası alanda faaliyet gösteren şirketler için bir avantaj sağlayacaktır hem de ülkeler arası farklılık gösteren vergi tabanı erozyonunu ve kâr aktarımının suistimal edilmesini engelleyecektir. Direktifin, önümüzdeki günlerde AB üyesi ülkeler tarafından imzalanacak olmasıyla birlikte ilgili şirketlerin asgari vergilendirilmesi için yasal güvence sağlanmış olacaktır. Ülkeler arası farklılık gösteren vergilendirmedeki oranların daraltılması sonucunu getirecek olan asgari vergilendirme uygulamasının Türkiye'de adapte edilmesi ve faaliyet yapılan ülkelerde vergilerin ödenecek olması, özellikle uluslararası ticaret ve yabancı yatırımcılar açısından olumlu sonuçlar doğurma potansiyeline sahiptir.

Kaynak

Footnotes

1. https://www.oecd.org/tax/beps/statement-on-a-two-pillar-solution-to-address-the-tax-challenges-arising-from-the-digitalisation-of-the-economy-october-2021.pdf

2. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/12/12/international-taxation-council-reaches-agreement-on-a-minimum-level-of-taxation-for-largest-corporations/

3. https://www.pkfizmir.com/images/yuklenenler/1633000512.pdf

4. https://www.pwc.com.tr/tr/medya/kose-yazilari/ali-ayaz/vergide-yeni-gundem-kuresel-asgari-kurumlar-vergisi.html

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.