Dünya genelinde 2022 yilinda gerçeklestirilen Türkiye kökenli sirketlere dogrudan yatirim öngörülmeyen birlesme ve devralma islemlerinde toplam islem bedeli, 5 trilyon 570 milyar lirayla rekor seviyeye ulasti. Her ne kadar yapilan ayrintili sözlesmelerle uyusmazlik kaynaklari azaltilmaya veya en azindan öngörülebilir düzeye getirilmeye çalisilsa da ihtilaf çikma potansiyeli en yüksek hukuki islemlerden biri olarak görülüyor. Taraflarin iradesine uygun düsen sözlesmeler ve devamindaki islemler, daha sonra taraflarin istemedigi sonuçlar dogurabiliyor. Özel sermaye profesyonelleri, avukatlar ve uzmanlarin katkilariyla hazirlanan Berkeley Research Group'un üçüncü Birlesme ve Devralma Uyusmazliklari Raporu'na göre; son zamanlarda artan jeopolitik gerilimler, yükselen enflasyon, finans ve enerji piyasalarindaki çalkantilar sebebiyle, birlesme ve devralmalarin tamamlanmasindan sonra, geçen yila oranla daha çok uyusmazlik karsimiza çikiyor. Rapor, mevcut piyasa ortaminin uyusmazliklarin özünü nasil degistirdigine dair genis bir perspektif sunuyor.

Raporun temel bulgularina göre;

  • Yüksek faiz oranlari, artan enerji maaliyetleri ve küresel durgunluk olasiligi gibi makroekonomik kaygilar, sözlesmelerin degerlemeler gibi önemli bölümlerinde uyusmazlik çikma olasiligini artiriyor.
  • Küresel salgin COVID-19'un kalici etkileri, Ukrayna-Rusya savasi gibi jeopolitik gerilimler sonucundaki uluslararasi yaptirimlar ve enerji güvenligi konusundaki aciliyetin, önümüzdeki yillarda uyusmazliklarini sayilarini artirabilecegi tahmin ediliyor.
  • Geçtigimiz sene APAC (Asya – Pasifik) ülkelerinde yogunlasan uyusmazliklarin, derinlesen ekonomik ve siyasi belirsizlik nedeniyle bu sene ülkemizin de içinde bulundugu EMEA (Avrupa, Orta Dogu ve Afrika) bölgesine kayacagi tahmin edilirken EMEA, izlenmesi gereken kilit bölge olarak gösteriliyor.
  • Endüstrilerin dijitallesmesine yönelik baskilar, geleneksel olarak teknoloji disi olan birçok sirketin teknoloji sirketlerini satin almasi veya onlarla is birligi yapmasina, dolayisiyla birlesme ve devralma faaliyetlerinin artmasina neden oluyor. Satin alma yoluyla gerçeklestirilen bu dijitallesmenin birlesme sonrasi yönetimsel ve kültürel çatismalara neden olacagi tahmin ediliyor.
  • Ekonomik durgunluk ve enflasyondan dolayi fiyatlarin geçici ve istikrarsiz olusu, uyusmazliklarin artmasini muhtemel kiliyor. Birlesme devralma sürecinin baslamasiyla tamamlanmasi arasinda geçen süre, taraflarin sürecin basinda mutabik kaldigi degerlemeler ve varsayimlarin tamamen degisme ihtimalini artirabiliyor. Bu durum, sözlesmelerdeki fiyat ayarlama mekanizmalarinin daha saglam insa edilmesine ve hatta satin alma fiyatlarinin yeniden müzakere edilmesine neden olurken, degerlemeleri sert piyasa degiskenlikleri dogrultusunda uyarlanabilir hale getiriyor.
  • FinTech, bu yil kripto para piyasasindaki çöküs, mevcut sermayedeki yavaslama ve yasal düzenlemelerdeki zorluklar nedeniyle, ihtilaflarin çikmasi ve büyümesi ihtimali en üst sirada olan sektör olarak yer aliyor. Rapora göre, kripto para varlik fiyatlarinin uzun süre baski altinda kaldigi bu "kripto kisi"nin, basarili olamamis projelerden kaynaklanan ve giderek artan uyusmazliklardan dolayi gelecek yila kadar sürebilecegi tahmin ediliyor.
  • Enerji sektörünün Rusya – Ukrayna savasina bagli olarak kargasa içinde olmasi, yenilebilir enerji etrafinda yatirimlari artirirken, birlesme ve devralma temelli bu faaliyetlerin gelecekteki anlasmazliklari tetikleyebilecegi öne sürülüyor. Uzmanlar, düzenlemeler sekillendikçe ve isletmeler degisen yatirimci beklentilerini karsilamaya çalistikça, ESG'nin (Çevresel, Sosyal Politikalar ve Yönetisim) enerji cephesindeki uyusmazliklar konusunda önemli bir faktör hâline gelecegini düsünüyor.

Uyusmazliklara Çözüm Yollari

Rapor, 2022 yilinda avukatlarin, müvekkillerini bu zamana kadar yapilanlardan daha kapsamli due diligence yapmak, dava öncesi danismanlik almak, davaya hazirlik araçlarina yatirim yapmak gibi uyusmazliklari daha aza indirgeyebilmek adina önleyici tedbirler almalari konusunda daha fazla tesvik ettigini ortaya koyuyor. Rapora göre bu tedbirler, uyusmazliklari tamamen ortadan kaldirmasa da uyusmazliklarin kapsamini daraltiyor.

Birlesme ve devralma ihtilaflarinin 2022 yilinda artis göstermesine ragmen, uyusmazliklarin çogu yargi yoluna basvurmadan çözülebiliyor. Bu durum, taraflarin birbirleriyle olan ticari iliskilerini kaybetmek istememesinden kaynaklaniyor. Taraflarin uyusmazliklari çözmek adina sözlesmede belirlenen sürede iyiniyetli görüsmeler yapmalari; yönetim kurulu üyeleri gibi üst düzey yöneticilerin sorunlari müzakere etmeleri, taraflarin uyusmazligi bir üçüncü kisi (arabulucu) yardimiyla çözmeye çalismalari dostane ve etkin çözüm yollarina örnek gösterilebilir.

Tahkim Yolu

Uyusmazlik öncesi alternatif çözüm yollarinin öngörülmesi yargilamanin uzamasina ve yargilama masraflarinin artmasina neden oluyorsa, dogrudan mahkemeye veya tahkime basvurulur. Birlesme ve devralma uyusmazliklarinda tahkim, son yillarda sikça tercih edilen bir uyusmazlik çözüm yolu olarak karsimiza çikiyor. Hakemlerin konunun uzmanlari arasindan seçilmesi, yargilama dilinin sözlesme ve müzakerelerin yapildigi dilde olabilmesi, yabanci tarafin yerel mahkemelerdeki asina olmadigi hukuk kurallarindan kaçinabilmesi, teknik konularda ayrintili incelemeler yapilabilmesi ve mahkemelerden daha hizli sürede sonuçlanmasi gibi avantajlari sebebiyle tercih ediliyor.

Islemlerin farkli sektörlerden sirketler arasinda gerçeklesiyor olmasi, konunun çözümü için birlesme ve devralma konusunda oldugu kadar ilgili sektörde de uzmanligi gerektiriyor. Milletlerarasi Ticaret Odasinin açikladigi erken istatistik raporuna göre, tahkim, taleplerin yüksek oldugu kapsamli ve karmasik uyusmazliklar da dahil güven duyulan ve ticari ihtilaflarin çözümü için tercih edilen bir uyusmazlik çözüm yolu olmayi sürdürüyor.

Ülkemizde yabanci yatirimlarin artmasiyla, tahkimin uygulama alani her geçen yil daha da genisliyor. Tahkim, uyusmazligi çözecek hakemi seçebilme özgürlügü sunuyor. Hakem konu hakkinda etkin tedbir kararlari alabilecek genislikte takdir yetkisine sahip oluyor ve uyusmazlik konusunda uzman oldugundan adli yargidaki bilirkisi incelemelerinden daha kisa sürede konuya hâkim olabiliyor. Tahkimin bu gibi ayirt edici özellikleri; özellikle uzun müzakereler sonucunda imzalanmis pay satim sözlesmeleri ve pay sahipleri sözlesmelerini konu alan birlesme ve devralma uyusmazliklarinda, birincil çözüm yolu olarak tercih edilmesini sagliyor.

Raporda olumsuz ekonomik kosullar ve artan enerji maliyetlerinin önümüzdeki yil birlesme ve devralma uyusmazliklarinda artisa sebep olacagi öngörülüyor. Saticilarin daha elverissiz degerlemelere uyum saglamamasi halinde, yeni birlesme ve devralma faaliyetlerinde daha fazla yavaslama görülecegi tahmin ediliyor. Ayrica riskten kaçan ve tasarruf yolunu seçenlerin 2023'te dava veya tahkim maliyetlerine katlanmak yerine anlasmazliklari kendi içlerinde çözme yolunu seçecegi de öngörüler arasinda yer aliyor.

Kaynak: https://media.thinkbrg.com/wp-content/uploads/2022/11/08150114/BRG-MA-Disputes-Report-2022.pdf

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.