Κάθε πρόσωπο το οποίο αποβιώνει συνεπεία αδικοπραξίας νομιμοποιείται να αξιώσει αποζημιώσεις από το θύτη. Η επιδίκαση αποζημιώσεων προϋποθέτει φυσικά την ύπαρξη ευθύνης η οποία προέρχεται μέσα από μια ή περισσότερες αιτίες αναγνωρισμένες από το νόμο. Αναμφίβολα η συνηθέστερη αδικοπραξία είναι αυτής της αμέλειας η οποία ορίζεται, μεταξύ άλλων, ως η τέλεση πράξης την οποία υπό τις περιστάσεις δεν θα τελούσε λογικό συνετό πρόσωπο ή η παράλειψη τέλεσης πράξης την οποία υπό τις περιστάσεις τέτοιο πρόσωπο θα τελούσε (Άρθρο 51 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ. 148).
Το παρόν ασχολείται συγκεκριμένα με θανατηφόρα ατυχήματα, είτε αυτά είναι εργατικά είτε τροχαία και αναλύει συνοπτικά τις γενικές αρχές της κυπριακής νομολογίας που διέπουν τα συγκεκριμένα ζητήματα ως επίσης και τις κυριότερες πρόνοιες της σχετικής επί του θέματος Νομοθεσίας.
Μείζων ζήτημα για ένα Δικαστήριο κατά την επιδίκαση αποζημιώσεων είναι κατ' αρχάς να αποφανθεί κατά πόσο το συγκεκριμένο θανατηφόρο ατύχημα προκλήθηκε συνεπεία αμέλειας και κατά δεύτερο οφείλει να καταμερίσει ή να αποδώσει ευθύνη σε θύτη και/ή θύμα ανάλογα, κατόπιν εξέτασης μαρτυρίας ενώπιον του.
Δικαίωμα Έγερσης Αγωγής
Αξίωση για έγερση Αγωγής ενώπιον Δικαστηρίου αποκτούν, σύμφωνα με το Άρθρο 58 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου (Κεφ. 148), μεταξύ άλλων, τα κάτωθι πρόσωπα:
- Διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντα (θύματος)
- Σύζυγος του αποβιώσαντα (θύματος)
- Γονέας/Γονείς του αποβιώσαντα (θύματος)
- Αδέλφια του αποβιώσαντα (θύματος)
- Εξαρτώμενοι του αποβιώσαντα (θύματος)
Αποζημιώσεις
- Αποζημιώσεις για οδύνη λόγω απώλειας οικείου
Η συγκεκριμένη αποζημίωση έχει αναγνωριστεί Νομοθετικά και σύμφωνα με το Άρθρο 58 του Κεφ. 148 το ύψος της αποζημίωσης αυτής ανέρχεται σε συνολικά €17,086 και το οποίο επιδικάζεται προς όφελος συγκεκριμένου κύκλου προσώπων τον οποίο και πάλι καθορίζει το συγκεκριμένο άρθρο (προς όφελος συζύγου ή συζύγου και τέκνων, ή σε περίπτωση που δεν υπάρχουν αυτοί τότε προς όφελος γονέων κ.α.). Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων του ενός δικαιούχου η αποζημίωση λόγω απώλειας οικείου καταμερίζεται εξίσου μεταξύ των δικαιούχων.
2. Αποζημιώσεις προς όφελος της περιουσίας
Στα πλαίσια της κατηγορίας αυτής, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα έξοδα κηδείας, διαχείρισης, έκδοσης ιατρικών πιστοποιητικών και αστυνομικής έκθεσης, καθώς επίσης και το ποσό των αποζημιώσεων για τον πόνο και την ταλαιπωρία από την ημερομηνία της έγερσης του δικαιώματος μέχρι την ημερομηνία θανάτου (Υπόθεση Ειρήνη Ιορδάνους, σύζυγος Ευριπίδη Γρηγορίου κ.α ν. Γιάγκου Κυριάκου κ.α, (1996) 1 Β Α.Α.Δ 1364).
3. Αποζημιώσεις προς όφελος εξαρτωμένων
Οι συγκεκριμένες αποζημιώσεις δύνανται να επιδικαστούν ένεκα της εξάρτησης προσώπων (οι οποίοι καταγράφονται στο Άρθρο 58 του Κεφ. 148) από τον αποβιώσαντα (θύμα) στη βάση των πιο κάτω αρχών που έχουν καθοριστεί νομολογιακά:
- Για κάθε κονδύλι ξεχωριστά (The item by item approach) ή
- Για το κερδαινόμενο εισόδημα μείον τα προσωπικά έξοδα του αποθανόντος (The earning minus living expenses approach) ή
- Με την Κλασσική Ποσοστιαία Προσέγγιση (The conventional percentage approach or the Rule of thumb approach).
H πρώτη περίπτωση εφαρμόζεται σε υποθέσεις όπου προσφέρεται ακριβής μαρτυρία για κάθε ένα κονδύλι της εξάρτησης ξεχωριστά (όπως π.χ. η πληρωμή του ενοικίου, επιδιορθώσεις του οικογενειακού σπιτιού, έξοδα φοίτησης των τέκνων, έξοδα συντήρησης αυτοκινήτου, ασφάλεια, εξοδα διακοπών, και άλλα), το άθροισμα των οποίων καθορίζει το συνολικό ποσό.
Η δεύτερη προσέγγιση εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει ακριβής μαρτυρία της εξάρτησης και η εικόνα δεν μπορεί να συμπληρωθεί με το συνολικό άθροισμα συγκεκριμένων κονδυλίων. Αφού το δικαστήριο καταλήξει στον καθορισμό του καθαρού εισοδήματος του αποθανόντος αφαιρεί από αυτό τα προσωπικά εξοδα του αποβιώσαντα και παραμένει το εκ πρώτης όψεως ποσό της εξάρτησης, στο οποίο μπορεί να προστεθούν άλλα ωφελήματα τα οποία εδικαιούτο ο αποθανών.
Η Τρίτη και συνηθέστερη Προσέγγιση εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου ο καθορισμός του ποσού της εξάρτησης ή του ποσού των προσωπικών εξόδων του αποβιώσαντος είναι ελλιπής ή είναι αδύνατο να καθοριστεί. Σε μια τέτοια περίπτωση το Δικαστήριο υιοθετεί συγκεκριμένη μεθοδολογία στη βάση εκατοστιαίου ποσοστού καθώς επίσης και του καθορισμού του συντελεστή, ήτοι του αριθμού των ετών εξάρτησης.
* Για παράδειγμα εφόσον το εξαρτώμενο πρόσωπο είναι μόνο ο/η σύζυγος τότε η εξάρτηση καθορίζεται στο 66,6% ενώ εάν είναι ο/η σύζυγος και τα τέκνα τότε η εξάρτηση καθορίζεται στο 75%. Ως εκ τούτου και εφόσον καθοριστεί η εξάρτηση, τότε το Δικαστήριο προβαίνει σε καθορισμό του αριθμού των ετών εξάρτησης των εξαρτώμενων από τον αποβιώσαντα. Τέλος προβαίνει σε μαθηματικό υπολογισμό ο οποίος αφορά ουσιαστικά το ετήσιο εισόδημα του αποβιώσαντα, μειωμένο στη βάση του ποσοστού εξάρτησης έκαστου εξαρτώμενου, και πολλαπλασιαστέου των αριθμών των ετών εξάρτησης.
* Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο καθορισμός των ετών εξάρτησης έκαστου εξαρτώμενου βασίζεται σε αριθμό παραγόντων όπως π.χ. η ηλικία του εξαρτώμενου τέκνου κάτι που σημαίνει ότι όσο πιο νεαρή είναι η ηλικία αυτού τόσο περισσότερα είναι και τα έτη εξάρτησης, κατά πόσο το εξαρτώμενο τέκνο θα μεταβεί για σπουδές ή όχι, εάν η σύζυγος κατά τον ουσιώδη χρόνο κέρδιζε ουσιαστικό (substantial) εισόδημα που σε αυτή την περίπτωση πιθανόν να μην επιδικαστεί οποιαδήποτε αποζημίωση εξάρτησης στη σύζυγο κτλ.
4. Μη Χρηματικές Αποζημιώσεις
Τέτοιου είδους αποζημιώσεις δύνανται να επιδικαστούν σε περίπτωση παραβίασης της θετικής υποχρέωσης του κράτους για προστασία του ανθρώπινου δικαιώματος της ζωής. Παραδείγματα υποθέσεων που αποδόθηκαν οι συγκεκριμένες αποζημιώσεις αποτελούν οι αγωγές που εγέρθηκαν συνεπεία της έκρηξης στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στις 11/07/2011. Στις Αγωγές με αριθμούς 542/2012 και 1600/2012 ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας επιδικάστηκαν από τους Προέδρους κ. Παπαμιχαήλ και κ. Μαλαχτό το ποσό των €50,000 προς έκαστο εξαρτώμενο.
Όπως εξάλλου ανάφερε ο έντιμος Πρόεδρος κ. Παπαμιχαήλ:
«Οι μη χρηματικές αποζημιώσεις στις οποίες δικαιούνται οι συγγενείς του θύματος παραβίασης της θετικής υποχρέωσης από το κράτος του ανθρώπινου δικαιώματος της ζωής αποκαλούνται έτσι γιατί δεν μπορεί να αποτιμηθεί με την αξία του χρήματος η αγωνία, ο πόνος και η οδύνη που βιώνουν από τον θάνατο αγαπημένου τους προσώπου οι οικείοι του, ούτε και μπορούν να θεωρηθούν αποζημιώσεις με την έννοια της αποκατάστασης της ζημιάς του θύματος της αδικοπραξίας. Ο θάνατος δεν αποκαθίσταται. Το θύμα δεν επαναφέρεται στη ζωή με την επιδίκαση αποζημιώσεων. Οι μη χρηματικές αποζημιώσεις σκοπό έχουν να αποκαταστήσουν σε κάποιο βαθμό την ηθική βλάβη που έχει προκληθεί στους συγγενείς του θύματος οι οποίοι υπέφεραν και θα εξακολουθούν να υποφέρουν για το υπόλοιπο της ζωής τους και να βιώνουν (τον πόνο και την οδύνη) από το θάνατο του αγαπημένου τους προσώπου».
Πίνακας Θανατηφόρων Τροχαίων Ατυχημάτων
Πιο κάτω παρατίθεται πίνακας με τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα ανά έτος (2016 – 2019) αναλόγως της θέσης που βρισκόταν ο αποβιώσαντας κατά το χρόνο του θανατηφόρου τροχαίου ατυχήματος.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
