Reklam Kurulu, 14.07.2020 tarihli ve 299 sayili toplantisinda aldigi kararlari ile çesitli ünlüler tarafindan takviye edici gida niteliginde bir ürüne iliskin saglik beyani ile yapilan reklamlara karsi hem reklam veren firma hem de tanitimlari sosyal medya hesaplari üzerinden gerçeklestiren ünlülere her biri bakimindan ayri ayri 104.781,00 TL tutarinda idari para cezasi uygulanmasina ve anilan reklamlari durdurma cezasi uygulanmasina karar vermistir.
Reklam Kurulu karara konu takviye edici gidanin reklamlarini incelemistir ve ürünün tanitimini Instagram hesaplari üzerinden yapan ünlülerin söz konusu ürünün içerigindeki bilesenler sayesinde bagisiklik sistemini güçlendirdigi yönünde beyanlarda bulundugu, böylece ürünün basta COVID-19 olmak üzere her türlü viral enfeksiyonlara karsi koruyucu bir özellige sahip oldugu izleniminin uyandirildigi, hatta "enfekte olunmus olsa bile hastaligin iyilesmesine faydasi oldugu" iddiasina yer verildigi hususlarini tespit etmistir. Buna göre Reklam Kurulu tanitimlarin ve beyanlarin saglik beyani kapsaminda oldugunu, bu tür beyanlarla takviye edici bir gida niteliginde olan söz konusu ürünün sanki bir beseri tibbi ürünmüs gibi tanitildigini, takviye edici gidalarin bu sekilde tanitiminin kesinlikle yasak oldugunu, mevzuat kapsaminda izin verilen sekilde saglik beyaninda bulunulabilmesi için Saglik Bakanligi'ndan izin alinmasi gerektigini, söz konusu ürün bakimindan anilan izinlerin alinmadigini tespit etmistir. Bunun yani sira Reklam Kurulu tarafindan söz konusu reklamlarin COVID-19 döneminde yayinlanmasi nedeniyle insanlarin bilgi ve tecrübe eksikligi ile korku ve endiselerinin istismar edilerek ticari rant elde edilmeye çalisildigi hususlari degerlendirilmistir.
Yine Reklam Kurulu 14.01.2020 tarihli ve 2019/655 sayili kararinda ünlü bir manken tarafindan sahsi Instagram hesabinda multivitamin cinsi gida takviyesi ürününe iliskin olarak ürünün adini ve ürünün elinde bir fotografini paylasarak "Sabahlari nasil bu kadar enerjiksiniz diyenlere... soguk alginligina karsi savasta da en etkili..." seklindeki paylasimini incelemistir. Reklam Kurulu; söz konusu Instagram paylasimi ile anilan ürünün örtülü reklaminin yapildigi, söz konusu ürünün insan fizyolojisine ve metabolizmasina etki eden bir "tibbi ürün" gibi tanitildigi, sayet anilan ürünler söz konusu reklamlarda belirtilen iddialari kanitlayabilir nitelikte ise bu durumda "gida takviyesi" kapsaminda degil, "beseri tibbi ürün" veya "ilaç" kapsaminda ruhsatlandirilmasi gerektigi, "beseri tibbi ürün" veya "ilaç" kapsaminda degerlendirilen ürünlerin reklaminin yapilmasinin ise mevzuat geregi yasak oldugunu degerlendirmis; anilan reklamlarin durdurulmasina karar vermistir.
Reklam Kurulu 9 Mart 2021 tarih ve 2020/2104 sayili kararinda da takviye edici gida niteligindeki bir ürüne iliskin olarak yine ünlü bir oyuncunun Instagram hesabinda yayinlanan ve ürünü tavsiye eden paylasimlarinin hem açikça reklam oldugunun belirtilmemis olmasi nedeniyle ürünün örtülü reklami olduguna hem de paylasimda yer alan birtakim ifadelerin gida takviyeleri için izin verilmeyen saglik beyani kapsaminda olduguna karar vermis, söz konusu tanitimlarin durdurulmasi ile birlikte tanitimi gerçeklestiren sosyal medya etkileticisi oyuncuya 104.781 TL idari para cezasi uygulanmasina karar vermistir.
Yukarida anilan kararlar, son zamanlarda özellikle COVID-19 salgininin tüketiciler nezdinde yarattigi endise halinden faydalanmak suretiyle gida takviyelerinin piyasada gerçege aykiri saglik beyani ile ürün adeta beseri tibbi ürünmüs algisi yaratan reklamlarin Reklam Kurulu tarafindan yakin takibe alindigini ve anilan reklamlara idari yaptirimlarin uygulandigini göstermektedir. Ayni zamanda hem reklam veren hem de söz konusu ürünü kendi sosyal medya hesaplarindan tanitan sosyal medya etkileticilerine Reklam Kurulu tarafindan ciddi miktarda idari para cezasi uygulanmis olmasi yönüyle de söz konusu karar oldukça önemlidir.
Takviye edici gidalarin üretimi, ithalati, piyasaya arzi için Tarim ve Orman Bakanligi'ndan onay alinmasi gerekir ve bunun yani sira gida ve takviye edici gidalarin etiketinde, tanitiminda veya reklaminda saglik beyani kullanilabilmesine 5996 sayili Veteriner Hizmetleri, Bitki Sagligi, Gida ve Yem Kanunu ile bu kanuna dayanilarak hazirlanan Saglik Beyani ile Satisa Sunulan Ürünlerin Saglik Beyanlari Hakkinda Yönetmelik uyarinca gerekli sartlari saglanmasi durumunda Saglik Bakanligi'na bagli Türkiye Ilaç ve Tibbi Cihaz Kurumu'nca izin verilebilir. Bunun yani sira takviye edici gidalarin ne olursa olsun beseri tibbi ürün gibi tanitilmasi, gida takviyelerinin ilaç olmadigi halde hastaliklari teshis veya tedavi ettigi yönünde reklam ve tanitimlarinin yapilmasi ilgili mevzuat düzenlemeleri uyarinca yasaktir.
Özellikle bahsi geçen karara konu reklamlarin ünlülerin sahsi sosyal medya hesaplari üzerinden yayinlanmis olmasi ve Reklam Kurulu'nun sosyal medya üzerinden yayinlanan bu reklamlar üzerinde etkin denetimini gerçeklestirmis olmasi, sosyal medya etkileyicisi olarak kabul eden bu kisilerin paylasimlarinin reklam oldugunun açikça belirtilmemis olmasi nedeniyle örtülü reklam olarak degerlendirilmis olmalari bakimindan anilan kararlar son derece önem arz etmektedir. Bunun yani sira Reklam Kurulu, hem reklam veren hem de reklami sosyal medya hesabi üzerinden gerçeklestirenlere ilgili idari yaptirimi uygulamakla mevzuat kapsaminda kendisine taninan yetkinin sinirlarini da en uygun sekilde kullandigini göstermistir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
