10 Subat 2022 tarihinde Saglik Bakanligi tarafindan Uzaktan Saglik Hizmetlerinin Sunumu Hakkinda Yönetmelik ("Yönetmelik") 31746 sayili Resmi Gazete'de yayimlanarak yürürlüge girdi.
Yönetmelik; faaliyet izni almis olan saglik tesislerinde, saglik meslek mensubunun, saglik hizmeti talep eden kisiye uzaktan saglik bilgi sistemi üzerinden sunacagi saglik hizmetinin kapsamini, uzaktan saglik hizmeti sunacak saglik tesislerine izin verilmesini ve ayrica uzaktan saglik bilgi sisteminin gelistirilmesine, tescil edilmesine, saglik tesislerinin bu kapsamda denetlenmesine iliskin usul ve esaslari düzenlemektir.
Uzaktan Saglik Hizmeti
a. Nedir?
Uzaktan saglik hizmeti, Yönetmelik kapsaminda faaliyet iznine sahip saglik tesislerinde, saglik meslek mensubu ("SMM") tarafindan talep eden kisiye sunulan saglik hizmeti anlamina gelmektedir.
Söz konusu uzaktan saglik hizmeti, uzaktan saglik bilgi sistemi olarak tanimlanan Saglik Bakanligi ("Bakanlik") tarafindan üretilen veya Bakanlik tarafindan tescil edilmek suretiyle uzaktan saglik hizmeti sunumunda kullanilmasi onaylanan yazili, sesli veya görüntülü iletisime imkân saglayan güvenli yazilim ile gerçeklestirilecektir.
Bu noktada özellikle belirtmek gerekir ki Yönetmelik Taslagi'nda söz konusu hizmetin diger saglik meslek mensuplarina da sunulabilecegi yer almakta iken Yönetmelik kapsaminda bu hizmetin sadece talep eden kisiye sunulacagi belirtilmistir.
b. Hangi Hizmetler Sunulabilir?
Yönetmelik çerçevesinde, niteligi itibariyla uzaktan saglik hizmeti sunumuna elverisli olmak kaydiyla;
- muayene, tibbî gözlem, izlem ve takip ile degerlendirme, teshis edilmis hastaliklarin kontrolü; tibbî danismanlik; konsültasyon veya ikincil görüs talebi gerçeklestirilebilecek ve gerekli durumlarda, kisiye bir saglik kurulusuna fiziken müracaat etmesi önerilebilecek,
- hastaliklarin uzaktan yönetimi ve takibi için kan sekeri ve kan basinci gibi klinik parametreler degerlendirilebilecek, izlenebilecek, tedavi ve ilaç yönetimi saglanabilecek,
- sagligin korunmasina ve takibine, saglikli yasamin desteklenmesine, psikososyal destek hizmetlerinin saglanmasina yönelik hizmetler verilebilecek,
- saglik riski artan veya ileri yasli kisilerin çok yönlü degerlendirmesi ve takibi yapilabilecek,
- teknolojik imkânlarin elvermesi ve Bakanliktan gerekli izinlerin alinmasi kosuluyla kisilere, Bakanlikça belirlenen girisimsel veya cerrahi operasyon hizmetleri sunulabilecek,
- endemik veya epidemik salginlarda ulusal nitelikteki kilavuzlar dogrultusunda kisilerin sagliginin korunmasina yönelik gerekli tibbî islemler yürütülebilecek,
- giyilebilir teknolojiler ve diger tibbî cihazlar ile saglik hizmeti talep eden kisinin saglik verileri ölçülebilecek ve takip edilebilecek,
- hekim tarafindan degerlendirilen kisiye, hekimince e-reçete ve e-rapor tanzim edilebilecek, ve ayrica
- uzaktan saglik hizmetine iliskin ayni bransta faaliyet izin belgesi sahibi olmak kosuluyla bir baska saglik tesisindeki saglik hizmeti talep eden kisiye de uzaktan saglik hizmeti sunulabilecektir.
Bu noktada belirtmek gereken önemli bir husus ise, Yönetmelik Taslagi'nda saglik tesislerinin faaliyet izin belgelerinin uyusmamasi halinde ancak ikincil görüs ve konsültasyon hizmeti sunabilecegi belirtilmis iken bu husus Yönetmelik'te yer almamistir.
Uzaktan Saglik Bilgi Sistemi Nasil Gelistirilecek ve Isleyecek?
Uzaktan saglik bilgi sistemi ("USBS"), uzaktan saglik hizmeti kapsaminda yapilan ve Bakanlikça belirlenen islemlerin saglik tesisinin bilgi yönetim sistemine bildirilmesine ve aktarilmasina imkân verecek sekilde Bakanligin belirledigi asgari standartlara uygun olarak Bakanlik veya Bakanlik harici yetkilendirilmis kisiler tarafindan gelistirilecektir.
Gelistirilen USBS, Bakanligin sistemine tescil edilecek ve tescili yapilmamis USBS uzaktan saglik hizmeti sunumunda kullanilamayacaktir. Söz konusu tescilin usûl ve esaslari Saglik Bilgi Sistemleri Genel Müdürlügünce belirlenip Bakanligin internet sitesinde ilan olunacaktir.
Uzaktan Saglik Hizmeti Sunabilmek Için Gerekenler Neler?
a. Faaliyet Izni ve 6 Aylik Uyum Süreci
Yönetmelik kapsaminda uzaktan saglik hizmeti; yalnizca gerekli sartlari saglayan ve Bakanlikça uzaktan saglik hizmeti faaliyet izin belgesi verilen saglik tesisleri tarafindan verilebilmektedir. Yönetmelik Ek-2'de yer alan "Uzaktan Saglik Hizmeti Sunan Saglik Tesisi Denetim ve Idari Yaptirim Formu ("Form")" dogrultusunda Bakanlik izni olmaksizin hizmetin sunumu halinde söz konusu faaliyet Valilikçe derhal durdurulacaktir.
Ayrica, Yönetmelik kapsamina girmeyen saglik hizmetlerinin uzaktan saglik hizmeti yoluyla sunulmasi mümkün olmadigi gibi ilgili saglik tesisinin saglik hizmeti sunmaya yetkili olmadigi bir alanda uzaktan saglik hizmeti sunmasi da mümkün degildir. Bu gibi hallerin ilk tespiti halinde ilgili saglik tesisinin uyarilmasi ve düzeltici aksiyonlari almasi adina 1 aylik süre verilmesi öngörülmüstür. Ancak, Bakanlik ve devlet üniversitelerine bagli saglik kuruluslarinin konsültasyon ve/veya ikincil görüs niteligindeki hizmetleri bu hususa aykirilik teskil etmeyecektir.
Son olarak, hâlihazirda uzaktan saglik hizmeti sunmakta olan saglik tesislerinin 10 Subat 2022 itibariyla en geç 6 ay içerisinde uzaktan saglik hizmeti faaliyet izin belgesi almalarina yönelik bir geçis hükmü öngörülmüstür.
b. Basvuru Süreci
Bu hizmeti sunmak isteyen saglik tesisleri Il Saglik Müdürlügü ("Müdürlük")'ne basvuruda bulunmali ve basvurusuna Yönetmelik EK-1'de yer alan;
- açilis ve isletilme ruhsati ile birlikte faaliyet izin, tescil, uygunluk ve benzer izin belgelerini,
- kullanilacak USBS'yi gösteren belgeleri,
- kullanilacak teknolojik donanimi gösteren listeyi,
- tahsis edilen mekanlari gösteren listeyi,
- hizmeti sunacak SMM adi ve soyadi, T.C. kimlik numarasi veya yabanci kimlik numarasi, unvan ve bransini gösteren listeyi, ve ayrica
- uluslararasi saglik turizmi kapsaminda uzaktan saglik hizmeti sunulacak ise uluslararasi saglik turizmi yetki belgesi örnegini, eklemelidir.
Söz konusu basvuru, Müdürlük tarafindan dosya üzerinde incelenecek ve bir eksiklik veya uygunsuzluk bulunmasi hâlinde basvuru sahibine en geç 15 is günü içerisinde bildirilecektir.
Basvuru uygun ise, Müdürlükçe olusturulan komisyon tarafindan olusturulan komisyon raporuyla birlikte basvurular, Saglik Hizmetleri Genel Müdürlügü ("Genel Müdürlük")'ne gönderilecektir.
Söz konusu basvuruda belirtilen USBS'nin Bakanlik kayit tescil sisteminde kayitli olmasi ve basvurunun Genel Müdürlükçe de uygun görülmesi halinde faaliyet alani ve sinirlari ile birlikte faaliyet izin belgesi düzenlenecektir.
c. Altyapi ve Teknik Donanim
Uzaktan saglik hizmeti sunmak isteyen saglik tesisi, SMM'nin uzaktan saglik bilgi sistemine baglanabilmesi için gerekli ve kriterleri Bakanlik tarafindan belirlenecek olan altyapi ve teknik donanim imkânlarini saglamalidir.
Ayrica saglik tesisi, hizmet alan kisinin kimligini dogrulamaya yönelik gerekli tedbirleri almakla yükümlü olup ilaveten ikincil bir kimlik dogrulamasi altyapisi veya araci kullanabilecektir.
Son olarak ilgili saglik hizmet sunucusunun niteligine göre saglik tesisi veya Müdürlük, uzaktan saglik hizmeti sunacak SMM'nin bilgi ve iletisim teknolojileri hakkinda gerekli donanima sahip ve teknoloji okuryazarliginin yeterli oldugunu izlemekten ve temin etmekten, ayrica gerekli yetkinlige sahip olmayan SMM'leri egitmekten sorumludur.
d. Hastanin Bilgilendirilmesi Gerekiyor
Yönetmelige göre; saglik hizmetini alacak kisi, uzaktan saglik hizmetinin sunulmasi öncesinde, sade bir dil kullanilarak ve söz konusu saglik hizmetine uygun düstügü ölçüde;
- ilgili SMM'nin kimligi ve var ise uzmanligi,
- SMM'nin kendisi ile fiziksel olarak ayni ortamda bulunmayacagi,
- uzaktan saglik hizmetinin yüz yüze verilen saglik hizmetinin muadili olamayacagi ve uygulamali tedaviden farkli oldugu,
- devam eden bir tedaviyi aksatacak sekilde uzaktan saglik hizmetinden faydalanilamayacagi,
- acil tibbî durumlarda uzaktan saglik hizmeti yerine en yakin acil servise basvurulmasi gerektigi,
- uzaktan saglik hizmetinin ücreti, verilecek hizmetin kapsami, hizmetin herhangi bir saglik sigortasi kapsaminda karsilanip karsilanmayacagi,
- taraflarin açik rizasi olmaksizin uzaktan saglik hizmeti sunumuna iliskin ses veya görüntü kaydi alinmasinin yasak oldugu; ancak, kisisel saglik verilerinin islenmesine iliskin mevzuat uyarinca alinan saglik hizmetine iliskin kayitlarin tutulacagi, kisisel verilerin korunmasi mevzuatina ve mahremiyete uygun olarak Bakanlik bilgi sistemine aktarilacagi,
- hizmetin baslayabilmesi için USBS'nin kamera ve/veya mikrofon erisimine izin verilmesinin istenebilecegi,
- taraflar arasinda ses ve/veya görüntünün iletilememesi hâlinde, hizmetin baslamayabilecegi, baslamis ise devam ettirilemeyebilecegi,
- tibbi veya hukuki sebeplerle karsi tarafa bilgi verilerek hizmetin her zaman sonlandirilabilecegi,
- hizmeti veren kisinin, uzaktan saglik hizmeti sunumunda kullandigi bilisim sistemlerinin, kullanici adi ve parolalarinin güvenligini saglamaktan bizzat sorumlu oldugu,
- Verilecek saglik hizmetinin mahiyeti ve sonuçlari hakkinda bilgilendirilmelidir.
Ayrica, uzaktan saglik hizmeti sunumu esnasinda ilgili SMM'nin veya saglik hizmeti alan kisinin bulundugu ortamda yapilan görüsmeyi görebilecek ve/veya duyabilecek üçüncü bir kisinin olmasi hâlinde her iki taraf da konu hakkinda karsi tarafi bilgilendirmekle yükümlüdür.
e. Öne Çikan Diger Hususlar Neler?
- Kayitli Tibbi Cihaz Kullanimi; uzaktan saglik hizmeti sunumunda, yurt disina sunulanlar hariç olmak üzere, uzaktan saglik hizmeti alanlarin, Türkiye Ilaç ve Tibbî Cihaz Kurumu tarafindan kaydedilmis tibbî cihazlardan baska bir tibbî cihaz kullanimina izin verilemeyecegi düzenlenmistir. Bu düzenlemeye aykiriligin ilk ve ikinci tespitinde ise ilgili saglik tesisinin uyarilmasi ve düzeltici aksiyonlarin alinmasi için 1 ay süre taninmasi öngörülmüstür.
- Randevu; saglik tesisi ve/veya ilgili SMM'nin, randevu alacak kisiyi uzaktan saglik hizmeti almaya zorlayacak sekilde davranamayacagi ve randevu programlarinin saglik hizmeti alan kisilerin saglik tesisine gelme imkânini zorlastiracak veya engelleyecek sekilde düzenlenemeyecegi belirtilmistir.
- Uluslararasi Saglik Turizmi; uluslararasi saglik turizmi yetki belgesi almis olan saglik tesislerince, ilgili mevzuati çerçevesinde uluslararasi saglik turizmi ve turistin sagligi kapsaminda uzaktan saglik hizmeti verilebilecektir.
Uzaktan Saglik Hizmeti Sunumunda Kisisel Verilerin Korunmasi ve Mahremiyet
Uzaktan saglik hizmeti sunumunda hasta mahremiyetinin ve kisisel verilerinin korunmasindan hizmeti veren saglik tesisi ve ilgili SMM sorumlu olacaktir. Bu noktada, SMM'nin sorumlulugu hususunun Yönetmelik Taslagi'nda yer almadigini belirtmek gerekir.
Sunulan hizmetin görüntülü veya sesli olarak kayit altina alinmasi ya da fotograf çekilmesi için her iki tarafin da açik rizasinin olmasi gerekmektedir. Söz konusu kayitlar, ilgili saglik tesisinde veya Bakanlikça izin verilen güvenli veri merkezlerinde saklanacaktir.
Bu kayitlara erisim izni ilgili mevzuat çerçevesinde izin verilen mercilere veya idarî bir sorusturma kapsaminda Bakanlik müfettislerine verilmis durumdadir. Bu kapsamda alinmis olan görüntülü veya sesli kayitlar, 12 aydan fazla saklanamayacak ve 12 ay sonrasinda bir bildirime gerek olmaksizin silinecektir.
Ayrica, uzaktan saglik hizmetinin sunumu sürecinde veri sorumlusu ve veri isleyen sifatlarini haiz kisiler, Yönetmelik kapsaminda sunduklari hizmetler araciligiyla elde ettikleri kisisel verileri 6698 sayili Kisisel Verilerin Korunmasi Kanunu ve ilgili mevzuatina uygun bir sekilde isleyecek ve bu verilerin güvenligini saglamaya yönelik her türlü teknik ve idari tedbiri alip ilgili kisilere karsi aydinlatma yükümlülüklerini yerine getireceklerdir.
Son olarak, saglik tesisine basvuran kisiler için uzaktan saglik hizmetine iliskin is ve islemler dijital ortamda kaydedilecek ve kisisel verilerin korunmasina iliskin mevzuatta yer alan istisnai düzenlemeler sakli kalmak kaydiyla, kaydedilen veriler, ilgili mevzuati uyarinca Bakanlikça belirlenen usûl ve esaslar çerçevesinde Bakanlik merkezî saglik veri sistemine gönderilecektir. Ayrica, hizmetin sunumuna iliskin olarak Bakanlikça belirlenen iz kaydinin bilgileri saglik tesisi tarafindan tabi oldugu mevzuatta belirtilen süre boyunca saklanmasi öngörülmüstür.
Denetim ve Idarî Yaptirimlar
Yönetmelik ile uzaktan saglik hizmetlerinin sikâyet veya sorusturma hariç olmak üzere Müdürlük tarafindan yilda en az 1 defa denetlenmesi öngörülmüstür. Söz konusu denetimler Yönetmelik Ek-2'de yer alan "Uzaktan Saglik Hizmeti Sunan Saglik Tesisi Denetim ve Idari Yaptirim Formu ("Form")" çerçevesinde gerçeklestirilecektir.
Ilgili Form'da her bir ihlal türüne iliskin 4 adimli aykirilik tespit sayilari ve bunlara iliskin yaptirimlar belirlenmis olup genel olarak aykiriligin ilk tespiti halinde saglik tesisinin uyarilmasi ve düzeltici aksiyonlar için 1 aylik süre verilmesi düzenlenmistir.
Bu aykirilik tespit sayilari ilk tespitin yapildigi tarih itibariyla baslamak üzere 1 yillik süre esas alinarak belirlenecektir.
Ayni dogrultuda, özel saglik tesisleri tarafindan sunulan uzaktan saglik hizmetlerinde bu Yönetmelige aykirilik olmasi durumunda Form'da yer alan idarî yaptirimlarin uygulanacagi düzenlenmistir. Ancak, kamu saglik tesisleri tarafindan sunulan hizmetlerde bu Yönetmelige aykirilik olmasi durumunda, ilgililer hakkinda kendi mevzuatina göre islem yapilacaktir.
Son olarak Bakanlik, Yönetmeligin uygulanmasi sirasinda dogacak tereddütleri ve uygulamaya iliskin aksakliklari gidermeye, uygulamayi yönlendirmeye ve sorumluluklari paylastirmaya yetkili kilinmistir.
Sonuç
Pandemi ile birlikte gelisim ve yikici degisim hizini artiran dijital çözümler saglik hizmetlerinin de mekândan ve cografyadan bagimsiz olarak sunulabilmesinin önünü açmaktadir.
Kamu otoritelerince bir süredir pilot çalismalari yapilmakta olan ve çesitli özel saglik kuruluslari tarafindan da uygulanmaya baslanmis olan uzaktan saglik hizmetleri yayimlandigi 10 Subat 2022 tarihi itibariyla yasal düzende yerini almistir.
Yönetmelik özetle; uzaktan sunulabilecek saglik hizmetlerine, bu hizmetlerin sunumu için gerekli kosullara, taraflarin yükümlülüklerine, kisisel veri ve mahremiyet dengesine iliskin usul ve esaslari belirlemekte; ayrica bu hizmetlerin sunumuna iliskin denetim ve yaptirimlari da öngörmektedir. Bununla birlikte özellikle USBS gibi teknik hususlara, bu hizmeti sunabilecek firmalara ve süreçlere iliskin olarak Bakanlik tarafindan yapilacak duyurularin takibi oldukça önem arz etmektedir.
Bir diger önemli husus ise hâlihazirda uzaktan saglik hizmeti sunan saglik tesisleri için öngörülen 6 aylik faaliyet izin belgesi alma süresi 10 Subat 2022 tarihi itibariyla baslamistir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
