Anonim sirketi idare ve temsil görevi yönetim kuruluna aittir. Bu görev mahiyeti itibariyla ayni oranda sorumluluk riski barindirdigindan yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumlulugu her zaman önemli bir konu teskil eder. [Yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluguna iliskin ayrintili bilgi için ilgili yazimizi inceleyebilirsiniz.] Sorumluluk riskinin büyüklügü nazara alindiginda, yönetim kurulunun sirketi istenilen hedefe ulastirabilmesi, görevlerini tedirgin olmadan yerine getirebilmesi ve kararlar alabilmesi için, baska bir ifadeyle yönetim kurulunun artan sorumlulugunu dengeleyebilmek amaciyla, bir teminat –yani sigorta– mekanizmasina ihtiyaç oldugu uzun yillar tartisilmistir. Nitekim "Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluk Sigortasi" ["YK Sorumluluk Sigortasi"], bugün Amerika'dan Ingiltere ve Kita Avrupasi'na Almanya, Japonya ve Türkiye'ye kadar yaygin olarak kullanilan bir sigorta türü haline gelmistir. Oldukça kolay ulasilabilir bu sigortanin akdedilmesi yönetim kurulunun görevini ifa ederken sigorta güvencesi ile temin edilmesini saglar.

Ülkemiz uygulamasinda az bilinen ama bir o kadar da önemli yere sahip bu sigorta türü, TTK md.361 ile yasal zemine kavusmustur.  Anili hükümde, yönetim kurulu üyelerinin görevlerini yaparken kusurlariyla sirkete verebilecekleri zararin sigortalanabilecegi açikça ifade edilmektedir. Yine, halka açik sirketlerde sigorta teminat miktarinin sirket sermayesinin %25'ini asan bir bedele tekabül etmesi halinde bu hususun kamuya duyurulmasi gerektigi de düzenlenmektedir.

Buna karsin, YK Sorumluluk Sigortasi poliçe sartlarina iliskin ilgili mevzuatta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadir. Bu sigortayi sunan sigorta sirketleri bu türe özel poliçeler düzenlemektedir. Tam da bu sebeple, poliçe sartlarinin ve özel olarak rücu klozlarinin poliçelerde ne sekilde düzenlendigi oldukça önem arz etmektedir.

"Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulugu" baslikli yazi serimizin bu son yazisinda, YK Sorumluluk Sigortasi'na iliskin önemli bazi meseleleri ele alacagiz.

YK Sorumluluk Sigortasinin Hukuki Niteligi

Uygulamada siklikla kullanilan ve birçok hükmü yeknesaklasmis YK Sorumluluk Sigortasi poliçe örnekleri bu sigorta türünün özel sartlarla tasarlandigini göstermektedir. Gerçekten, objektif özen yükümlülügü bulunan ve bu nedenle bir vekil gibi sorumlu tutulabilen yönetim kurulu üyeleri açisindan sorumluluk sebepleri oldukça genis bir yelpazede yer almaktadir. Bir diger ifade ile, çok sayida sebepten ötürü yönetim kurulu üyeleri sorumluluk iddiasi ile karsi karsiya kalabilirler. Sigorta sirketleri de bu sebeple, sigorta poliçelerini özel olarak düzenlemekte ve yönetim kurulu üyelerinin hatali kararlari ve/veya ihmalleri nedeni ile ileri sürülebilecek sorumluluk iddialarina karsi sigorta korumasi saglamaktadirlar.

Dünyada ve ülkemizde YK Sorumluluk Sigortasi'nin önemi arttikça sigorta teminatlari veya sigorta teminati disinda birakilan haller de sigorta sirketlerinin sundugu poliçelerde degisiklik göstermektedir. Yine, her poliçe özelinde degismekle birlikte, genel olarak sigorta sirketlerinin ödeme yaptigi zarar gören üçüncü kisilerin pay sahiplerinin yaninda sirket, ilgili resmî kurumlar, alacaklilar, müsteriler, rakip sirketler, sirket çalisanlari ve tasfiye memurlari gibi sirket alacaklilarinin oldugu görülmektedir.

Sigorta Teminatinin Kapsami

Sigorta teminatinin kapsamina deginmeden evvel konumuz özelinde iki farkli deyimin hukuken ne anlama geldigine deginelim: Sigorta ettiren, sigorta sirketi ile poliçe imzalayan ve prim ödeyen taraftir. Sigortali ya da sigortali lehtar ise sigortadan faydalanacak kisi anlamina gelmektedir. 

YK Sorumluluk Sigortasi poliçelerinde sigorta ettiren genelde sirket olmaktadir. Ancak nadiren de olsa, bazi poliçelerde yönetim kurulu üyeleri de sigorta ettiren sifatina sahip olmaktadir. Bu hallerde prim ödeme borçlusu da yönetim kurulu üyesi olmaktadir. Buna karsinda, sigorta ettirenin sirket oldugu hallerde, sigorta primleri ödeme yükümlüsü de sirket olacaktir.

Sorumluluk sigortalarinda sigortalinin [sigortali lehtarin] kim oldugu oldukça mühimdir. Bazen yönetim kurulu üyelerinin eylem ve islemlerinden dolayi sirkete gelen zararlar için sadece sirket sigortali olarak teminat altina alinmaktadir. Böyle bir durumda yönetim kurulu üyesi istedigi korumayi elde etmez. Zira, yönetim kurulu üyesinin sorumlulugunun bertaraf edilmesi için üyenin sigortali sifatini tasimasi gerekir. Diger yandan, bu sigorta türünde müdürlerin, sirket yöneticilerinin veya yetkililerinin, çalisanlarinin da sigortali olmasi mümkündür.

Yine poliçe özelinde degisiklik göstermekle birlikte, incelenen poliçelerde genel olarak;

  • Sigorta teminat kapsamindaki tazminatlar ve yönetim kurulunun yasal olarak yapmakla yükümlü oldugu ödemelerin (sirketin vergi veya diger kamu borçlari gibi);
  • Üye aleyhine dava açilmasi sonucu olusan savunma masraflarinin;
  • Üye hakkinda açilan sorusturmalara iliskin masraflarin;
  • Menkul kiymetlerle ilgili olarak sirket aleyhine yapilan tazminat taleplerinin;
  • Üyeye resmî kurumlar tarafindan kesilen idari para cezalarinin;
  • Adli teminat ve resmi kefalet giderlerinin;
  • Iflas memuru veya tasfiye memuru tarafindan dogrudan veya dolayli olarak sirket adina yapilan tüm taleplerinin

sigorta teminatinin kapsamini olusturdugu görülmektedir.

Rücu

Hiç süphesiz ki yönetim kurulu üyesinin sigorta ettiren oldugu poliçelerde sigorta sirketi sigorta teminatini, zarar gören üçüncü kisilere veya sirkete ödedikten sonra yönetim kurulu üyesine rücu edemeyecektir.

Ancak bu durum, sirketin sigorta ettiren olarak akdettigi poliçelerde degisebilir. Zira, poliçe sartlarina bagli olarak sigorta sirketi, zarara yol açan kisi ve kuruluslara ile yönetim kurulu üyelerine rücu hakkina sahip olur. Bununla birlikte, yönetim kurulu üyelerinin kasit disindaki hatali davranislarindan kaynaklanan zararlarin ödenmesi durumunda üyelere rücu edilemeyecegine yönelik klozlarin poliçeye eklenmesi mümkündür. Baska bir ifadeyle, yönetim kurulu üyesinin sigorta ettiren olmadigi poliçeler açisindan, sirkete veya üçüncü kisilere kasten verdigi zararlar disinda, sigorta sirketinin üyeye rücu hakkinin olmadiginin eklenmesi sorumlulugun bertarafi için oldukça kritiktir.

Poliçe Teminatindan Istisna Tutulan Hususlar

Her sigorta türünde oldugu gibi YK Sorumluluk Sigortasi'nda da sigorta teminatinin sinirlandigi riziko istisnalari mevcuttur. Bunlar uygulamada degisiklik gösterse de genel itibariyle üyenin bilinçli veya kasti görev ihlallerinden kaynaklanan zararlarin sigorta teminati disinda tutulmasi hemen her YK Sorumluluk Sigortasi poliçesinde standart klozlar arasinda yer almaktadir.

Bu sigortanin hem dünyadaki hem de ülkemizdeki uygulamasina baktigimizda ise genellikle, [i.] sözlesmelerde kararlastirilan cezai sart talepleri, [ii.] sirketin arz ettigi ürünler, isler veya diger edimlerle baglantili meydana gelen zararlar dolayisiyla ileri sürülen sorumluluk talepleri, [iii.] çevre etkisi dolayisiyla meydana gelen zarar tazmin talepleri, [iv.] derdest dava veya devam etmekte olan bir yargi sürecindeki sorumluluk talepleri, [v.] bedensel zararlar ile [vi.] ceza hukukundan kaynaklanan para cezalari sigorta teminati kapsamindan hariç birakilmaktadir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.