Turkey: İdari tedbirler: aydınlatma yükümlülüğü ve açık rıza

Aydınlatma, veri sorumlusu ya da yetkilendirdiği kişi tarafından kural olarak verinin elde edilmesi sırasında ilgili kişilerin sözlü, yazılı, ses kaydı, çağrı merkezi gibi fiziksel veya elektronik ortamda kullanılmak suretiyle bilgilendirilmesidir. Açık rıza ise belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan olumlu irade beyanıdır.

Aydınlatma ve açık rıza arasındaki en önemli farklardan biri açık rızanın bir hukuka uygunluk sebebi; aydınlatmanın ise bir yükümlülük olmasıdır. Şöyle ki;

Açık rıza kanunda sayılan hukuki şartlardan biridir ve veri işleme faaliyeti Kanun'un 5.maddesinde sayılan diğer hukuki şartlardan birine dayanmıyorsa kişinin verilerinin işlenmesine muvafakat vermesi gerekir. Diğer hukuki sebeplerden birinin bulunduğu durumlarda açık rıza alınması veri sorumlusunu hakkın kötüye kullanılması ve geçersiz bir açık rıza sonucu ile karşılaştıracaktır.

Yani, açık rıza her durumda değil, bir hukuki sebebin bulunmadığı durumlarda başvurulması gereken hukuka uygunluk sebeplerinden biridir. Bu sebeple veri sorumlusu, kişisel veri işleme faaliyetinin öncelikle açık rıza dışındaki bir hukuki sebebe dayanıp dayanmadığını saptamalı, bu faaliyet açık rıza dışındaki KVKK m. 5'te sayılan hukuki sebeplerden en az birine dayanmıyorsa ve meşru bir amaç mevcutsa ilgili kişinin açık rızasını alma yoluna gitmelidir.

Ayrıca açık rıza ile ilgili unutulmaması gereken en önemli husus, veri işlemeye başlamadan önce kişilerin açık rızasının alınması gerekliliğidir. Veri işleme faaliyeti başladıktan sonra açık rıza alınması hukuka aykırılık teşkil edecektir. Aynı zamanda açık rıza vermek, kişiye bağlı bir hak olduğundan, verilen açık rıza geri alınabilir ve geri alma beyanı veri sorumlusuna ulaştığı andan itibaren hüküm ifade eder.

Aydınlatma ise, veri işleme faaliyeti hangi hukuki sebebe dayanırsa dayansın ilgili kişinin bilgilendirilmesi gerekliliğidir. Kişinin açık rızası alınarak veya kanunlarda öngörüldüğü gibi bir sözleşmenin ifası sebebiyle veya sayılan diğer hukuki sebeplerden birinin mevcut olması halinde gerçekleştirilecek veri işleme faaliyeti söz konusu olduğunda kişi hangi hukuki sebeple, hangi amaçla, kim tarafından, ne şekilde verisinin işlendiği, verilerinin hangi taraflara hangi amaçla aktarıldığı ve haklarının neler olduğu konusunda bilgilendirilmesi şarttır. Bu bilgilendirme veri işleme faaliyetine başlamadan önce veya en geç veri işleme faaliyetine başlandığında yapılmalıdır.

Aydınlatma için ilgili kişinin olumlu irade beyanına lüzum yoktur; bilgilendirmenin ilgili kişiye ulaşması yeterlidir.

Açık rıza aydınlatmaya dayanmalı, kişinin açık rızası alınırken belirli bir konuya ilişkin şekilde aydınlatılarak açık rızası alınmalıdır.

Son olarak; açık rıza ve aydınlatma aynı metin içinde düzenlenerek ilgili kişilere sunulmamalıdır. Açık rıza metni ilgili kişinin anlayabileceği ve iradesinin herhangi bir sebeple sakatlanmayacağı şekilde kişiye sunulmalıdır. Aksi halde, aydınlatma metni içinde düzenlenen rıza beyanı geçerli bir açık rıza olmayacaktır.

Kişisel Verilerin Korunması ve hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgiye https://www.verisistem.com/tr/ adresinden ulaşabilirsiniz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.