ÖZET

3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik  Kanunu'nun 12'nci maddesi hükmü ve maddedeki yetkiye dayanılarak Maliye Bakanlığı tarafından  çıkarılacak yönetmelikler uyarınca çalışma usul ve esasları belirlenmek suretiyle yeminli mali müşavirler,  mükelleflerin tasdik kapsamına giren işlemlerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespiti için gerekli  karşıt incelemeleri yapmakla yükümlüdürler. Buna göre, yeminli mali müşavirlerin hem tam tasdik  işlemleri için hem de katma değer vergisi ("KDV") iadesi tasdik işlemleri için karşıt inceleme yapmaları  gerekmektedir.

KDV iadesi işlemlerine konu alt firma incelemeleri ise, KDV Genel Uygulama Tebliği uyarınca, yeminli  mali müşavir ("YMM") raporunun gerekli bulunduğu hallerde, KDV tutarının doğruluğunun tespiti  amacıyla yapılmakta olup yapılacak bu alt firma incelemelerine ilişkin uyulacak esaslar/özellikli hususlar  yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: KDV İade, Karşıt İnceleme Tutanağı, Bilgi İsteme Yazısı, Teyit Yazısı.

GİRİŞ

Karşıt inceleme konusunda uyulması gereken usul ve esaslar 20, 27, 29, 34 ve 41. No.lu  SMMM ve YMM Kanunu Genel Tebliğleri1  ile  düzenlenmiştir. Söz konusu mevzuat hükümleri çerçevesinde, yeminli mali müşavirlerce yapılan karşıt inceleme tutanakları KDV kayıtlarının doğruluğunu ispat bakımından önemli bir  nitelikte olup KDV iade işlemlerine ilişkin alt firma incelemeleri bakımından, özellikle kamu  alacağının salahiyeti açısından da kontrol mekanizmasının çalışmasına yardımcı olacağı tabiidir.

  1. KARŞIT İNCELEMELERDE VE TEYİT YAZILARINDA YER ALMASI GEREKEN ZO RUNLU BİLGİLER VE ALT FİRMA İNCELEME USULLERİ

27 Sıra No.lu Tebliğ ve 29 Sıra No.lu SMMM  ve YMM Kanunu Genel Tebliği ile KDV iadesi  kapsamında düzenlenen karşıt inceleme tuta-aklarında ve teyit yazılarında, aşağıda belirtilmiş asgari düzeydeki bilgilerin yer alması zorunlu tutulmaktadır:

  • Karşıt inceleme yapan yeminli mali müşavirin adı-soyadı, bağlı olduğu oda ve vergi dairesi, mühür ve sicil numarası,  vergi kimlik numarası, adresi, telefon  numarası bilgileri,
  • Karşıt inceleme yapan yeminli mali müşavirin sözleşmeli olduğu mükellefin adı-soyadı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi kimlik numarası,
  • Karşıt inceleme konusu belge veya belgeleri düzenleyen mükellefin adı-soyadı veya unvanı ile vergi dairesi, vergi kimlik numarası ve karşıt incelemenin yapıldığı tarihteki açık adresi,
  • Karşıt inceleme konusu belge veya belgeleri düzenleyen mükellefin ilgili yıla ilişkin yasal defterlerinin onay bilgileri,
  • Teyit verilen hallerde, teyit isteyen yeminli mali müşavir bilgilerinin yanında, teyit yazısını düzenleyen yeminli mali  müşavirin adı-soyadı, bağlı bulunduğu  oda ve vergi dairesi, vergi kimlik numarası, mühür ve sicil numarası, adresi, telefon ve faks numarası,
  • Teyit veren yeminli mali müşavirin mükellefi ile yaptığı tasdik sözleşmesinin yıl, ay ve gün içeren tarihi,
  • Karşıt inceleme konusu belgeye ilişkin olarak, belgeyi düzenleyen mükellefin  defterindeki yevmiye kaydının tarih ve  numarası,
  • Karşıt incelemeye konu belge veya belgelerin düzenlendiği dönemle ilgili olarak bu belgeleri düzenleyen mükellefin KDV  beyanları hakkında bilgi (teslim ve hizmet tutarı, istisna tutarı, KDV matrahı,  hesaplanan katma değer vergisi tutarı, ödenecek/sonraki döneme devreden  katma değer vergisi tutarı, tahakkuk fişinin tarih ve numarası),
  • Nezdinde karşıt inceleme yapılan mükellefin "bir önceki dönemine" ilişkin olarak bir üst maddede belirtilen bilgiler,
  • Nezdinde karşıt inceleme yapılan mükellefin malları tedarik ettiği alt firmalara ilişkin bilgiler, (mal veya hammadde alımlarının çok sayıda kişiden yapıldığı  hallerde en yüksek 10 alıma ilişkin bilgilerin verilmesi yeterli),

Bahsi geçen on (10) alımdan kasıt  Maliye Bakanlığı'nın 26.10.2003 tarih  ve B.07.0.GEL.0.32/3223- sayılı görüş  yazısında, "... karşıt inceleme, teyit ve bilgi  işlemlerinde; karşıt inceleme tutanaklarında,  teyit yazılarında ve bilgi yazılarına ilişkin düzenlemelerde yer verilen '...en yüksek 10 alıma  ilişkin...' ifadesinden ilgili dönemdeki en yüksek tutarlı 10 alım (fatura) bilgilerinin anlaşılması " gerektiğinden ve "... düzenlenecek  karşıt inceleme tutanaklarında teyit ve bilgi  yazılarında her bir faturanın tarih sayı ve tutarı müstakilen belirtilerek, aynı mükelleften  de olsa en yüksek 10 alıma ilişkin bilgilere yer  verilmesi yeterli" olduğundan bahsedilerek  açıklanmıştır.

  • Mal veya hizmet bedelinin ödenme şekline ve ödemeye ilişkin bilgi, (banka, çek, nakit vs)
  • Nezdinde karşıt inceleme yapılan mükellef, faturada yer alan malın imalatçısı ise bağlı bulunduğu sanayi odası ve sicil  numarası,
  • Karşıt incelemeye konu faturanın düzenlendiği döneme ilişkin, faturayı düzenleyen mükellefin muhtasar beyannamesine göre çalıştırılan işçi sayısı ve muhtasar beyannamenin verildiği vergi  dairesi hakkında bilgi,
  • Karşıt incelene tutanağının düzenlenme tarihi ve yeri.

KDV iadesine konu işlemin gerçekliğinin ortaya çıkarılması, incelenen işlemin özelliğine,  kullanılan yönteme ve mükelleflere göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle, bu konudaki  sorumluluk yeminli mali müşavire ait olmak  üzere karşıt incelemenin hangi aşamaya kadar  yapılacağına kural olarak incelemeyi yapan yeminli mali müşavir karar verecektir.

Öte yandan sorumluluk yeminli mali müşavire ait olmak üzere, yapılan incelemelerde gerektiği kadar alt kademeye inerek inceleme yapmaları gerektiği bahsedilmekte birlikte 27 No.lu SMMM-YMM Genel Tebliği'nden "ihracat ve ihraç  kayıtlı teslimler çerçevesinde Yeminli Mali Müşavirin,  ilgili döneme ait mal ve hizmetin imalatçısı konumundaki alt mükellefin bir alt kademesine kadar inceleme  yapması gerektiği" anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan, firma nezdinde karşıt inceleme yapılmasının yanı sıra, 27 No.lu SM, SMMM  ve YMM Kanunu Genel Tebliği'nde, teyit alınmak  suretiyle inceleme yapılması gerektiği konusu  açıklanmıştır. Buna göre, yeminli mali müşavirler tarafından yazılan bir teyit yazısına (bilgi  isteme yazısı) aynı şekilde teyit yazısı (bilgi verme yazısı) şeklinde cevaplanmalıdır. Bilindiği  üzere, 27 No.lu SMMM-YMM Genel Tebliği'nde  yeminli mali müşavirler arasında teyit alınmak  suretiyle karşıt inceleme yapılması konusu düzenlenmiştir. 29 ve 41 No.lu SMMM-YMM Genel  Tebliğleri'nde yer alan düzenlemelere göre ise,  yeminli mali müşavirler, tasdik hizmeti verdikleri mükelleflerin doğrudan ya da silsile yoluyla  ticari ilişkide bulunduğu kişiler ile ilgili olarak  tam tasdik hizmeti veren diğer yeminli mali  müşavirlerden bilgi isteyebilmektedirler.

Yukarıda belirtilen hususlara ek olarak,  yeminli mali müşavirler, anlaşmalı oldukları  mükelleflere ve bu mükelleflerin ticari ilişkili  olduğu ikinci ve üçüncü kişiler ile ilgili olarak  gerekli durumlarda vergi dairelerinden de bilgi  isteyebileceklerdir. Bahse konu olan bilgi isteme  yazılarında, bilgi istenen mükellefin anlaşmalı  olunan mükellef ile bağlantısı ve bilgi istenilen  konu açıkça belirtilmelidir. Vergi daireleri, yeminli mali müşavirin anlaşmalı olduğu ve ticari  ilişkide bulunulan hakkında bilgi istenilen ikinci veya üçüncü kişilere ilişkin bilgileri 15 iş günü  içerisinde yerine getireceklerdir. Ancak vergi  dairelerinden bu şekilde elde edilen bilgilerin  gizliliğine dikkat edilmesi, yasal bir zorunluluktur. Bu zorunluluğa uyulmaması halinde ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemin yapılacağının bilinmesi gerekir.

KDV İade İşlemlerinde Karşit İnceleme Tutanaklari Ve Karşit İncelemelerde Özellikli Hususlar

Footnote

1 Bu düzenlemelerden 27 Sıra No.lu SMMM ve YMM Kanunu Genel Tebliği'nin "Karşıt İncelemelerde Uyulacak Esaslar" başlıklı II/2 bölümünde ise,

"Karşıt incelemede amaç tasdike konu işlemin gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılmasını sağlamaktır. Örneğin, KDV iadesi işlemlerinde karşıt incelemenin amacı, iade ya da mahsup edilecek KDV tutarını doğru olarak belirlemek, tam tasdik kapsamında yapılan karşıt  incelemenin amacı ise gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan matrah ve vergiye ilişkin tutarların doğruluğunu sağlamaktır.
Tasdike konu işlemin gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılması incelenen işlemin özelliğine, kullanılan yönteme ve mükelleflere göre  farklılık göstermektedir. Bu nedenle, bu konudaki sorumluluk yeminli mali müşavire ait olmak üzere karşıt incelemenin hangi aşamaya  kadar yapılacağına kural olarak incelemeyi yapan yeminli mali müşavir karar verecektir. Bununla birlikte, hem tam tasdik işlemlerinde  hem de KDV iadesi tasdik işlemlerinde yeminli mali müşavirler en az işlemlerini tasdik ettikleri mükellefe mal veya hizmet satan mükelleflerin kayıtlarına inip gerekli karşıt incelemeyi yapmakla yükümlüdürler. Yeminli mali müşavirlerin müteselsil sorumluluk, disiplin  hükümleri ve diğer yaptırımlarla karşılaşmamaları açısından karşıt incelemeler konusunda gerekli titizliği göstermeleri ve gerektiği kadar  alt kademeye inerek inceleme yapmaları gerekmektedir.
Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi veya kullanılması ihtimalinin bulunduğu haller ile benzeri diğer şüpheli durumlarda yeminli mali müşavirler herhangi bir kademe sınırlaması olmaksızın işlemin gerçek mahiyetini ortaya çıkarıncaya kadar  alt kademelere ineceklerdir." hükmü yer almaktadır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.