5941 sayılı Çek Kanunun 5. Maddesinde, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edildiğinde (gösterildiğinde), çekin karşılığını ilgili banka hesabında tam olarak bulundurmamak suç olarak tanımlanmıştır.

Şikayet İçin Belirlenen Şartlar Ve Zamanaşımı

Karşılıksız çek hakkında bir şikayet yapılacaksa bu başvurunun fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay içinde yapılması gerekmektedir. Yapılan düzenleme, karşılıksız çek suçunun takibini şikâyete bağlı tutmuştur. Böylelikle karşılıksız çek ile alakalı bir şikayet olmadığı takdirde bu süreç kendiliğinden başlamayacaktır. İcra ve İflas Kanunu 347. Maddesinde öngörülen üç aylık şikâyet süresi; şikayet hakkına sahip olan kişinin karşılıksız çek düzenleme suçunun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren başlayacak, ancak bu süre her durumda suça konu eylemin işlendiği tarihten itibaren bir yılı geçemeyecektir.

Şikayetçi olacak taraf çeki zamanında ibraz etmemiş ise şikayet hakkını kullanamayacaktır, süresi içerisinde ibraz edilmeyen çeklerde şikayet hakkı düşmektedir.

Dava Aşaması ve Uygulanacak Yaptırımlar

Karşılıksız Çek suçundan dolayı açılan davalar İcra Mahkemesinde görülür. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülecektir.

İcra Mahkemesi tarafından çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına karar verilebilecektir.

Yargılama sırasında da mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilebilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanacaktır.

Ayrıca her bir çek için ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaksızın 1500 güne kadar adli para cezasına karar verilecek olup, adli para cezalarının ödenmemesi durumunda ise, kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilecektir.

Ticari açıdan doğacak önemli sonuçlar bakımından şöyle ki; hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamayacaklardır. Ancak, hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam edecektir.

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlü olup, bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamayacaktır.

Ayrıca bu kişiler, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste hâlinde vermekle yükümlüdür.

Karşılıksız kalan kısmı yargılama aşamasında ödeyen kişi hakkında mahkeme tarafından beraat, düşme, ceza verilmesine yer olmadığına ya da reddine ilişkin karalardan uygun olanı verilecektir.

İnfazın Tamamlanması İle Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması

Karşılıksız çek suçundan ceza alan kişi, mahkûm olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir; mahkemenin vereceği karara itiraz edebilir.

Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin karar kesinleştiğinde, yasağın kaldırıldığı, MERSİS ile Risk Merkezine bildirilir ve ilan olunur.

Cezayı Kaldıracak Haller

Karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödeyen kişi hakkında, yargılama aşamasında mahkeme tarafından davanın düşmesine ve mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesinden sonra mahkeme tarafından hükmün bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecektir.

Şikâyetten vazgeçme hâlinde de aynı şekilde ceza tayininde bulunulmayacaktır.

Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırıldığı, MERSİS ile Risk Merkezine bildirilmekte ve ilan olunmaktadır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.