ÖZET
2020 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs (Covid-19) salgını ülkemiz ekonomisini, sosyal ve çalışma hayatını olumsuz etkilemiş ve yıl boyunca istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması, salgın nedeniyle işçi ve işverenler üzerinde oluşan yükün paylaşılması ve giderilmesi için bir dizi teşvik ve destek hayata geçirilmiş bulunmaktadır. Yılın son döneminde çalışma hayatına özellikle de mükelleflere yönelik birikmiş vergi borçlarının yapılandırılması başta olmak üzere birçok düzenlemenin yer aldığı 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 11.11.2020 tarihinde TBMM tarafından kabul edilerek, 17.11.2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 7256 sayılı Kanun'la yapılan bir düzenleme de, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen düzenlemeyle yurtdışı ve yurtiçi varlıkların milli ekonomiye kazandırılması konusunda yapılan düzenleme olmuştur. Bu çalışmada, kamuoyunda varlık barışı da denilen ve geçmiş yıllarda da uygulanmış olan son düzenleme hakkında açıklamalar yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: 7256 Sayılı Kanun, Varlık Barışı, Yurtdışı Varlıklar, Yurtiçi Varlıklar, Para/Döviz/Altın/Menkul Kıymetler/Taşınmazlar, Banka ve Aracı Kurumlara Bildirim.
GİRİŞ
İlk olarak 2008 yılında 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun'la yürürlüğe giren varlık barışı uygulaması; daha sonra 2013 yılında 6486 sayılı Kanun'la, 2016 yılında 6736 sayılı Kanun'la, 2018 yılında 7143 sayılı Kanun'la, 2019 yılında 7186 sayılı Kanun'la ve son olarak da 7256 sayılı Kanun'la 17.11.2020 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. İş hayatındaki yaygın kullanıldığı adıyla belirtirsek varlık barışı denilen 7256 sayılı Kanun'la 193 sayılı GVK'ya eklenen geçici 93. maddesinde yer alan bazı varlıkların ekonomiye kazandırılmasına ilişkin düzenlemeye göre;
- Gerçek ve tüzel kişilerin yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının yurda getirilerek milli ekonomiye kazandırılmasına,
- Yurt içinde bulunan ancak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların vergi dairesine bildirilerek kanuni defter kayıtlarına alınabilmesine
imkân sağlanmıştır. Uygulamanın usul ve esasları, 28/11/2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ ile belirlenmiştir. Uygulamadan yararlanmak için yurt dışındaki varlıkların getirilmesi ve Türkiye'deki varlıkların kayıt altına alınması için belirlenen son tarih 30 Haziran 2021 tarihi olup ülkeye getirilen ve kayıt altına alınan varlıklar nedeniyle hiçbir vergi ödenmeyecek ve bu konuda vergi incelemesi yapılmayacaktır.
1. YURT DIŞINDA BULUNAN VARLIKLARIN BİLDİRİMİ VE ÜLKEYE GETİRİLMESİ
Yapılan düzenlemeye göre, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları bildirime konu edilebilmektedir. 30.06.2021 tarihine kadar Türkiye'deki banka veya aracı kurumlara bu varlıklarını bildiren gerçek ve tüzel kişiler, söz konusu varlıkları serbestçe tasarruf edebileceklerdir. Bu bildirimlerin, yetkili kılınmış vekiller veya kanuni temsilciler tarafından da yapılabilmesi mümkündür. Düzenlemeden yurtdışında para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları bulunan gerçek ve tüzel kişiler yararlanabilecektir. Yurtdışındaki söz konusu varlıkların Türkiye'ye getirilebilmesi için vergi mükellefi veya Türk vatandaşı olmak zorunluluğu bulunmamakta olup düzenlemeden herkes yararlanabilecektir. Yurt dışında bulunan varlıklar için düzenlemeden yararlanma şartları şöyledir:
- Yurt dışında para, döviz, altın, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları niteliğinde bir varlığın bulunması,
- Yurt dışında bulunan varlıkların 30 Haziran 2021 tarihine kadar Türkiye'deki banka veya aracı kurumlara bildirilmesi,
- Bu varlıkların bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde Türkiye'ye getirilmesi, gerekmektedir. Varlıkların yurda getirilmesinden maksat;
- Fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesini,
- Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesini,
- Fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesi veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi mümkün olmayan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının aracı kurumlara bildirilmesini,
ifade etmektedir. Yurtdışında sahip olunan söz konusu varlıklar, TL değeri üzerinden 30 Haziran 2021 tarihine kadar bankalara veya aracı kurumlara bildirilebilecektir. Aracı kurumlara sadece menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçları bildirilebilecektir. Yurt dışında bulunan varlıklar için gerçek ve tüzel kişiler tarafından, 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ ekindeki form (Ek-1) doldurularak bankalara veya aracı kurumlara 30.06.2021 tarihine kadar bildirilebilecektir. Ayrıca bu varlıklara ilişkin olarak vergi dairelerine herhangi bir bildirimde bulunulmayacaktır.
Gerçek ve tüzel kişiler bu bildirimi kendileri yapabilecekleri gibi yetkili kıldıkları vekiller veya kanuni temsilcileri de bildirimde bulunabilecektir. Ancak, bildirimin gerçek veya tüzel kişinin vekili ya da kanuni temsilcisi tarafından yapılması halinde, bankalar veya aracı kurumlarca söz konusu vekil veya kanuni temsilcinin yetkili olup olmadığı hususu kontrol edilecektir. Bildirilen varlıklara ilişkin olarak banka veya aracı kurumlar tarafından bildirimde bulunanlardan herhangi bir belge istenmeyecektir. Yurt dışında bulunan ancak kapsama girmeyen taşınmazlar gibi varlıkların da 30.06.2021 tarihine kadar kapsamdaki varlıklara dönüştürülmek suretiyle Türkiye'ye getirilmesi mümkündür.
Yurt dışındaki varlıklar, yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve 17.11.2020 tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 30.06.2021 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilecektir. Bu takdirde, defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye'ye getirilme şartı aranmayacaktır. Bu hükümden yararlananların, kredilerini kapattıklarına dair yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan alacakları tevsik edici belgeleri talep edildiğinde ibraz etmek üzere muhafaza etmeleri yeterlidir.
17.11.2020 tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan varlıkların bu tarihten önce Türkiye'ye getirilmek suretiyle karşılanmış olması hâlinde, söz konusu avansların defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla imkânlardan yararlanılabilecektir. Gerçek ve tüzel kişilerce, yurt dışında bulunan varlıklar için tek bir bildirim verilmesi esas olup ancak 30.06.2021 tarihine kadar birden fazla bildirimde bulunulması mümkündür. Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının;
- Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda bir hesaba transfer edilmesi durumunda banka dekontu veya aracı kurum işlem sonuç formları,
- Türkiye'ye fiziki olarak getirilmesi durumunda yapılan deklarasyon/bildirime istinaden Gümrük İdaresinden alınan belgeler
varlıkların Türkiye'ye getirilmiş olduğunun tevsikinde kullanılabilecektir.
2. YURT İÇİNDE BULUNAN VARLIKLARIN VERGİ DAİRESİNE BİLDİRİMİ VE KAYIT ALTINA ALINMASI
Yurt içinde bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, taşınmazlar bildirime konu edilebilmektedir. Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri sahip oldukları ve Türkiye'de bulunan, ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan varlıklarını, 30.06.2021 tarihine kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine bildirerek bu varlıkları serbestçe tasarruf edebileceklerdir. Bu varlıklar 30.06.2021 tarihine kadar işletme kayıtlarına dâhil edilebilecektir.
Düzenlemeden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri faydalanabilecektir. Bu mükellefler Türkiye'de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlarını düzenleme kapsamında bildirime konu edebileceklerdir. Türkiye'de bulunan varlıklar için düzenlemeden yararlanma şartları şöyledir;
- Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması,
- Türkiye'de bulunan varlıkların düzenlemenin yürürlüğe girdiği 17 Kasım 2020 tarihi itibarıyla kanuni defter kayıtlarında yer almaması,
- Para, döviz, altın, menkul kıymetler, diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların 30 Haziran 2021 tarihine kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine bildirilmesi,
gerekmektedir. Yurt içinde bulunan bu varlıkların gelir ya da kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine bildirimi, 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ ekindeki bildirim (Ek-2) ile yapılacaktır. Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri bu kapsamdaki bildirimlerini bağlı bulundukları vergi dairelerine elektronik ortamda vereceklerdir.
Yurtiçinde bulunan ve düzenlemenin yürürlüğe girdiği 17 Kasım 2020 tarihi itibarıyla defter kayıtlarında yer almayan varlıkların, TL değeri üzerinden 30 Haziran 2021 tarihine kadar vergi dairelerine bildirilmesi gerekmektedir. Taşınmazlar dışındaki bildirime konu varlıkların, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince banka veya aracı kurumlardaki hesaplara yatırılması gerekmektedir. Bildirime konu kıymetlerin banka veya aracı kurumlara yatırılarak varlıklarının ispatlanması ve banka ve aracı kurumlarca düzenlenmesi zorunlu belgelerle tevsiki şarttır. Bildirilen taşınmazların ayni sermaye olarak konulmak suretiyle işletme kayıtlarına alınması halinde, sermaye artırım kararının bildirim tarihi itibarıyla alınmış olması ve söz konusu kararın bildirim tarihini izleyen onuncu ayın sonuna kadar ticaret siciline tescil edilmesi kaydıyla, Kanun hükümlerinden faydalanılabilir. Yurt içinde bulunan varlıklar için gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince vergi dairelerine tek bir bildirim verilmesi esastır. Ancak, 30.06.2021 tarihine kadar birden fazla bildirimde bulunulması mümkündür.
3. VARLIK BARIŞINDAN YARARLANANLARA SAĞLANAN AVANTAJLAR
Düzenleme kapsamında, yurt dışında bulunan varlıkların Türkiye'ye getirilmesi ve/veya yurt içindeki varlıkların işletme kayıtlarına dâhil edilmesi halinde bu varlıklar;
- Serbestçe tasarruf edilebilecek,
- Vergiye tabi dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak,
- Kurumlar için dağıtabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek,
- İşletme kayıtlarına dâhil edilen varlıkların kurumlar vergisi mükellefleri tarafından ortaklara dağıtılması durumunda, kâr dağıtımına bağlı stopaj yapılmayacak ve gerçek ve tüzel kişi ortaklar tarafından elde edilen bu tutarlar vergilendirilmeyecektir.
Bildirilen varlıklar için vergi hesaplanmayacak ve ödenmeyecek, ayrıca vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır. Ancak, bildirilen varlıklar nedeniyle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmaması için;
- Yurt dışında bulunan bildirime konu varlıkların bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye'ye getirilmesi ya da Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi,
- Türkiye'de bulunan ve taşınmazlar dışındaki bildirime konu varlıkların ise banka veya aracı kurumlardaki hesaplara yatırıldığını gösterir belgelerle tevsik edilmesi,
- Yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve 17.11.2020 tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 30.06.2021 tarihine kadar kapatılmasında kullanılması mümkün olup bildirilen varlıkların defter kayıtlarından düşülmesi,
- 17.11.2020 tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının anılan tarihten önce Türkiye'ye getirilmek suretiyle karşılanmış olması halinde, söz konusu avansların defter kayıtlarından düşülmesi,
gerekmektedir. Şirketlerin kanuni temsilcileri, ortakları ya da şirket veya şirketin ortakları adına Kanun kapsamına giren varlıkları 17 Kasım 2020 tarihinden önce yetkili kuruluşlarca düzenlenen bir vekalet veya temsil sözleşmesine istinaden değerlendirmeye yetkili olanların, bu tarih itibarıyla sahip oldukları ve yurt dışında bulunan varlıklarının, şirket adına bildirime konu edilerek Türkiye'ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi ya da Türkiye'de bulunan ancak 17 Kasım 2020 tarihi itibarıyla kanuni defter kayıtlarında yer almayan varlıklarının şirket adına bildirilmek suretiyle Kanun hükümlerinden yararlanılabilmesi mümkündür.
Şirket veya şirket ortaklarına ait olduğu halde şirketin kanuni temsilcileri, ortakları veya vekilleri dışındaki kişilerce tasarruf edilen varlıklar, şirket adına bildirime konu edilerek Kanun hükmünden yararlanılabilecektir. Ayrıca, gerçek kişilere ait olduğu halde bu kişilerin ortağı veya kanuni temsilcisi oldukları yurt dışındaki şirketlerce tasarruf edilen varlıkların da ilgili gerçek kişiler adına bildirime konu edilmesi halinde Kanun hükmünden yararlanılabilmesi mümkündür. Ancak, bildirim dışındaki nedenlerle yapılacak inceleme esnasında söz konusu varlıkların şirket veya şirket ortaklarına ya da gerçek kişilere ait olduğunun ispat edilmesi gerekmektedir.
Bildirim konusu yapılarak kanuni defter kayıtlarına intikal ettirilen taşınmazlar hakkında amortisman uygulanmayacaktır. Kayıtlara alınan bu varlıkların daha sonra elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gelirin veya kurum kazancının tespitinde gider veya indirim konusu yapılamayacaktır. Bildirilen varlıklar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler tarafından kanuni defterlere kaydedilebilecektir. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetleri için pasifte özel fon hesabı açacaklardır. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca gösterebileceklerdir. Bildirilen varlıklar, defter tutan mükelleflerce, banka veya aracı kurumlara ya da vergi dairelerine bildirildiği tarih itibarıyla, belirlenen esaslar çerçevesinde Türk Lirası karşılığı bedelleriyle, kanuni defterlere kaydedilebilecek ve söz konusu varlıkların elden çıkarılması halinde satış kazancının tespitinde bu bedel dikkate alınacaktır.
SONUÇ
İlk olarak 2008 yılında başlayan varlık barışı düzenlemesinin altıncısı 7256 sayılı Kanun'la 193 sayılı GVK'ya eklenen geçici 93. madde hükmü ile yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 7256 sayılı Kanun'la getirilen son varlık barışı düzenlemesi ile ülkeye getirilen ve kayıt altına alınan varlıklarla ilgili olarak hiçbir şekilde vergi ödenmeyecektir. Ayrıca varlık barışından yararlananlar hakkında, bildirilen varlıklar nedeniyle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak olup bildirilen varlıklar serbestçe tasarruf edilebilecektir. Yurt dışı ve yurt içinde bulunan bazı varlıkların ekonomiye kazandırılmasına ilişkin olarak tereddüt edilen konularda gerçek ve tüzel kişilerin, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın çağrı merkezi olan Vergi İletişim Merkezini (VİMER-189) arayıp bilgi almaları mümkün bulunmaktadır.
* Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
