13 Eylül 2018 tarihinde yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında yaptıkları bazı sözleşmeler bakımından sözleşme bedeli veya bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması yasaklanmıştır. 6 Ekim 2018 tarihinde yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı tebliği ile söz konusu sınırlama detaylandırılmış ve istisnalar getirilmiştir.

Yasağın Uygulandığı Sözleşmeler

  • Konut ve işyeri dahil tüm yurt içi gayrimenkul satış sözleşmeleri (serbest bölge içindekiler dahil),
  • Konut ve işyeri dahil tüm yurt içi gayrimenkul kiralama sözleşmeleri (serbest bölge içindekiler dahil),
  • Taşıt satış sözleşmeleri (iş makineleri dahil),
  • Taşıt kiralama sözleşmeleri (iş makineleri dahil),

    • İSTİSNA: Yasağın yürürlük tarihi olan 13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilmiş taşıt kiralama sözleşmeleri
  • İş sözleşmeleri,

    • İSTİSNALAR:

      1. Yurt dışında görevlendirilecek çalışanlarla yapılacak iş sözleşmeleri, ve
      2. Yabancı çalışanlarla yapılacak iş sözleşmeleri.
  • Danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmeleri,

    • İSTİSNALAR:

      1. Türkiye'de yerleşik yabancıların taraf olduğu hizmet sözleşmeleri,
      2. İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
      3. Yurt dışında gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, ve
      4. Türkiye'de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye'de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri.
  • Eser sözleşmeleri

    • İSTİSNA: Gemilerin inşası, tamiri ve bakımı için yapılan sözleşmeler.
  • Sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda (çek, senet vs.) yer alan bedellerin de döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün değildir.
  • Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya endekslenen ve/veya dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler de dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilir.

Yasağın İstisnaları1

  • "Türkiye'de yerleşik" sayılmayan bir kişi/şirketin taraf olduğu sözleşmeler,
  • Yurt dışında yerleşik kişi/şirketlerin Türkiye'de bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak %50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri,
  • Serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri,
  • Yurtdışında görevlendirilecek çalışanlarla yapılacak iş sözleşmeleri,
  • Yabancı çalışanlarla yapılacak iş sözleşmeleri,
  • Taşıt satış sözleşmeleri dışındaki menkul satış sözleşmeleri,
  • Taşıt kiralama sözleşmeleri dışındaki menkul kiralama sözleşmeleri,
  • Yasağın yürürlük tarihi olan 13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilmiş taşıt kiralama sözleşmeleri,
  • Finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri (32 sayılı Kararın 17 ve 17/A Maddelerinde sayılan döviz borçlanma sınırlamalarına tabi olarak),
  • Aşağıda sayılan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmeleri:

    • Türkiye'de yerleşik yabancıların taraf olduğu hizmet sözleşmeleri,
    • İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
    • Yurt dışında gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
    • Türkiye'de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye'de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri.
  • Bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ve donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmeleri,
  • Sermaye piyasası araçlarının oluşturulması, ihracı, alımı satımı ve bunlarla ilgili işlemlere ilişkin yükümlülükler,
  • Gemilerin inşası, tamiri ve bakımı için yapılan sözleşmeler,
  • Gemilere ilişkin finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri,
  • (i) Yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri; (ii) hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler; (iii) havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen şirketler; ve (iv) yukarıda sayılan kuruluşların kurdukları şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip oldukları şirketlerin taraf olduğu (gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki) sözleşmeler,
  • Kamu finansmanı işlemleriyle ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmeler,
  • Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu (gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışındaki) sözleşmeler,
  • Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası andlaşmaların ifası kapsamında iş yapan yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği (gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışındaki) sözleşmeler.

Yasağın Uygulandığı Sözleşmelerin Tarafları

Yasak sadece Türkiye'de yerleşik kişiler arasındaki sözleşmeler bakımından uygulanacaktır.

"Türkiye'de yerleşik kişiler" yurtdışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye'de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmıştır.

Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, %50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketler söz konusu yasak kapsamında "Türkiye'de yerleşik" olarak değerlendirilir.

Türkiye'de ikamet eden yabancılar da "Türkiye'de yerleşik" olarak değerlendirilir.

Sözleşmenin tarafları arasında "Türkiye'de yerleşik olmayan" bir gerçek veya tüzel kişi olması durumunda sözleşmedeki bedeller döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

Yürürlük Tarihi

Yasak Resmi Gazete'de yayımlandığı 13 Eylül 2018 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

13 Eylül 2018 tarihi itibariyle imzalanacak yasak kapsamına giren sözleşmelerdeki ödeme yükümlülüklerinin Türk Lirası cinsinden kararlaştırılması gerekmektedir.

Mevcut Sözleşmeler

13 Eylül 2018 tarihinden önce imzalanmış ve yürürlükte olan yasak kapsamındaki sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bedeller 15 Ekim 20182 tarihine kadar tarafların anlaşarak belirleyeceği kur üzerinden Türk Lirası olarak kararlaştırılması gerekir.

Sözleşme Tarafları Türk Lirası Cinsinden Belirlenecek Bedeller Üzerinde Anlaşamazsa Ne Olur?

Döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller, söz konusu bedellerin 2 Ocak 2018 tarihli gösterge niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) efektif satış kuru (USD/TL: 3.78; EUR/TL: 4.55) kullanılarak hesaplanan Türk Lirası karşılığının, bedelin yeniden belirlendiği tarihe kadar tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması suretiyle belirlenir.

Yeniden belirleme tahsili yapılmış veya gecikmiş alacaklar için uygulanmaz.

Yasağa Uyulmamasının Yaptırımı

Yasağın yer aldığı 32 sayılı Karara uymayan kişiler hakkında Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'da idari para cezası öngörülmüştür3.

2018 yılı için idari para cezasının alt sınır 6306 TL, üst sınırı ise 52.601 TL'dir4.

Kabahatler Kanunu uyarınca söz konusu para cezasının (i) yasağa aykırı her bir sözleşme ve (ii) sözleşmenin tüm tarafları bakımından ayrı ayrı olarak uygulanması olasıdır5.

İşbu bilgi notu genel bilgi ve tanıtım amaçlı hazırlanmış olup bir hukuki görüş veya mütalaa niteliğinde değildir. Kapsayıcı olmayan ve özet niteliği gereği konular tüm yönleriyle ele alınmamış olup sadece öne çıkan hususlar bakımından değerlendirme yapılmıştır. Belirli bir hukuki durum söz konusu olduğunda o duruma özel hukuki görüş alınmadan kullanılmamalıdır.

İşbu bilgi notu 6 Ekim 2018 itibariyle hazırlanmış olup bu tarihten sonraki düzenlemeleri kapsamamaktadır. CONSULTURK'ün herhangi bir şekilde bu bilgi notunu güncelleme ve değişikliklerden haberdar etme yükümlülüğü yoktur.

Footnotes

1. Yukarıda "Yasağın Uygulandığı Sözleşmeler" başlığı altında belirtilen istisnalar da bütünlük açısından bu başlık altına dahil edilmiştir.

2. 13 Eylül 2018 tarihinden 30 gün içerisinde hafta sonu tatili de dikkate alınarak hesaplanmıştır.

3. 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu'nun 3. Maddesi.

4. İdari para cezası miktarı her sene yeniden değerlemeye tabi tutulur.

5. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu 14. ve 15. Maddesi.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.