İnternet alan adı uygulamalarında yıllardır beklenen tr ağ bilgi sistemi (“TRABİS”) 14 Eylül 2022 tarihinde fiilen uygulamaya geçti.

Bu sayede alan adları dünyasında temel prensip olan “ilk gelen alır” prensibi -öncesinde sadece belgeli olarak tahsisi edilen- com.tr uzantılı alan adları için de uygulanmaya başladı.

Dolayısıyla bundan böyle .com.tr uzantılı alan adı almak isteyenlerin marka başvurusu veya ticaret unvanı temelinde başvuru yapmasına gerek kalmayacak.

İlk gelen alır prensibi her ne kadar süreci hızlandırsa da, kötü niyetli kişiler tarafından kolaylıkla kullanılabildiği için .com uzantılı alan adı sahipleri için riski de beraberinde getiriyor.

TRABİS'in açılması ile birlikte uygulamada derinden hissedilir farklılıkları ve hak sahiplerinin kötü niyetli eylemlere karşı yapabileceklerini aşağıda başlıklar altında ele almaya çalıştık.

Belge Sunmadan .tr Alan Adının Tahsisi

Bilindiği üzere Nic.TR döneminde com.tr uzantılı alan adlarının tahsisini talep eden kişinin, alan adı başvurusunda ilgili alan adı ile bağlantısını kanıtlar nitelikte belge sunma zarureti bulunmaktaydı.

TRABİS'in uygulamaya açılması ile beraber belgeli ve belgesiz alan adları düzenlenmiş ve belgesiz alan adlarında “ilk gelen alır”  prensibi işletilmeye başlamıştır.

İlk gelen ilk alır prensibine istinaden “com.tr” ,”org.tr” ve  “net.tr” gibi alan adlarının tahsisi için, kişinin ilgili alan adı için ilk başvuran kişi olması yeterli olup, belge sunma gerekliliği* bulunmamaktadır.

Farklı Kayıt Kuruluşları

TRABİS öncesinde sadece Nic.TR nezdinde gerçekleştirilebilen başvuru, yenileme, iptal gibi alan adları ile ilgili işlemler, TRABİS'in faaliyete geçmesi ile beraber BTK tarafından faaliyet belgesi verilen Kayıt Kuruluşları tarafından gerçekleştirilebilecektir.

Birden fazla Kayıt Kuruluşu'nun faaliyet göstermesinin önünün açılması ile alan adlarında rekabetin arttırılarak alan adları pazarının geliştirilmesi ve alan adı tahsis işlemlerinin kolaylaştırılması amaçlanmaktadır.

Dikkat çekmemiz gerekir ki “ilk gelen ilk alır” prensibi kapsamında uyuşmazlık çıkması halinde, hak sahibi, başvurusu TRABİS'e ilk ulaşan kişi olacaktır. Yani Kayıt Kuruluşu'nca başvurusu TRABİS'e ilk bildirilen kişi alan adının sahibi olacaktır. Kayıt Kuruluşu'na başvuru yapılan anın alan adında hak iddia edilmesinde bir etkisi yoktur.

Tahsis Süresi Dolan Alan Adları

TRABİS'in faaliyeti öncesinde belgeli olarak tahsis edilen alan adları, TRABİS'in faaliyete geçmesi sonrasında tahsis süresinin sona ermesi ve ilk kez belgesiz olarak tahsis edileceği durumlarda BTK'nın ön görmesi halinde açık artırma yöntemi ile tahsis gerçekleştirilebilecektir.

Ancak şu an için BTK tarafından bu konuya ilişkin bir düzenleme yapılmamıştır.

Yeni düzenlemelerde alan adları en az bir en fazla beş yıl süre için tahsis edilebilmektedir. Tahsis sürenin dolmasından önce yenileme işlemi gerçekleştirilmezse alan adının kullanımı iki ay süre ile durdurulmaktadır.

Bu süre içinde alan adı sahibinin başvurusu üzerine alan adı tahsis işlemi yenileme hakkı devam etmektedir. Yenileme işleminin gerçekleştirilmediği hallerde alan adı yeniden tahsise açılmaktadır.

Bununla beraber, 14 Eylül 2023 tarihi itibariyle, .com , .org gibi uzantıları içermeyen sadece .tr uzantısı içeren alan adları, belgeli olarak tahsise açılacağını da not etmek gerekir.

Alan Adı Satışı ve Devri

Yeni düzenlemeler ile birlikte gelen bir diğer değişiklik de 14 Eylül 2025 tarihi itibariyle, -bugüne kadar mümkün olmayan .tr uzantılı alan adlarının satışı olacaktır. Diğer yandan gerekli şartların yerine getirilmesi halinde alan adı devri gerçekleştirilebilecektir.

Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması

Alan adlarının, serbestçe, belgesiz bir şekilde tahsis edilebilir olmasının doğal sonucu olarak alan adlarına ilişkin uyuşmazlıklar çıkması kaçınılmaz.

Yeni düzenlemeler ile uygulamaya alınan alternatif çözüm yöntemleri ile, ilgili uyuşmazlıkların hızlı bir şekilde çözülmesi amaçlanmaktadır.

Bu kapsamda, kötü niyetli .com.tr uzantılı alan adı tescillerine karşı BTK'dan faaliyet izni alan Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları tarafından yürütülen Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması'na (UÇM) başvurmak mümkündür.

UÇM'ye Başvuru İçin Gereken Şartlar

UÇM'ye başvurulabilmesi için

  • İhtilaf konusu alan adının, sahip olunan ya da ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işaretlerle benzer ya da aynı olması
  • Alan adını tahsis ettiren tarafın bu alan adı ile ilgili yasal bir hakkı ya da bağlantısının olmaması
  • Alan adı sahibi tarafından kötü niyetle tahsis ettirilmesi veya kullanılması

hallerinden her üçünün de aynı anda mevcut olması gerekmektedir.

Söz konusu şartların WIPO'nun .com uzantlıı alan adları için öngördüğü uyuşmazlık çözüm mekanizması olan Uniform Domain Name Dispute Resolution (UDRP) kuralları ile neredeyse birebir aynı olduğunu söyleyebiliriz.

TRABİS Öncesindeki Kötü Niyetli Tesciller

Önemle not etmemiz gerekir TRABİS'in faaliyete geçmesinden önce tahsis edilmiş olan alan adları için, alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmasına başvuru yapılamamaktadır.

Bu alan adlarına ilişkin olarak uyuşmazlık çözüm mekanizmasına başvuru ancak TRABİS faaliyete geçtikten sonra yenileme işlemi yapılanlar için mümkün olacaktır.

Bir diğer deyişle, TRABİS öncesinde tescil edilmiş alan adlarını UÇM'ye taşımak için ilgili alan adının yenileme süresinin gelmesinin beklenmesi gerekmektedir.

Genel Değerlendirme

Yukarıdaki bilgiler ışığında com.tr uzantılı alan adlarında yeni ve dinamik bir dönemin başladığını söyleyebiliriz.

Eskisine göre daha liberal ve serbest bir yapıya sahip olan yeni sistemde kontrol mekanizmaları ilk aşamada sıkı olmadığı için ilgili sistemin kötü niyetlik kullanımlara açık olması söz konusu olabilecektir.

Ancak özellikle Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması sisteminin getirilmiş olması ve bu sistemin dünyadaki diğer başarılı örnekleri ile benzer olması, olası kötü niyetli tescillere karşı hak sahiplerine hızlı ve elverişli bir çözüm olanağı sunmaktadır.

Hatırlatmak isteriz ki, uyuşmazlık çözüm mekanizması alan adlarıyla ilgili uyuşmazlıkların hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlanması amacıyla kurulmuş olup, kişilerin yargıya başvurma hakları her zaman saklıdır.

Konuya ilişkin sorunuz olması halinde info@canpolatlegal.com adresine bize ulaşabilirsiniz.

Yazarlar: Çağla Tuna, Yaşar K. Canpolat

*Sayılı alan adlarının tahsisi için belge sunma zorunluluğu devam etmektedir.

· “.av”

· “.bel”

· “.dr”

· “.edu”

· “.gov”

· “.pol”

· “.k12”

· “.tsk”

· “.kep”

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.