ÖZET

İşverenlerce sigortalılara, yaptıkları işe karşılık olmaksızın belli ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak hamiline yazılı alışveriş/hediye çekleri sağlanabilmektedir. İlgili tutarların sigortalının prime esas kazancına tabi dahil edilip edilmeyeceği hususunda ise işverenlerce tereddütler yaşanabilmektedir.

Makalemizde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ("5510 sayılı Kanun") ile İşveren Uygulama Tebliği ("Tebliğ") hükümleri çerçevesinde ilgili ödemelerin prime esas kazanca dahil edilip edilmeyeceği hususu üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: 5510 Sayılı Kanun, İşveren Uygulama Tebliği, Prime Esas Kazanç, Hediye/Alışveriş Çeki.

GİRİŞ

İşverenlerce sigortalılara, bayramlarda ve yılbaşlarında yaptıkları işe karşılık olmaksızın belli ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak hediye/ alışveriş çekleri verilmesi suretiyle menfaatler sağlanabilmektedir. İlgili tutarlara ilişkin faturanın yine işveren adına faturalanması halinde sigortalıya sağlanan bahse konu menfaatin prime esas kazanca dahil edilip edilmeyeceği hususunda işverenlerce tereddütler yaşanabilmektedir. İlgili hususa ilişkin değerlendirmelerin gerçekleştirilmesi aşamasında, sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde sigortalıya yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek/ kısmen dahil edilecek ve dahil edilmeyecek kalemlerin detaylarını içerir 5510 sayılı Kanun ile İşveren Uygulama Tebliği hükümlerinin incelenerek referans alınması uygun olacaktır.

I. 5510 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE SİGORTALIYA SAĞLANAN ALIŞVERİŞ/HEDİYE ÇEKLERİNİN SİGORTALININ PRİME ESAS KAZANCINA DAHİL EDİLİP EDİLMEYECEĞİ HUSUSU

Bilindiği üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun ("5510 sayılı Kanun") "Prime Esas Kazançlar" başlıklı 80. maddesinde prime esas kazanç hesabında dikkate alınacak ve alınmayacak ödemeler belirtilmektedir.1

Bu çerçevede, anılan maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde prime esas kazanç hesabında dikkate alınması gereken kazançlar hüküm altına alınmış, istisnalarına ise aynı fıkranın (b) bendinde yer verilerek sigortalı prime esas kazanç hesabında esas alınmayacak kazançlarda sınırlamaya gidilmiş ve (c) bendinde de (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prim hesabında dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Bahsi geçen Kanun hükmünden de anlaşılacağı üzere; sigortalılara yapılan ödemelerin prime esas kazanca dahil edilebilmesi için bu ödemelerin yukarıda yer aldığı üzere 5510 Sayılı Kanun'un (a) ve (c) bendinde yer alan kazançlardan olması gerekmektedir. Bu çerçevede, işverence nakit olarak yapılan ve (b) bendinde belirtilen istisnalar haricinde kalan tüm ayni yardımların prime esas kazanca dahil edilmesi gerekecektir. Maddenin düzenleniş amacı da incelendiğinde sigortalıya yapılan ödemelerden prim kesintisi yapılabilmesi için bahse konu ödemelerin yukarıda yer alan madde hükümlerinde yer alan adlar altında yapılmış olması gerekecektir.

II. İŞVEREN UYGULAMA TEBLİĞİ HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE SİGORTALIYA SAĞLANAN ALIŞVERİŞ/ HEDİYE ÇEKLERİNİN SİGORTALININ PRİME ESAS KAZANCINA DAHİL EDİLİP EDİLMEYECEĞİ HUSUSU

Benzer şekilde, 01.09.2012 tarih ve 28398 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İşveren Uygulama Tebliği'nde ("Tebliğ") de işverenlerce sigortalıya ödenen hangi tutarların prime esas kazanca tabi tutulup tutulmayacağı hususlarına yer verilmiştir. İlgili Tebliğ'de prime esas kazanca tabi tutulacak kazançlar, kısmen prime esas kazanca tabi tutulacak kazançlar ile prime tabi tutulmayacak kazanlar belirtilmiştir. Bu çerçevede, anılan Tebliğ'de yer alan aldığı üzere belirtilen ad altında yapılan ödemeler/sağlanan kazançların belirtildiği şekilde prime tabi tutulması yahut prime esas kazanca dahil edilmemesi gerekecektir. Anılan Tebliğ'in "Kısmen Prime Esas Kazançlar" başlıklı maddesinin "7.8.1- Ayni Yardımlar" başlıklı maddesinde, "İşverenlerce sigortalılara mal olarak yapılan yardımlar, tutarları üzerinde durulmaksızın, prime esas kazançlara dahil edilmeyecektir. Ancak, ayni yardımların sigortalılara nakden ödenmesi halinde (örneğin yağ parası, un parası, ayakkabı parası gibi) prime tabi tutulması gerekmektedir." hükmü amirdir. İlgili hükümde de, sigortalıya yapılan ayni yardımların ancak nakden gerçekleştirilmesi halinde prime esas kazanca dahil edilmesi, mal temin edilerek sağlanan yardımların ise prime esas kazanca dahil edilmemesi gerektiği belirtilmiştir.

SONUÇ

5510 sayılı Kanun ve ilgili Tebliğ hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, sigortalıya hediye/ alışveriş çeki verilmesi suretiyle fayda sağlanması halinde, bu tutarlara ilişkin ödemeler sigortalının direkt olarak kendisine değil de hizmetin temin edildiği şirkete fatura karşılığında işverence yapıldığında ve bahsi geçen hediye/alışveriş çekleri sigortalıya icra edilen işin karşılığı olmaksızın sigortalının belli ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak yardım amaçlı verildiğinde sigortalının prime esas kazancına dahil edilmemesi gerekecektir.

1 "a) Prime esas kazançların hesabında;

1) Hak edilen ücretlerin,

2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.

b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz."

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.