Kripto Varlıklara Genel Bakış
2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından oluşturulan Bitcoin ilk merkeziyetsiz kripto varlıktır. Dağıtık defter teknolojisinin kullanılması ve herhangi bir ülkenin merkez bankasına bağlı olmadan işlem görmesi devletler bakımından güvensiz ve karşılığı olmayan bir olgu olarak nitelendirilmesine sebep olmuştur. Hatta 2014'te hem Dünya Bankası hem de İsviçre Federal Konseyi tarafından hazırlanan raporlar; Bitcoinin ponzi oyunu olması üzerine endişeleri incelemiştir. Bitcoin 2020 yılının başından bu yana piyasa değerini %681 arttırarak 1 trilyon Amerikan doları'na ulaştırmıştır. Böylece sadece bu yıl Bitcoin'in piyasa değeri 450 milyar dolardan fazla yükseliş göstermiştir.
Kripto varlık piyasası hali hazırda gelişmeye devam eden ve görece yeni sayılan bir teknolojik alan olup, sektöre de ilgi fazlasıyla yüksektir. Yatırımcıların sadece coin üretimine değil bu üretime bağlı olarak arka plandaki alt yapı yatırımlarına da kaynak ayırması ve teknolojinin bu yöne doğru evirilmesi günümüzde dijitalleşmede gelinen son noktayı göstermekte olup geleceğe dair daha birçok alanda dijitalleşmenin hızının süreceğini kanıtlamaktadır.
Avrupa Perspektifi
Gelişen ve hızla değerlenen bu alana Avrupa perspektifinden bakıldığında; Avrupa Birliği üye devletleri, başta ulusal bazda düzenleme yapmak konusunda aceleci davranmayıp Birliğin bu konudaki bakış açısını takip ederek, piyasanın akışını gözlemleme yolunu seçmişlerdi. Bitcoin ve kripto varlık piyasalarında işlem gören benzeri coinlerin sürekli yükseliş trendinde olması, sadece dolaşımda olan maddi değerin her geçen gün artması değil kullanıcı sayısının da bu trendler ile paralellik göstermesi karşısında; bir noktada üye devletlerin bu oluşumu göz ardı edemeyecekleri bir noktaya evirildi.
Avrupa Birliği de Bitcoin'in ortaya çıkışından bu yana kripto varlıklara ve işlem gördükleri piyasalara ilişkin hukuki alt yapıya yönelik en somut adımı: 24.09.2020 tarihinde Avrupa Parlamentosu; Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi ile kripto varlık piyasalarına ilişkin regülasyon teklifi ile atmıştır. Dijital Finans Paketi kapsamında yer verilen bu teklif; inovasyon ve rekabeti desteklerken ortaya çıkabilecek riskleri en aza indirmeyi hedeflemektedir.
Bu teklif Avrupa Komisyonu'nun da gündeminde bulunan öncelikler kapsamında; Avrupa Birliğinin finansal sektörlerin dijital dönüşüme öncülük etmesi ve dijital finans alanında yeni stratejiler geliştirmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Bu teklife ek olarak Dijital Finans Paketi kapsamında dağıtık defter teknolojisi bakımından pilot uygulama yapılmasına ilişkin de teklif bulunmaktadır. Avrupa Birliğinde Komisyonun 2018 yılının Mart ayında çıkarmış olduğu Fintech Aksiyon Planından bu yana Birlik; kripto varlıklar bakımından ortaya çıkan fırsatların ve zorlukların değerlendirilmesi kapsamında; birçok kripto varlıkların halihazırla var olan Avrupa Birliği müktesebatında kendine yer bulamadığı, bunlara ilişkin düzenlemelerin yapılması gerektiğini tespit etmiştir. Avrupa Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen'in de ifade ettiği üzere 'Üye devletler ile ortak yaklaşım çerçevesinde kripto varlığa ilişkin oluşacak fırsatların değerlendirilmesi ve ortaya çıkabilecek yeni risklerin neler olabileceğinin tespiti noktasında emin olmak gerektiği' bakış açısıyla ele alınmaktadır.
Kripto varlıklara ilişkin tüm konular Avrupa Birliği çerçevesinde hem kripto varlıkları hem geleneksel finansal varlıkların tokenizasyonu hem de dağıtık defter teknolojisinin finansal hizmetler kapsamında daha geniş alanlarda kullanımına imkan vermek için hukuki alt yapının oluşturulması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda;
- Belirlenen ilk hedef; hukuki netliğin sağlanması olup, Avrupa Birliği içerisinde kripto varlıkların gelişebilmesi için güçlü bir hukuki altyapı, hali hazırda Birlik müktesebatında var olan finansal hizmetler mevzuatında yer almamış olan kripto varlıklar bakımından regülatif bir yaklaşımın benimsenmesidir.
- İkinci hedef ise; inovasyonun desteklenerek, kripto varlıkların ve dağıtık defter teknolojisi kullanımının gelişimini desteklemek ve bu kapsamda gerekli hukuki alt yapı ile inovasyon ve adil rekabetin tesis edilmesi amaçlanmaktadır.
- Üçüncü hedef ise; tüketicilere ve yatırımcılara yönelik uygun koruyucu tedbirlerin alınarak piyasa bütünlüğü çerçevesinde var olan finansal regülasyonlarda karşılığı bulunmayan kripto varlıklar ve finansal enstrümanlar bakımından gerekli korumaların bu piyasalarda işlem gerçekleştirenlere yönelik sağlanmasıdır.
- Dördüncü hedef ise günden güne gelişen kripto varlıklara ilişkin finansal istikrarın tesis edilmesidir. Bu bakımdan; bir kısım kripto varlıkların işlem hacmi kısıtlı olsa da teminatlandırılmıs coinlerin (stablecoin) ileriki dönemde büyük ölçüde kabul görmesi ve sistemli hale gelmesi beklenmektedir. Bu coinlere en bilinen örnek Tether (USDT) Amerikan dolarına sabitlenmiş ve teminatlandırılmış bir coindir.
Regülasyon teklifi bütüncül bir yaklaşımla blok zincir teknolojisini ve dağıtık defter teknolojisini desteklemekte, Avrupa'nın bu teknoloji üretimi ve geliştirmesinde ön saflarda yer almasını hedeflemektedir. Bu alanda oluşturulacak politikalar kapsamında Avrupa Blok Zincir Gözlemcisi ve Forumu, Avrupa Blok Zincir İş Birliği Oluşumları altında üye devletler ile hem politik hem de kamu özel sektör iş birliğini sağlayarak Uluslararası Güvenilir Blok Zinciri Uygulamaları Derneği kurulmasına öncülük etmek istemektedir.
Konu Avrupa perspektifinde değerlendirildiğinde; kuşkusuz sektöre dair daha düzenlenecek birçok husus mevcut olmakla birlikte yasaklama bakış açısıyla değil finansın geleceği olarak görülmesi ve her zamanki gibi Avrupa Birliğinin regülasyon alanındaki inovatif yaklaşımı bu alanın gelişmesine katkı sağlayacak olumlu adımlardır.
Dijitalleşmenin günlük hayata bu kadar entegre olduğu bir çağda; teknolojinin hızla değişip dönüşmesi, yeni sektörlerin doğuşu ile hukuki alt yapı yaratmada ülkelerin bürokrasisini de çevikleşmeye ve teknolojiyle entegre olmaya yönlendirmektedir. Bu yarışta kuşkusuz; teknolojik gelişmeleri yakından takip eden ve bu gelişmelerin oluşmasına gerek hukuki gerekse alt yapı desteği ile öncülük yapan ülkeler hem finans hem de yeni teknolojiler anlamında yeni bir çağın başlangıcına öncülük ederek yeni dünya düzeninde oyun belirleyici olarak yerlerini alacak ve tarihe geçeceklerdir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
