7244 sayılı Kanunun 13. ve 14. maddeleri ile 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanunda ("Kanun") bir takım değişiklikler yapılmıştır1. Buna göre;
Kanuna eklenen Ek-1/1. maddesi2 uyarınca, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılması yasaklanmıştır. Bu yasağa aykırı hareket edenler için 10.000 Türk Lirasından 100.000 Türk Lirasına kadar idari para cezası öngörülmüştür(Kanun-18./ı Maddesi).
Kanuna eklenen Ek-1/2. maddesinde3, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler, piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunamayacağı hususu düzenlenmiştir. Buna aykırı hareket edenler için 50.000 Türk Lirasından 500.000 Türk Lirasına kadar idari para cezası öngörülmüştür(Kanun-18/ı Maddesi).
Kanuna eklenen Ek-1/3. maddesi4 uyarınca, üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla "Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu" oluşturulmuştur. (Kurulun teşekkülü hakkında detaylı bilgi Kanunun Ek-1 Maddesinde yer almaktadır.)
İlgili yasal düzenleme, şuan için kanunilik ilkesi bağlamında öngörülebilirlikten uzaktır. Kanuni düzenlemenin içeriğinin ve kapsamının kanun altı düzenlemeler veya yargısal içtihatlarla açıklığa kavuşturulduğu, bir diğer deyişle birey açısından belirliliğin sağlandığı durumlarda öngörülebilirlik koşulunun karşılandığı söylenebilecektir5. Kurul düzenlemeleri ve kararları neticesinde, fahiş fiyat artışı ve benzeri uygulamalar ile yasaklı faaliyetlerin sınırlarının netlik kazanacağını umuyoruz. Ancak, Anayasanın 48. Maddesinde teminat altına alınan sözleşme özgürlüğü başta olmak üzere temel hak ve hürriyetlere ölçüsüz müdahale teşkil edecek uygulamalardan kaçınılması gerekliliği de unutulmamalıdır. Ayrıca, söz konusu yeni mevzuat hükümleri ve kurul değerlendirmeleri, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunu ve Rekabet Kurulu düzenlemeleri ile etkileşime girmesi muhtemeldir. Bu halde, nasıl bir yol izleneceği, soruşturmaların nasıl yürütüleceği gibi birçok husus ilerleyen dönemde idari uygulamalar neticesinde belirginleşecektir. 6585 sayılı Kanunun "Ceza Hükümleri" Başlıklı 18. Maddesinde, "Diğer kanunlara göre daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, (....) bu kanundaki idari para cezası verilir" hükmü bulunmaktadır. Bu çerçevede, fahiş fiyat artış yasağı veya piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunma yasağına aykırı hareket edenler için başka kanunlarda daha fazla ceza öngörülmüş ise idari para cezası yönünden o kanunun hükümlerinin uygulanması gerekecektir.
Son olarak, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanuna dayanak olan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinin Ek-A-19 hükmü gereği: "girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın artış yapmak" şeklindeki aldatıcı, haksız ticari uygulamalar hali hazırda yasaklanmış ve idari yaptırıma tabi tutulmuştur. Ancak söz konusu madde, "aldatma iradesinin" varlığını içermesi ve sadece satış fiyatı bakımından tüketicilere yönelik olması sebebi ile uygulama alanı oldukça dardır. Oysa bahsedilen yeni düzenlemede "aldatma iradesinin" varlığı aranmamakla birlikte üretici, tedarikçi ve perakende işletmeleri de kapsayacak şekilde genel bir fahiş fiyat artış yasağı getirilmiştir. Bunun yanında, stokçuluk yasağına da yasal düzenlemede yer verilmiştir.
Footnotes
1. 7244 sayılı Kanun Tam metni: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200417-2.htm
2. 6585 s. Kanun EK MADDE 1 – (1) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz.
3. 6585 s. Kanun EK MADDE 1- (2) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz.
4. (3)Üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulur.
5. Anayasa Mahkemesinin Türkiye İş Bankası A.Ş Kararı, BN:2014/6192, par.53
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.