ÖZET
İsteğe bağlı sigortalılıkta temel amaç, herhangi bir şekilde sigortalılığı bulunmayan kişilerin, kendilerinin isteğe bağlı primlerini ödemesiyle emekli olma ve genel sağlık sigortası haklarından yararlanma fırsatı sağlayan bir uygulamadır. Bu çalışmamızda, isteğe bağlı sigortalılıkta dikkat edilmesi gereken yönler ve şartlar anlatılacaktır.
Anahtar Kelimeler: İsteğe Bağlı Sigorta, 5510 Sayılı Kanun, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, Prim, Genel Sağlık Sigortası.
GİRİŞ
İsteğe bağlı sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan bir sigortadır. Bu uygulama ile zorunlu sigortalılığı olmayanlar, kısmi çalışanlar ve sözleşmesiz ülkelere çalıştırılmak üzere götürülenlere isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek emeklilik durumlarını devam ettirip tüm sigorta desteklerinden yararlanabilmeleri sağlanmıştır.
- İSTEĞE BAĞLI SİGORTAYA KİMLER BAŞVURABİLİR?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (“5510 Sayılı Kanun”)'nun “İsteğe bağlı sigorta ve şartları” başlığını taşıyan 50. maddesinin birinci fıkrasında, “İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;
a) 5510 sayılı Kanuna tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
c) 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
d) İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak,
şartları aranır.”
hükmü amirdir.
Yukarıda yer verilen açıklamalar doğrultusunda, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği (“Yönetmelik”)'nde ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlardan Türkiye'de ikamet şartı aranmayacaktır. Türk vatandaşlarından isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanların bu durumlarının belgelendirilmesi amacıyla pasaport suretinin ibrazı istenir ve isteğe bağlı sigortalılığı devam edenlerden ise Kurumca belirlenecek sürelerde söz konusu ülkelerde bulunduklarının belgelendirilmeleri istenir.
- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK BAŞVURUSU VE TESCİL
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan Ek-8'de bulunan “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile ikametgahlarının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüklerine/ sosyal güvenlik merkezlerine veya E-Devlet üzerinden de başvurulabilir. Tekrar isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunacakların ise talep dilekçesi ile Kurum'a müracaat etmeleri gerekmektedir.
- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI VE ZORUNLU SİGORTALILIKLA ÇAKIŞMA
İsteğe bağlı sigortalılık, isteğe bağlı sigortalılık giriş bildirgesinin veya talep dilekçesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
Ancak isteğe bağlı sigortanın başladığı tarihten itibaren, aynı zamanda 5510 Sayılı Kanun'un 4'üncü maddesine göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin isteğe bağlı sigortalılıkları, 5510 sayılı Kanun'a tabi sigortalılıklarının sona erdiği tarihi takip eden günden başlatılır. Bunların zorunlu sigortalılıkla çakışan sürede isteğe bağlı sigorta primi ödenmişse, bu süreye ilişkin ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri talepleri hâlinde ilgililere iade veya doğacak borçlarına mahsup edilir.
5510 sayılı Kanun'un 51'inci maddesine istinaden, 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmaması nedeniyle ay içindeki gün sayısı 30 günden az olan sigortalılar isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek noksan sürelerini 30 güne tamamlayabilirler. Bu bakımdan, isteğe bağlı sigorta ödeyenler 4/ (a) bendi kapsamında sayılacaktır.
01/10/2008 tarihinden itibaren ilk defa isteğe bağlı sigortalı olanlar ile 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi isteğe bağlı sigorta primi ödeyen sigortalıların 01/10/2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreleri 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.
5510 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin (a), (b) ve (e) bentlerine göre sigortalılık hâli isteğe bağlı sigortalılık için engel teşkil etmemektedir.
Aynı Kanun'un “İsteğe bağlı sigorta başlangıcı ve sona ermesi” başlıklı 51. maddesine istinaden; ay içinde 30 günden az çalışan veya Kanun'un 80 inci maddesi uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı İş Kanun'una göre belirlenen günük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay içinde isteğe bağlı sigorta primi ödemeleri hâlinde, ödenen primler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenir. Bu sigortalılar çalışma durumlarını belgelendirmek zorundadırlar.
İsteğe Bağli Sigorta Hükümleri
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
