Türkiye'de sosyal medya üzerinden gerçeklestirilen reklamlara iliskin yakin tarihe kadar özel düzenlemeler, özel bir kanun, yönetmelik veya öz denetim kurallari mevcut degildi. Bu konuda genel reklam kurallari ve ilkeleri uygulanmaktaydi. Sosyal medya üzerinden yapilan reklamlarin kontrol ve denetimi de diger medya kanallari üzerinden yapilan reklamlarin ait oldugu kanun, yönetmelik ve düzenlemelere tabiydi. Sosyal medya üzerinden yayinlanan reklamlarin ve etkileyici pazarlama yönteminin, Türkiye'de reklamcilik alanindaki yasal düzenlemelerin genel ilkeleri olan dogruluk, dürüstlük, yaniltici ve kamu düzenine aykiri olmama, haksiz rekabete yol açmama gibi genel prensiplere uygun olmasi gerektigi degerlendirilmekteydi.
6502 sayili Tüketicinin Korunmasi Hakkinda Kanun'a ("TKHK") ve 6502 sayili Ticari Reklam ve Haksiz Ticari Uygulamalar Yönetmeligi'ne ("Reklam Yönetmeligi") dayanilarak ve sosyal medya etkileyicileri tarafindan yapilan ticari reklam ve haksiz ticari uygulamalara iliskin olarak yürütülen incelemelerde esas teskil etmek üzere hazirlanan "Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafindan Yapilan Ticari Reklam ve Haksiz Ticari Uygulamalar Hakkinda Kilavuz ("Kilavuz")" Reklam Kurulu'nun 04.05.2021 tarihli ve 309 sayili toplantisinda 2021/2 numarali ilke karari ile kabul edilmis ve yürürlüge girmistir.
Kilavuzun amaci, sosyal medya etkileyicileri tarafindan yapilan ticari reklam ve ticari uygulamalar hakkinda reklam veren, reklam ajanslari, mecra kuruluslari ve reklamcilik ile ilgili tüm kisi, kurum ve kuruluslara yol göstermektir ve Kilavuz, sosyal medya etkileyicileri tarafindan yapilan tüketiciye yönelik her türlü ticari reklam ile ticari uygulamayi kapsamaktadir.
Kilavuz uyarinca; sosyal medya ve sosyal medya etkileyicisi kavramlari ilk defa hukuken tanimlanmistir. Buna göre sosyal medya 5651 sayili Internet Ortaminda Yapilan Yayinlarin Düzenlenmesi ve Bu Yayinlar Yoluyla Islenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkinda Kanun kapsaminda sosyal etkilesim amaciyla kullanicilarin internet ortaminda metin, görüntü ve ses gibi içerikleri olusturmalarina, görüntülemelerine veya paylasmalarina imkân saglayan gerçek veya tüzel kisiler olarak tanimlanmaktadir. Sosyal medya etkileyicisi ise, sosyal medya hesabi üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satisini ya da kiralanmasini saglamak, hedef kitleyi olusturanlari bilgilendirmek veya ikna etmek amaciyla pazarlama iletisiminde bulunan kisi olarak tanimlanmistir.
Kilavuz hem reklam hukukunun genel prensiplerinin sosyal medya üzerinden ve sosyal medya etkileyicileri tarafindan gerçeklestirilen reklamlara uygulanacaginin altini çizmekte hem de özellikle tanikli reklam ve örtülü reklam düzenlemelerinin sosyal medya etkileyicileri tarafindan gerçeklestirilen reklamlara ne sekilde uygulanacagina iliskin birtakim ilkeleri belirlemektedir.
Kilavuz uyarinca; sosyal medya etkileyicisinin henüz deneyiminin bulunmadigi bir mal veya hizmete iliskin, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimledigi algisi yaratacak sekilde ticari reklam amaciyla paylasimda bulunmasi yasaktir.
Yine reklam hukukuna hakim olan örtülü reklam yasagi kapsaminda sosyal medya etkileyicisi araciligiyla yapilan reklamlarin, açik ve anlasilir sekilde ifade edilmesi ve ayirt edilebilir olmasi gerektigi Kilavuzda açikça belirtilmistir. Her türlü iletisim aracinda oldugu gibi sosyal medyada da sesli, yazili ve görsel olarak örtülü reklam yapilmasinin yasak oldugu Kilavuzda düzenlenmektedir.
Buna göre sosyal medya etkileyicisinin; kendisine reklam veren tarafindan hediye edilmis bir mal veya hizmeti kendisinin satin aldigi izlenimi olusturmasi; bir mal veya hizmetin ticari reklamina iliskin herhangi bir reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sagladigi süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici oldugu izlenimi olusturmasi kesinlikle yasaktir.
Reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalarin saglandigi paylasimlarda, sosyal medya etkileyicisi tarafindan bu durumun, ticari reklam iliskisinin gerçeklestigi platforma bagli olarak Kilavuzda detayli olarak düzenlenmis olan çesitli ifadelerle açikça belirtilmesi zorunludur. Bunun için sosyal medya üzerinden gerçeklestirilen reklamlar, reklamin gerçeklestirildigi platformlara göre; video paylasim mecralarinda yapilan reklamlar (Youtube ve Instagram TV gibi), fotograf ve mesaj paylasim mecralarinda yapilan reklamlar (Instagram, Facebook ve Twitter gibi), Podcast mecrasinda yapilan reklamlar, içerigin yalnizca kisa bir süre için görülebildigi mecralarda yapilan reklamlar (Snapchat ve Instagram gibi) olmak üzere dört grupta siniflandirilmistir:
Her bir platform için Kilavuz tarafindan belirlenen çesitli ifadeler kullanilarak sosyal medya etkileyicisi tarafindan ilgili paylasimin tanitim oldugunun tüketicilere açiklanmasi gerekmektedir. Kilavuzda düzenlenen açiklamalar her bir mecra grubu için oldukça çesitli olmakla birlikte genel olarak söz konusu paylasimin reklam oldugunun açikça belirtilmesi amaci tasimakta ve ilgili mecraya göre degismekle birlikte #Reklam, #Sponsor, #Isbirligi gibi etiketler ile "Bu video [reklam veren] reklamlarini içermektedir." Vb. açiklamalari içermektedir.
Reklam verenler, reklam ajanslari ve mecra kurulusu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, Kilavuz maddelerine uyum konusunda ayri ayri sorumludur. Kilavuz hükümlerine aykirilik, 6502 sayili Tüketicinin Korunmasi Hakkinda Kanun ve Ticari Reklam ve Haksiz Ticari Uygulamalar Yönetmeligi'nin örtülü reklama iliskin hükümlerine aykirilik teskil etmektedir ve reklamlarin durdurulmasi veya idari para cezasi yaptirimlari uygulanabilmektedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
