Hazine taşınmazları üzerinde yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretimi yapılması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesine veya kullanma izni verilmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği Milli Emlak Genel Tebliği ("Tebliğ") 10 Eylül 2022 tarihli ve 31949 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandı. 07/02/2014 tarihli ve 28906 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Milli Emlak Genel Tebliği'ni (“Mülga Tebliğ”) yürürlükten kaldıran Tebliğ ile hazineye ait taşınmazlar üzerinde yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretimi yapılması amacıyla kimlerin lehine irtifak hakkı ve kullanma izni tesis edilebileceği ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. 

  1. Başvuruda Bulunabilecekler

Tebliğ kapsamında; maden veya jeotermal işletme ruhsat sahipleri, sanayi abone grubunda yer alan kişiler, kamu ve özel hizmetler sektörü ile diğer abone grubunda yer alan kişiler ve tarımsal faaliyetler abone grubunda yer alan kişiler 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun (“6446 sayılı Kanun”) 14 üncü maddesi, ile 12/5/2019 tarihli ve 30772 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği (“Lisansız Üretim Yönetmeliği”) kapsamında kuracakları lisanssız üretim santralleri için taşınmaz tahsisi için başvuruda bulunabilecektir. İlaveten, lisanssız elektrik üretimi dışında bir amaçla lehine irtifak hakkı tesis edilen veya adına kullanma izni verilen yatırımcılar da bu taşınmazın bir kısmında lisanssız elektrik üretebilmek amacıyla başvuru yapabilme hakkına sahip olacaktır. Mesken ve aydınlatma abone grubunda yer alan kişiler ise Tebliğ kapsamı dışında tutulmuş olup bu kişilerin başvuruda bulunamayacağı belirtilmiştir.

Bununla birlikte, Lisansız Üretim Yönetmeliği'nde 01/10/2022 tarihinde yapılan değişiklik ile yatırımcıların tek bir tüketim tesisi için birden fazla üretim tesisi kurmak istemesi durumunda üretim tesislerinin aynı görevli tedarik şirketi bölgesi sınırları içinde bulunması zorunluluğu kaldırılmış olmasına rağmen Tebliğ'de üretim tesislerinin tamamının aynı görevli tedarik şirketinin bölge sınırları içinde bulunması gerekliliği vurgulanmak suretiyle Yönetmelik'ten farklı bir uygulama benimsenmiştir.   

  1. İrtifak Hakkı veya Kullanma İzni Verilebilecek Alanlar ve Üretim Miktarı

Söz konusu Tebliğ ile irtifak hakkı veya kullanma izni verilebilecek alanlar esas itibariyle Büyük Ova Koruma Alanı içindeki ve dışındaki alanlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Tebliğ kapsamında irtifak hakkı veya kullanma izni alabilecek kişilerin tamamı Büyük Ova Koruma Alanı dışındaki alanlar için başvuruda bulunabilirken; Büyük Ova Koruma Alanı içindeki alanlarda sadece tarımsal faaliyetler abone grubunun içinde yer alan kişiler, maden veya jeotermal işletme ruhsatlı alanlardaki ruhsat sahipleri, tesiste kullanılacak atığın biyokütle olarak tanımlanması ve atık bertaraf sorumluluğunun tesisi işleten kişi ve kamu kurum ve kuruluşuna ait olması şartıyla belediye atıkları niteliğini haiz atıklar ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından işletilen tesislerden ortaya çıkan atıklar veya arıtma çamurlarının kullanılacağı tesisler için kamu kurum ve kuruluşlarına irtifak hakkı veya kullanma izni verilecektir.

  1. Taşınmazların Belirlenmesi ve Bakanlığa Gönderilecek Bilgi ve Belgeler

Tebliğ'e göre irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek hazine taşınmazı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (“Bakanlık”) Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından resen veya yatırımcının talebi üzerine belirlenecektir. Ancak güneş enerjisine dayalı olarak kurulacak lisanssız elektrik üretimi tesislerinde bir MWe başına kurulu güç için azami on beş dönüm santral sahasının kullanılmasına izin verileceği düzenlenmiştir. Yatırımcıların idareye yaptığı başvurularda ya da Bakanlık tarafından resen belirlenen hazine taşınmazlarında irtifak hakkı/kullanma izni işlemi bilgi formu, Valilik (Defterdarlık) görüşü, tahmin edilen bedel tespit raporları, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamındaki görüşü ve başvuru aşamasında alınan bilgi ve belgeler idare tarafından Bakanlığa iletilecektir.

  1. İhale Bedeli ve Usulü

İrtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesine yönelik ihaleye katılacak kişilerin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununu ve Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik'in öngördüğü belgelere ek olarak kurulması planlanan elektrik tesisi türü ve kurulu gücünü belirten dilekçe ile tüketim aboneliklerinde bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünü belirten şebeke işletmecisinden alınan yazıyı idareye teslim etmek zorunda oldukları ve hazine taşınmazlarında lisanssız elektrik üretimi için kurulacak irtifak hakları ve verilecek kullanma izinlerine ilişkin olarak ilk yıl ödenecek bedelin taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biri olacağı Tebliğ ile kararlaştırılmıştır. İhaleler, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nda belirtilen ilanlar yapılmak suretiyle yine aynı Kanun'un 51 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre pazarlık usulüyle yapılacaktır. Bununla birlikte aşağıda sayılan kişiler lehine ilan zorunluluğu bulunmaksızın doğrudan irtifak hakkı tesis edilebilecek veya kullanma izni verilebilecektir: 

  • 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri
  • Yurt içi özgün geliştirme ve ileri teknoloji gerektiren savunma, havacılık ve uzay sanayii alanlarında faaliyet gösteren ve Savunma Sanayii Başkanlığınca bildirilen yatırımcılar
  • 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 54 üncü maddesinde sayılan kuruluşlar
  • 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında Cumhurbaşkanı Kararı ile desteklenen yatırımlar için yatırımcılar
  • 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Cumhurbaşkanı Kararı ile kurulan endüstri bölgesi ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri
  • Kamu yararına çalışan dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflar
  • YEK Kanunu'na göre tesiste kullanılacak atıkların “biyokütle” olarak tanımlanmış olması ve atık bertaraf sorumluluğunun kamu kurum ve kuruluşuna ait olması şartıyla; Atık Yönetimi Yönetmeliğine göre “belediye atıkları” olarak sınıflandırılan atıklar ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından işletilen tesislerden ortaya çıkan atıklar ve/veya arıtma çamurlarının kullanılacağı lisanssız elektrik üretim faaliyeti gerçekleştirecek tesisler için kamu kurum ve kuruluşları
  • Maden veya jeotermal işletme ruhsatlı alanlarda ruhsat sahibi
  • Lisanssız elektrik üretimi dışında diğer amaçlarla lehine irtifak hakkı tesis edilen veya adına kullanma izni verilen yatırımcılar.
  1. Ön İzin

Tebliğ'de, ihale onayı alındıktan sonra yatırımcılara fiili kullanımı olmaksızın ön izin sözleşmesi ile bir yıl süreli ön izin verileceği ve sözleşmenin notere tescilini müteakip 30 gün içinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunu idareye teslim etmekle yükümlü olduğu ve ilgili sözleşmenin bağlantı anlaşmasına çağrı mektubundaki kurulu güce göre revize edileceği belirtilmiştir.

Ön izin alan yatırımcının ön izinle birlikte aşağıdaki iş ve işlemleri gerçekleştirmesi gerekmektedir:

  • Taşınmazın tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerinin yapılması.
  • Taşınmazın imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ile ilgili idarelerce onaylanması.
  • Uygulama projelerinin hazırlanması ve Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliği esaslarına göre projelerin onaylanması.
  • Tesisin kurulacağı taşınmazlarla ilgili olarak ilgili idarelerden gerekli izinlerin alınması.
  • Üretim tesisinin yeri hakkında ÇED ile ilgili uygunluk yazısının alınması.
  • Hazine taşınmazının bulunduğu bölgede görevli elektrik dağıtım şirketi ile bağlantı anlaşmasının yapılması.
  • Taşınmazın bulunduğu yere ilişkin ilgili şebeke işletmecisinden bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun alınması.
  • Diğer mevzuattan kaynaklanan izin ve ruhsatların alınması.

Ön izin süresinin gerekli hâllerde bedeli karşılığında uzatılabileceği ancak her halükarda toplamda 4 yılı geçemeyeceği de Tebliğ'de vurgulanan bir diğer husustur.

  1. İrtifak Hakkı Tesisi veya Kullanma İzni Verilmesi

Tebliğ uyarınca ön izin verilen yatırımcıların yükümlülüklerini yerine getirmesi ve ön izne konu Hazine taşınmazları üzerinde yatırımcılar tarafından lehlerine irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde yirmi dokuz yıla kadar bağımsız ve sürekli nitelikte olmayan irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecektir.

  1. Lisanssız Elektrik Üretimi Dışında Kalan Amaçlarla Yatırımcılar Lehine İrtifak Hakkı Tesis Edilen veya Kullanma İzni Verilen Taşınmazlar Üzerinde Lisanssız Elektrik Üretimi

Lisanssız elektrik üretimi dışında kalan amaçlarla hazine taşınmazları üzerinde lehine irtifak hakkı tesis edilen veya kullanma izni verilen yatırımcılara da anılan hazine taşınmazlarının bir kısmında lisanssız elektrik üretimi yapma imkânı getirilmiştir. Buna göre yatırımcı, kurulması planlanan elektrik üretim tesisinin türü ile kurulu gücünü belirtir dilekçe, tüketim aboneliklerinde bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünü belirten şebeke işletmecisinden alınan yazı ve lisanssız elektrik üretimi yapılması talep edilen alanın işaretlendiği koordinatlı kroki ile birlikte hazine taşınmazının bulunduğu İdareye/Valiliğe başvurmalıdır. Valilikler tarafından ilgili bilgi ve belgelerin Bakanlığa gönderilmesinden sonra Bakanlık nezdinde talebin uygun bulunması halinde Bakanlık, lisanssız elektrik üretiminin;

  • İmar planı ve/veya proje revizyonu gerektirmeyen; onaylı imar planı ve uygulama projesi kapsamındaki yapı ve tesisler ile açık otoparkların üstünde (çatı ve benzeri) ve/veya cephelerinde yapılması durumunda mevcut irtifak hakkı veya kullanma izni bedeline ilave bedel alınmaksızın ve sözleşme değişikliği yapılmaksızın işlem tesis edilmesi
  • Mevcut irtifak hakkı veya kullanma iznine esas onaylı uygulama projesi dahilinde ve imar mevzuatına göre yapılaşmaya müsait boş alanlarda yapılması durumunda; mevcut irtifak hakkı veya kullanma izni bedeline ilave bedel alınmak ve sözleşme değişikliği yapılmak suretiyle işlem tesis edilmesi

hususlarını ilgili Valiliğe bildirecektir. Valilik tarafından Tebliğ'in 11 inci maddesi uyarınca gerekli işlemleri yapması ve izinleri alması için yatırımcıya 1 yıla kadar süre verilecektir. Bu süre 2 yıla kadar uzatılabilir. İlgili işlem ve izinleri tamamlayan Yatırımcı tahsisin tamamlanması için tekrar Valiliğe başvuracaktır. Gerekli işlemlerin yapıldığının ve ilgili idarelerden alınması gereken diğer tüm izinlerin alındığının Valilik tarafından tespit edilmesi halinde; mevcut irtifak hakkı veya kullanma izni bedeline ilave bedel alınmak ve sözleşme değişikliği yapılmak suretiyle gerekli işlemler tamamlanacaktır.

  1. Maden veya Jeotermal İşletme Ruhsatı Alanlarına İsabet Eden Hazine Taşınmazlarına ilişkin İşlemler

Tebliğ'de, maden veya jeotermal işletme ruhsatı dahilinde kalan Hazine taşınmazlarının yapılaşma bulunmayan kısımlarında Ruhsat Sahiplerine lisanssız elektrik üretimi yapılması imkânı getirilmiştir. Bu alanlarda lisanssız üretim santrali kurmak isteyen ruhsat sahipleri taşınmazının bulunduğu İdareye başvuracaktır.  İdare tarafından başvuru Bakanlığa intikal ettirilecek olup Bakanlığın uygun bulması halinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü ya da Enerji İşleri Genel Müdürlüğünün uygun görüşleri de alınmak suretiyle, işletme ruhsatı sahibine ruhsat süresiyle sınırlı olarak irtifak hakkı veya kullanma izni ihalesi yapılabilecektir.   

  1. Sözleşmenin Sona Ermesi ve Feshi

Kural olarak irtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmesi, sözleşme süresinin bitimi ile sona erecektir. Ancak sözleşme hükümlerine aykırı davranılması, taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması, adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı kurulan tarafından talep edilmesi, bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun, ön izin sözleşmesinin notere tescil edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde İdareye teslim edilmemesi, bağlantı anlaşmasının iptal edilmesi hallerinde İdare süre sonunu beklemeden sözleşmeyi feshetme hakkına sahip olacaktır. 

Sözleşmenin herhangi bir sebeple sona ermesi veya feshi durumunda Hazine taşınmazı üzerindeki tüm yapı ve tesislerin tazminat veya bedel ödenmeksizin Hazineye intikal edeceği ve lehine hak tesis edilen veya kullanma iznine sahip olan kişilerin herhangi bir kimseye karşı hak talebinde bulunamayacağı ise Tebliğle karara bağlanan bir diğer konudur.

  1. Son Hükümler

Tebliğ'de yer verilmeyen hususlarla ilgili olarak Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik, Lisanssız Elektrik Yönetmeliği, Milli Emlak Genel Tebliği (Sıra No: 324) ve ilgili diğer mevzuat hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş olup bu Tebliğ'in yürürlüğe girdiği tarihten önce tesis edilen irtifak hakkı veya verilen kullanma izinlerine ilişkin olarak talep halinde sözleşme hükümlerinin bu Tebliğ'e uyarlanacağı; başvuru aşamasında olan irtifak hakkı tesisi ve kullanma izinlerinin ise bu Tebliğ'de belirtilen usul ve esaslara göre devam edeceği hüküm altına alınmıştır.

  1. Yürürlük Tarihi

10 Eylül 2022 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Tebliğ aynı gün yürürlüğe girmiştir.

Daha fazla bilgi ve destek için info@lbfpartners.com adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.