Geçtiğimiz yıllarda, dünyadaki pek çok ticari uygulamanın kökten değişmesine sebep olan pandemi süreci ile beraber, tüm dünya ile birlikte ülkemizde de elektronik ticaret gelişme kat etmiş ve bu durum tüketim alışkanlıklarında köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Meydana gelen bu hızlı değişiklikler doğrultusunda özellikle internet üzerinden yapılan satışlarda hem tüketici haklarının korunması hem de hizmet sağlayıcıların hak ve yükümlülüklerinin netleştirilmesi ihtiyacı doğmuştur. Bununla beraber değişen tüketim alışkanlıkları göz önüne alındığında, mevzuatın bu ihtiyaçların gerisinde kalması sebebi ile uygulamada sorun yaratan bazı hükümler tespit edilmiş olup yazımızda bahsi geçen değişiklikler ile söz konusu hususların önüne geçilmesi amaçlanmıştır.
1 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmış olan 7392 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Kat Mülkiyeti Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7392 sayılı Kanun”) uyarınca 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“6502 sayılı Kanun”) hükümleri değişikliklerinin devre tatil sözleşmelerine ilişkin düzenlemeleri kapsayan kısmı 1 Nisan 2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olup, bu yazımızın da konusu olan değişiklikler 1 Ekim 2022 tarihinde yürürlüğe girecektir.
İşbu bilgi notumuzda 7392 sayılı Kanun ile tüketicileri önemli derecede etkileyecek yeni düzenlemeler aşağıda detaylıca ele alınacaktır. 7392 sayılı Kanun'a buradan ulaşabilirsiniz.
- 7392 sayılı Kanunla Getirilen Yenilikler
Taksitli satışlarda, yeni yapılan düzenlemeler ile birlikte tüketicinin borcu ödemede temerrüde düşmesi ve satıcı / sağlayıcının kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkı bundan böyle ancak kalan borcun değil, sözleşmede yer alan bedelin onda birinin ve art arda iki taksitinin ödenmemesi halinde veya sözleşmede yer alan tüm bedelin dörtte birinin ödenmemesi halinde mümkün olacaktır.
Tüketici kredilerinde cayma hakkı, düzenlemelerden önce sadece tüketicinin bu hakkı kullandığını kredi verene bildirmesiyle mümkündü. Yeni düzenleme kapsamında tüketici kredi sözleşmelerinde, tüketicinin 14 günlük cayma süresi içerisinde kredi borcunun tamamını ödemesi halinde, cayma hakkının kullandığı kabul edilecek ve bu durumda ilgili ücretlerin iadesi yapılacaktır. Bu iade için herhangi bir bildirim aranmayacaktır. Yeni düzenlemeler ile belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde kredi veren, sadece faiz oranının artması halinde tüketiciyi 30 gün önce yazılı olarak bilgilendirmekle yükümlü olacaktır. Düzenlemelerden önce sadece faiz artışı değil, faiz oranında herhangi bir değişiklik yapılması halinde bildirimle yükümlü olan kredi veren, 1 Ekim 2022 tarihinden sonra bu yükümlülükten kurtulacak ve yalnızca faiz oranının artması halinde gerekli bildirimleri yapmak zorunda olacaktır.
Sigortaya ilişkin 6502 sayılı Kanun maddeleri tamamen değiştirilmiş olup tüketici sigortalarında, tüketicinin yazılı veya veri sağlayıcısı aracılığıyla açık rızası olmaksızın artık kredi bağlantılı sigorta yapılamayacağı düzenlenmiştir. Kredi veren ve/veya konut finansmanı kuruluşu tarafından tavsiye edilen değil de tüketicinin kendi istediği bir sigortadan teminat alması halinde, bu durumun kredi veren ve/veya konut finansmanı kuruluşu tarafından kabul edilmesi gerekmektedir. Aynı maddede düzenlendiği üzere konut finansmanı sözleşmesi kredi haricinde herhangi bir yan edime bağlanamayacaktır. Bu kapsamda, kredi işlemi ile alakası olmayan sigorta ve yan hizmetler bakımından, 1 Ekim 2022 tarihi sonrası tüketiciye iki farklı opsiyon sunulacak ve bu doğrultuda bankaların zorunlu olarak tüketiciyi sigorta alımına itmesinin önüne geçilmiş olacak, tüketici dilerse sigortasız kredi de seçebilecektir.
Değişikliklerden önce, ön ödemeli konut sözleşmelerinde konut tesliminin sözleşme tarihinden itibaren 36 ayı geçemeyeceği düzenlenirken yeni değişikliklerle teslim süresi taahhüt edilen süreyi geçemeyeceği gibi bu sürenin sözleşme tarihinden itibaren en fazla 48 ay olabileceği düzenlenmiştir.
Mesafeli satış sözleşmelerinde, değişikliklerden önce 6502 sayılı Kanun uyarınca tüketicilere karşı sorumlu olanlar satıcı ve sağlayıcı iken yeni düzenlemelerle birlikte aracı konumunda olan hizmet sağlayıcılara da sorumluluk yüklenmiştir. 7392 sayılı Kanun ile, tüketicilere satıcı ve sağlayıcının yanı sıra aracılık eden hizmet sağlayıcılarına tüketicilerin söz konusu alışverişe ilişkin taleplerini rahatlıkla üretici / sağlayıcı ile iletebilecekleri ve mesafeli satış sözleşmesindeki hak ve yükümlülüklerin açıkça belli olduğu bir sistem kurmaları gerektiği belirtilmiştir. Aracı hizmet sağlayıcılarının hangi yükümlülüklere tabi olduğu ve sorumluluk dereceleri de 7892 sayılı Kanun ile getirilen düzenlemelerdendir.
Bu doğrultuda, mesafeli satış sözleşmelerinde, aracı hizmet sağlayıcıları aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak;
- tüketicilerin talep ve bildirimlerini iletebilmeleri ve takip edebilmeleri için kesintisiz olarak açık bir sistem kurmaktan,
- tüketiciye ön bilgilendirmenin yapılmasından, teyidinden ve ispatından satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen,
- veri girişinin satıcı veya sağlayıcı tarafından yapıldığı durumlar hariç olmak üzere, ön bilgilendirmede bulunması zorunlu hususlardaki eksikliklerden,
- tüketicilerin satıcı veya sağlayıcılar ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların tutulmasından ve talep edilmesi halinde bu bilgilerin ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile tüketicilere sunulmasından,
- aracılık hizmetine ilişkin sözleşmeyi ihlal etmek suretiyle satıcı ve sağlayıcıların mesafeli sözleşmelere ilişkin yükümlülüklerine aykırı davranmasına sebep oldukları işlemlerden,
- satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil edildiği hallerde, (i) mal veya hizmetin tüketiciye teslimi veya ifası sonrası bedelin satıcıya veya sağlayıcıya aktarıldığı durumlar ile (ii) tüketiciye ayıplı mal ve hizmetlerle ilgili olarak tanınan seçimlik hakların kullanıldığı haller hariç olmak üzere, teslim veya ifa ile cayma hakkına ilişkin yükümlülüklerden satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen,
- satıcı veya sağlayıcı onayı olmaksızın düzenledikleri kampanyalı, promosyonlu veya indirimli satışlarda, sözleşmenin hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesinden ve
- ön bilgilendirmede yer alan hususlar ile reklamlarında yer alan bilgilerin uyumlu olması ve ispatından sorumlu olacaklardır.
Ön ödeme ile yapılacak devre mülk satışlarında; 6502 sayılı Kanun'a eklenen düzenlemelerle ilgili satışların kooperatif, ticaret şirketi ya da dernek ve/veya vakıf üyeliği sıfatı ile yapılması yasaklanmıştır. Bu sayede kurulacak paravan şirketler ile tüketicinin olası mağduriyetlerinin önüne geçilmesi planlanmıştır. 1 Nisan 2022 tarihinden itibaren devre mülk satışları yalnızca finansal kiralama yoluyla ve devre tatil sözleşmeleri ile yapılabilecektir. Bu tipteki sözleşmeler en fazla on yıllık bir süre için kurulabilecek ve tüketici devre tatil hakkını belirli bir dönem için kullanmayacağını en az 90 gün önceden satıcıya bildirmesi halinde, tüketici devre tatil hakkını kullanmadığı için bedel ödeme yükümlülüğünden kurtulacaktır.
7892 sayılı Kanun ile 6502 sayılı Kanun'a yenilenmiş ürünlere ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiştir. Buna göre; donanım, yazılım veya fiziki özelliklerinde iyileştirme yapılarak tekrar satışa sunulan kullanılmış mallara yani kısaca, ‘'yenilenmiş ürün'' olarak kabul edilmekte olan ürünlere ilişkin madde eklenmiştir. Yeni madde uyarınca, yenilenmiş ürünlerin satımında, tüketiciye teslim tarihinden itibaren, en az 1 yıl garanti verilmesi gerektiği, ancak Ticaret Bakanlığı'nın yetkilendirdiği birimlerde ürünlerin yenilenebileceği ve yetki belgelerinin bulunması gerektiği ve malların elektronik kayıtlarının yapılacağı düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeler tüketici refahını koruyan düzenlemeler olarak görülmektedir.
Satış sonrası hizmet veren yetkili servislerin, Ticaret Bakanlığı onaylı hizmet yeterlilik belgesi almalarının yanı sıra bilgilerini yine Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulmuş sisteme kayıt zorunluluğu getirilmiştir. Aynı zamanda, herhangi bir üreticiye / ithalatçıya bağlı olmayan servislerin bu durumlarını tüketici nezdinde ayırt edici olması açısından “özel servis” ibaresinin eklenmesi zorunlu tutulmuştur. Tüketiciye satış sonrası hizmet sağlanmaması halinde tüketici oluşan zararını tazmin edebilir hale gelmiştir.
Her ilçeden en az 1 tüketici hakem heyeti bulunması zorunluluğu yeni düzenlemeler ile kaldırılmıştır. İlçede tüketici hakem heyeti bulunması zorunluluğun kaldırıldığından dolay il ve ilçelerde bulunan tüketici hakem heyetine başvuru para sınırları kaldırılmış ve bunun yerine herhangi bir il veya ilçe ayrımı olmaksızın 2022 yılı için 30.000,00-TL'ye kadar olan uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetine başvuru zorunlu tutulmuştur. Tüketici hakem heyeti bulunmayan ilçelerde ise kaymakamlığa yapılan başvuru yeni düzenlemelerle geçerli sayılacaktır. Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı itiraz, sadece kararı veren tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki Tüketici Mahkemesi'ne değil aynı zamanda tüketicinin yerleşim yerindeki Tüketici Mahkemesi'ne de yapılır hale gelmiştir. Tüketici hakem heyeti kararlarının önce e-tebligat usulüyle yapılacağı, e-tebligatın taraflara ulaşmaması halinde 7201 sayılı Tebligat Kanunu'na göre yapılacağı düzenlenmiştir.
7892 sayılı Kanun ile yapılan en büyük değişikliklerden birisi de cezaların artırılmış olmasıdır. İdari para cezaları ve hapis cezalarının yanı sıra Reklam Kurulu tarafından erişimin engellenmesine ilişkin güvenlik tedbirinin uygulanabileceği düzenlenmiştir. İçeriğe erişimin engellenmesi kararının ihlale son veremeyeceğinin anlaşılması halinde ise Reklam Kurulu'nun internet sitesinin tümüne erişimi engelleyebilme kararı verebileceği düzenlenmiştir.
- SONUÇ
7392 sayılı Kanun ile taksitli satışlarda tüketicinin temerrüdü, tüketici kredi sözleşmeleri, sigorta, konut teslimi, mesafeli satış sözleşmeleri, yenilenmiş ürünlerin yeniden satışı, satış sonrası hizmetler, tüketici hakem heyetinin görev alanları ve cezai hükümlerde tüketicileri etkileyecek detaylı düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu değişikliklerin özellikle perakende, e-ticaret, bankacılık ve teknoloji sektörlerinde önemli sonuçlar doğurması beklenmektedir.
Bunun yanı sıra, 7892 sayılı Kanun ile eklenen Geçici Madde 3 ile bir geçiş dönemi sağlanmıştır. Geçici Madde 3'ün yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2022'den önce gerçekleşen tüketici işlemleri için değişiklik öncesi hükümler uygulama alanı bulacaktır. Yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2022 tarihi sonrasında da devam edecek belirsiz süreli sözleşmeler için ise yürürlük tarihinden itibaren yeni düzenlemeler uygulanacaktır.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
