6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 61,62,63 ve 84. Maddeleri ile Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği uyarınca hazırlanan "Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Kılavuz '' ("Kılavuz") 18.09.2023 tarihinde yayımlanmıştır.
Kılavuz aracılığıyla tüketici değerlendirmelerine ilişkin temel ilkeler ve değerlendirmeler hakkında tüketicilerin bilgilendirilmesi, tüketici değerlendirmelerinin kontrol süreci, yanıltıcı olduğu kabul edilen tüketici değerlendirmeleri ile reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşlarının yükümlülükleri gibi hususlar belirlenmektedir.
Satıcı veya sağlayıcının internet ortamıyla bağlı olmayan kişilerin, kişisel deneyimlerini paylaşmak amacıyla sosyal medya ve blog gibi şahsi internet ortamında yaptığı değerlendirmeler, tüketici işlemi niteliğinde olmayan değerlendirme sayılarak Kılavuz kapsamı dışında tutulmuştur.
Kılavuz uyarınca tüketici değerlendirmeleri; satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayan kurum ve kuruluşlar tarafından sunulan mal veya hizmetin niteliği hakkında üretim süreçleri de dahil olmak üzere, malın veya hizmetin kullanım kolaylığı, tanıtımı, tedariki gibi doğrudan bağlantılı değerlendirmelerdir.
Tüketici değerlendirmelerinde, yukarıda sayılanlara ek olarak, mal veya hizmeti sunan satıcı, sağlayıcı veya aracı kuruma ait teslimat, kredi ve sigorta konuları gibi yan sözleşmelere dair değerlendirmeler de yer alabilir. Satın alınan mal veya hizmet hakkında puan verilmesi, yıldız gibi derecelendirmeler de Kılavuz uyarınca tüketici değerlendirmesi olarak sayılmıştır.
Kılavuz uyarınca, tüketici değerlendirmelerinde dikkat edilmesi gereken kural ve unsurlar özetle aşağıdaki gibidir:
- Tüketicilerin internet üzerinden değerlendirme yapabilmeleri için ilgili mal veya hizmeti satın almış olmaları gereklidir.
- Belirli bir mal veya hizmet ya da satıcı veya sağlayıcılar için yapılan tüketici değerlendirmelerinin internet ortamı dışındaki mecralarda yayımlanması halinde değerlendirmenin, yayımlandığı mecraya göre ilgili mevzuattaki diğer hükümlere de uygun olması gerekmektedir.
- Bir mal veya hizmet ya da satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayan kurum için olumsuz etki oluşturmak amacıyla veya bunlara talebi arttırmak amacıyla gerçeği yansıtmayan değerlendirme yapılması için anlaşma yahut iş birliği yapılamaz.
- Değerlendirmelerin yayınlanmasına yönelik satıcı veya sağlayıcı tarafından belirlenen esas ve kurallar, tüketicilerin değerlendirme yapması için yönlendirildiği alanda açıkça belirtilmeli ve bu şekilde tüketiciler bilgilendirilmelidir.
- Belirlenen esas ve kurallar, satın alınan mal veya hizmetle ilgili temel özellikler ve teslimat gibi yan sözleşmeler hakkında değerlendirme yapılmasını engelleyecek şekilde belirlenmemelidir.
Örneğin, bu esas ve kurallar "Satıcı değerlendirmesi olarak nitelendirilebilecek, eksik/kusurlu ürün, yanlış ürün gönderimi, teslimat, paketleme ve ürün orijinalliği ile ilgili yorumlar yapılamaz" gibi bir hüküm içeremez.
- Satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet veren sağlayıcılar, makul ve orantılı olmak şartıyla tüketici değerlendirmeleri üzerinde kontrol süreci yürütebilir.
Örneğin; değerlendirme yapanın gerçekten tüketici olduğunu doğrulama, dolandırıcılık faaliyetlerini tespit için teknik araçların kullanılması vb.
- Yanıltıcı kabul edilen tüketici değerlendirmeleri yayınlanmaz.
Örneğin; menfaat karşılığında satıcı veya sağlayıcıya ait sosyal medya hesaplarında onay ve beğeni içeren ifadeler ve aslında farklı satıcı veya sağlayıcıdan alınmış farklı bir mal veya hizmet için yapılmış değerlendirmeler.
- Satıcı ve sağlayıcılar tarafından, sadece olumlu değerlendirmeleri yayımlamak veya tüketicilere, olumlu değerlendirme yapmaları için hediye çeki gibi imkanlar sunarak tüketici değerlendirmelerinin objektifliğini etkileyecek manipülatif uygulamalardan kaçınılmalıdır.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
