Zaman içerisinde pek çok alan teknolojinin gelismesinden payini almistir. Bu alanlardan biri de köprü ve yol geçislerinde kullanilan yeni sistemlerdir. Bunlar Otomatik Geçis Sistemi (OGS) ve Hizli Geçis Sistemi (HGS) olarak adlandirilmistir. Otomatik Geçis Sistemi, araç içine yerlestirilmis elektronik cihaz sayesinde otoyol ve köprülerden duraksamadan geçmeyi saglayan bir sistemken, Hizli Geçis Sistemi ise buna nazaran daha yeni bir sistemdir. HGS otoyollardaki ücret toplama istasyonlari PTT Genel Müdürlügü tarafindan denetlenen Otoyol ve köprülerde geçis ücretlerinin hizli bir sekilde ödenmesini saglayan, HGS Karayollari Genel Müdürlügü tarafindan kullanima açilmistir. Bu sistemlerden otomatik tahsilat saglanamadigi hallerde vatandaslar yüksek meblagli icra takipleriyle karsi karsiya kalabilmektedir.
Konuyla ilgili Mahkeme kararinda oldugu gibi yine baskaca bir somut olayda; Otoyol A.S tarafindan isletilmekte olan Izmir – Istanbul otoyolunda Bursa Bati yönünden Izmir'e girisi esnasinda hesaptaki HGS bakiye miktarinin yetersiz olmasi ve geçis ücretinin alinamamasi nedeniyle kisiye geçis ücreti bedelinin 4 kati miktarinda para cezasi kesilmistir. Otoyol ve köprülerdeki geçis ücretlerinin denetlemesini yapan PTT tarafindan verilen bu ceza, tüketiciye herhangi bir bildirim dahi yapilmaksizin icra organi vasitasiyla kisi aleyhine takip baslatilmistir. Bunun üzerine, bildirim yapilmamasi nedeniyle geçis ücreti bedelinin 4 kati miktarinda kendisine takip baslatilan kisi PTT aleyhine Tüketici Hakem Heyetine basvuruda bulunmustur. Tüketici Hakem Heyeti kararina göre ise PTT'nin bildirimde bulunmasi gerektigine iliskin herhangi bir yasal düzenleme bulunmadigi ve Hizli Geçis Sistemi Etiketi Satis Kullanici Sözlesmesine aykiri herhangi bir durumun da bulunmamasi gerekçesiyle, yapilan basvuruyu reddetmistir.
Bu karar üzerine Tüketici Hakem Heyeti Kararinin Iptali için Tüketici Mahkemesine tasinmasi sonucunda, Tüketici Mahkemesi sifatiyla davaya bakan Asliye Hukuk Mahkemesi (Bazi il/ilçe adliyelerinde Tüketici Mahkemesi bulunmamasi sebebiyle davaya Asliye Hukuk Mahkemesi Tüketici Mahkemesi sifatiyla bakmaktadir), Tüketici Hakem Heyeti'nin vermis oldugu kararinin kaldirilmasina ve bildirimde bulunulmamasi nedeniyle tüketicinin ugradigi zararlarin ödenmesine karar vermistir. Asliye Hukuk Mahkemesi kararinda, "Tüketici geçis ihlalini bilebilecek konumda olsa da ödemesi yaptirilan ceza miktarina iliskin tüketiciye gerekli bildirim ve ihtarin yapilmasi gerektigi, bildirim yapilmadan cezanin tüketiciye tahakkuk ettirilemeyecegi, bu bildirimin hukuk ve sosyal devlet ilkesinin bir geregi oldugu ayrica THK'nin ruhuna ve münderecatina uygun oldugu anlasilmakla davanin kabulüne karar verilerek hüküm kurmak gerekmistir" seklinde belirtmistir.
Örnek olarak, Osmangazi köprünün giris-çikis kisminda makineden kaynaklanan bir ariza nedeniyle bariyerlerin açik kalmasi ve fisin verilmemis olmasi olabilir, burada kusur kanaatimizce köprü geçislerini isleten isletmeden kaynaklanmaktadir. Devlete ait olan yollardan ücretsiz geçiste bulunulmasi halinde belirtilmesi gereken süre içerisinde gerekli olan ücret ödenmezse kisilerden belli bir oranda fark alinmaktadir. Eger bu tarz geçis yerleri özel isletmeye ait yerlerden ise alacakli taraf olarak özel isletme, geçis ihlali yapan borçlu hakkinda icra yoluyla bu bedelin tahsilini istemektedir.
Hukukun genel ilkelerinden biri bildirimsiz ceza olmayacagidir. Yukarida belirtmis oldugumuz somut olay hakkinda verilen kararda da açiklandigi üzere, kisiye bildirimde bulunmadan para cezasi uygulamasi yapilmasi, hukuka aykiri bir nitelik tasiyacaktir. Bu nedenle normalde fis alarak geçis yapilan köprülerden, bariyerin açik olmasi veya fis alinamamasi sebebiyle geçis yapan kisiler için bariyerin açik kalmasi veyahut fis alinamamasi hususu kisilerce bilinebilen bir durum olmadigi için bu durum; henüz varsa bir borcun kisiye teblig edilmedigi anlamina gelmelidir. Bildirimsiz ceza olmayacagi ilkesine göre; ilgili kisiye teblig yapilmadan ödeme süresinin islenmeye baslamasi söz konusu olamayacaktir. Bu bildirim yapilmadan kisiye geçis ücreti yansitilmamali ve bildirim yapilmamasi sebebiyle gerekli görülen süre içerisinde ödeme yapilmadigi zamanda kisiye aleyhine de icra takibi baslatilmamalidir.
Ilginizi Çekebilir: HGS Ödemelerinde Sorumluluk.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
