Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK” veya “Kurum), bankaların tüzel kişileri  uzaktan müşteri edinimi yoluyla müşteri yapabilme için ilk adımı attı.

Bu kapsamda, Kurum, geçtiğimiz günlerde Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı'nı (“Taslak Yönetmelik”) internet sitesinde yayınlayarak görüşe açtı.

Mevcut durum nedir?

Hatırlanacağı üzere Mayıs 2021'de yürürlüğe giren Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile bankaların “görüntülü görüşme” yöntemi ile uzaktan müşteri edinebilmesinin önü açılmış1 ancak bu sadece gerçek kişilerle sınırlanmıştı.

Dolayısıyla, bankaların gerçek kişi dışındakilere uzaktan kimlik tespiti yapması ve dijital ortamda müşteri sözleşmesi imzalatması bugün itibariyle mevzuat anlamında mümkün değil.

Hiç şüphesiz bu durum dijital bankalar açısından kritik sorunlara yol açabileceği için tüzel kişilerin uzaktan kimlik tespitine dair bir düzenleme yapılması beklenmekteydi.

BDDK'nın söz konusu Yönetmelik taslağının bu anlamda da zamanlama açısından yerinde olduğunu söylemek mümkündür.

MASAK düzenlemesinin beklenmesi gerekmektedir

Taslak Yönetmelik'te yer alan düzenlemelerin yürürlüğe girmesi halinde tüzel kişilerin de artık uzaktan kimlik tespiti yöntemiyle banka müşterisi olabilmesinin bankacılık mevzuatı anlamında önü açılacaktır.

Ancak önemle belirtmek gerekir ki, bankalar MASAK mevzuatına da tabi olduğundan, bankaların tüzel kişilerin uzaktan edinimini için MASAK mevzuatında da gerekli değişikliğin yapılması gerekecektir.

Bu kapsamda MASAK'ın MASAK Genel Tebliği Sıra No:19'da gerçek kişi/tüzel kişi ayrımına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmasını takiben bankaların tüzel kişileri uzaktan kimlik tespiti yöntemiyle müşteri yapabilmesinin önünde mevzuat anlamında bir engel kalmayacaktır.

Taslak Yönetmelik neler getirmektedir?

Taslak Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler aşağıdaki başlıklar altında şekillenmektedir.

  • Tüzel kişi müşteri ediniminin “ticari şirketler” ile sınırlandırılması
  • Tüzel kişinin temsilcisinin kimlik tespiti
  • Tüzel kişinin kimlik tespiti
  • Engelli bireylerin bankacılık hizmetlerine erişimi
  • Yapay zeka temelli yöntemlere başvurulması

Tüzel Kişi Müşteri Edinimi Ticaret Şirketleri Sınırlandırılmıştır

Taslak Yönetmelik kapsamında sadece 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında ticaret  şirketi olarak faaliyet gösteren tüzel kişilerin, yani kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerin, Yönetmelik kapsamında tüzel kişi olarak kabul edileceği düzenlenmiştir.

Bu doğrultuda, Taslak Yönetmelik'in yayınlanan haliyle yürürlüğe girmesi halinde dernek, vakıf sendika vs. gibi tüzel kişilerin ticaret şirketi niteliğini haiz olmadıkları için uzaktan kimlik tespiti yöntemiyle banka müşterisi olamayacağını not etmeliyiz.

Tüzel kişinin ve tüzel kişi temsilcisinin kimlik tespiti

Taslak Düzenlemede, tüzel kişinin kimliğinin uzaktan tespitin edilmesini teminen tüzel kişinin temsilcisinin kimlik tespitinin yapılması ve tüzel kişiyi temsile yetkili olduğunun doğrulanması öngörülmektedir. Tüzel kişi temsilcisinin uzaktan kimlik tespitinde ise gerçek kişilerde uzaktan kimlik tespiti esasları benimsenmektedir.

Bu çerçevede, temsilci konumundaki gerçek kişinin uzaktan kimlik tespiti gerçekleştirildikten sonra temsilcinin tüzel kişiyi temsile yetkili olduğunun doğrulanması aşamasına geçilmektedir.

Tüzel kişiyi temsile yetkili birden fazla kişinin bulunduğu hallerde doğrulamanın tüm temsilciler için aynı anda yapılması şartı bulunmadığını belirtmek gerekir.

Temsilcinin tüzel kişiyi temsil etmede yetkili olduğu iki kaynak aracılığıyla teyit edilmektedir.

  1. Kamu kurum ve kuruluşlarının veri tabanlarından sorgulama yapılması: MERSİS, Ticaret Sicil Gazetesi gibi kamu kurum ve kuruluşlarının veri tabanlarından sorgulama yapılmak suretiyle, elde edilen bilgiler karşılaştırılacak ve kişinin bu kayıtlarda yetkili temsilci olduğu teyit edilecektir.
  2. İmza sirkülerinin teyidi: Temsilcinin ticaret şirketini temsile yetkili olduğuna dair göstermiş olduğu imza sirkülerinin varlığı, Türkiye Noterler Birliği'nin veri tabanından kontrol edilerek teyit edilecektir. İmza sirkülerinde yer alan imza ve kişinin kimlik kartında yer alan imza örnekleri karşılaştırılacaktır. Yönetmelik'in bütününde müşteri temsilcisinin görüşme sırasında ekran görüntüsü kaydetmesi yahut fotoğraf çekmesi sınırlı konularda sayılmıştır. İmza sirküleri de bu konulardan biri olup müşteri temsilcisi imza sirküleri üzerindeki bilgileri gösteren ekran görüntüleri almak ve kaydetmek konusunda yetkili kılınmıştır.

Tüzel kişinin tespiti ise tüzel kişiye ait ticaret unvanı, ticaret sicil numarası, faaliyet konusu ve adresi MERSİS ve Sicil Gazetesi, vergi kimlik numarası ise Gelir İdaresi Başkanlığının veri tabanı üzerinden doğrulanarak tüzel kişinin kimlik tespiti gerçekleştirilecektir.

Engelli bireylerin bankacılık hizmetlerine erişimi

Taslak Yönetmelikte, uzaktan kimlik tespiti sürecinin Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik'e uygun olarak tasarlanması vurgusu yapılmış ve uzaktan kimlik tespitinde sağlanacak kontrollerde engelli kişilerin durumunun göz önüne alınarak değerlendirilmesi yükümlülüğüne yer verilmiştir. Bu sayede engelli bireylerin de bankacılık sistemine katılımı kolaylaştırılmıştır.

Uzaktan kimlik tespiti sürecinin yapay zekâ temelli yöntemler ile yürütülmesi

Yönetmelik mevcut haliyle uzaktan kimlik tespitine ilişkin görüşmenin ancak banka personeli olan ve bu konuda özel eğitim almış müşteri temsilcisi tarafından gerçekleştirilmesini zorunlu kılmaktadır.

Yönetmelik taslağı, bu yöntemi bir adım öteye taşıyarak “müşteri temsilcisinin yapacağı ifade edilen işlemlerin yapay zekâ temelli yöntemler ile yapılabilmesinin önünü açmakta ve bu konuya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisini Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'na (“Kurul”) vermektedir. Bu doğrultuda, Kurul'un yapay zeka temelli yöntemlere ilişkin getireceği düzenlemeler ilgili yöntemlerin sınırlarına ışık tutacaktır.

Son olarak, söz konusu Yönetmelik ve Taslak Yönetmelik'in, bankalara yönelik bir düzenleme olduğunun altını çizmek gerekir. Fintechlere veya finansal sektörde hareket eden bankalar dışındaki kurumlara yönelik düzenlemeler gerek BDDK, gerek TCMB ve ilgili düzenleyici ve denetleyici kurumlar tarafından halihazırda gerçekleştirilmektedir.

Footnote

1. Av. Gülsima Palaz-Av.Yaşar K. Canpolat | Canpolat Legal, Bankaların Dijital Müşteri Edinimine İlişkin Düzenleme 1 Mayıs'ta Yürürlüğe Giriyor

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.