Dijital dünyanın insan hayatındaki yeri her geçen gün artıyor. Artık dijital cüzdanlar kullanıp, kitaplarımızı dijital kütüphanelerimizde saklıyor, etkileşimlerimizi sosyal medya üzerinden yapıyoruz. Dijitalleşmenin artması "Dijital varlıkların sahibi öldükten bu varlıklara ne olacak?" sorusunu gündeme getiriyor ve dijital miras kavramını tanıtmış oluyor.
Dünyada farklı yargı kararlarına konu olmuş olan dijital miras kavramı Türkiye'de ilk defa Antalya Bölge Adliye Mahkemesi (Mahkeme) 6. Hukuk Dairesi'nin 2020/1149 E. ve 2020/905 K. sayılı kararında ("Karar") ele alındı.
Bu ayki Esin DigiDiary'de, dünyada tartışılmaya başlanan dijital miras konusunu Karar ışığında ele alıyoruz.
Dijital miras nedir?
Dijital malvarlığı ve dijital miras kavramları hukukumuzda tanımlanmamış olmakla birlikte Karar'da dijital malvarlığına ilişkin "videolar, fotoğraflar, e-postalar, kişisel sosyal medya hesapları gibi elektronik olarak depolanan ve yalnızca dijital formda bulunan diğer varlıklar" ve dijital mirasa ilişkin ise "açıklanan soyut malvarlığı değerlerinin mirasçılara intikal etmesi, mirasa konu olması"1 tanımları kullanılmıştır.
Doktrinde sosyal medya hesaplarının, hesap içerisindeki paylaşım ve yazışmaların, e-postaların, fotoğraf ve videoların, cep telefonu uygulamalarının dijital malvarlığı teşkil edebileceği değerlendirilmektedir.
Karar ne diyor?
Karar'da, davacı, ölen eşinin bulut sistemlerinde tutulan bilgilerine erişim sağlamak için eşine ait bulut sistemi kimlik bilgilerinin tereke kapsamında kabul edilmesini ve terekenin tespitini talep etmiştir. İlk derece mahkemesi, bulut sisteminde tutulan bilgilerine erişim sağlanmasının, murisin özel hayatının gizliliğini ihlal edeceğinden hareketle söz konusu bilgilerin tereke kapsamında mirasçılara geçmeyeceğine karar vermiştir. Davacı, kararı istinaf mahkemesine taşımıştır.
Mahkeme, artık sosyal medya hesaplarından yüksek miktarlarda reklam gelirleri elde edildiğini, farklı platformlarda kazanç sağlanan kanalların oluşturulabildiğini belirterek dijital malvarlığının yadsınamaz bir gerçeklik olduğunu ifade etmiştir. Türk hukukunda dijital miras konusunda yasal bir boşluk olduğunu ifade eden Mahkeme, kişilerin e-posta hesabı, sosyal medya hesabı ve dijital cüzdan hesaplarının terekeye dahil olduğunu ve mirasçılara intikal etmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu kapsamda Mahkeme, dijital terekenin tespitinin yapılmasına karar vermiştir.
Ancak, Mahkeme söz konusu hesaplardaki bilgilerin mirasçılara verilmesinin Elektronik Haberleşme Kanununa aykırılık teşkil edip etmeyeceği hususunun ayrı bir değerlendirmeye tabi tutulması gerektiğini belirtmiş ve bu konuda değerlendirme yapmamıştır.
Doktrinde ise dijital ortamdaki varlıkların terekeye dahil olup olmadığı tartışmalıdır ve henüz bir netlik sağlanamamıştır. Bazı görüşler özellikle sosyal media hesaplarının maddi kazanca konu olup olmadığı değerlendirmekte ve maddi kazanç sağlanan hesaplar ile özel iletişim için kullanılan hesaplar arasında ayrım yapmaktadır.2
Dünyadaki gelişmeler nelerdir?
Dijital miras konusu dünyada farklı yargı kararlarına konu olmuştur. Emsal kararlardan birisi Amerika'da verilmiştir. Savaşta ölen oğlunun anılarını kamuoyuna duyurmak için sosyal medya hesapları ve e-postalarına erişmek isteyen baba ilgili internet hizmet sağlayıcı şirketten oğluna ait hesabın devrini talep etmiştir. Şirket, kullanıcılarla düzenlenen sözleşmelerde hesabın devredilemeyeceğinin kararlaştırıldığı gerekçesi ile babanın talebini reddetmiştir. Konuya ilişkin mahkeme ise miras hukuku kapsamında sosyal medya hesabı ile hesap içeriklerinin tereke kapsamında olduğuna ve mirasçılara geçeceğine karar vermiştir.
Değerlendirme
İnfluencerlar'ın sosyal medya hesapları üzerinden yüksek reklam gelirleri elde edebildiği, takipçi sayısı fazla olan sosyal medya hesapları para karşılığı satılabildiği bir dijital dünyada bu kişilerin sahip olduğu varlıklara öldükten sonra ne olacağı sorusu gün geçtikçe önem kazanıyor.
Halihazırda Karar dijital mirasa ilişkin Türk hukukundaki ilk değerlendirmeleri yapmış olsa da, henüz ilgili uyuşmazlığın yargılaması tamamlanmadı. Üstelik söz konusu kararın diğer yargı mercileri nezdinde bağlayıcılığı da bulunmuyor.
Dijital varlıkların terekeye dahil olup olamayacağı konusunda yeni düzenlemelere ya da Türk Medeni Kanunu hükümlerinin nasıl yorumlanacağı konusunda yerleşmiş bir içtihata duyulan ihtiyaç önümüzdeki günlerde artacak. Bu nedenle gelişmeleri takip etmek özellikle dijital platformlar ve dijital ortamlardan maddi fayda sağlayanlar açısından önem arz ediyor.
Footnotes
1. MARAŞLI DİNÇ, Y., Ölümden Sonra Sosyal Medya Hesaplarının Hukuki Akıbeti: Dijital Miras, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 142, Mayıs 2019, Sayfa: 273-287
2. Konuya ilişkin detaylı incelemeler için lütfen bakınız:
YILMAZ, S., VEHBI UMUT E., "Sosyal Medya Hesaplarinin Miras Yoluyla Intikal Edip Edemeyecegi Sorusunun Kisisel Verileri Koruma Hukuku Kapsaminda Incelenmesi." İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020.
MEMİŞ, T., TURGUT, C., Dijital Miras Konusunda Gözden Kaçanlar, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, Aralık 2020, Sayfa: 201-215
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
