01 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girecek olan Bireysel Emeklilik Sistemi, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("Kanun") ile işverenlerin çalışanlara bireysel emeklilik yaptırma zorunluluğu getirilmiştir.
Kanun'da tanımlanan ÇALIŞAN;
- Türk vatandaşı olan veya;
- 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 28. Maddesi uyarınca mavi karta sahip olan 45 yaşın altındaki vatandaşlar ile;
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. Maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca hizmet akdi ile çalıştırılanlar veya;
- Söz konusu maddenin (c) bendi uyarınca kamu idarelerinde ücret karşılığı bağımlı çalışanlar ve çalışmaya başlayanlar olarak tanımlanmıştır.
Kanun'da tanımlanan İŞVEREN; kamu idaresini ve/veya özel sektör işvereni ifade eder.
Özel sektör işverenin çalışanları, sisteme otomatik olarak ne zaman dahil olacaklardır?
Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ("Yönetmelik") bunu çalışan sayısına göre sınıflandırmıştır;
- Çalışan sayısı 1000 ve üzerinde olan bir işverene bağlı olarak çalışanlar 01.01.2017 tarihinden itibaren,
- Çalışan sayısı 250 ve üzerinde ancak 1000'den az olan bir işverene bağlı olarak çalışanlar 01.04.2017 tarihinden itibaren,
- Çalışan sayısı 100 ve üzerinde ancak 250'den az olan bir işverene bağlı olarak çalışanlar 01.07.2017 tarihinden itibaren,
- Çalışan sayısı 50 ve üzerinde ancak 100'den az olan bir işverene bağlı olarak çalışanlar 01.01.2018 tarihinden itibaren,
- Çalışan sayısı 10 ve üzerinde ancak 50'den az olan bir işverene bağlı olarak çalışanlar 01.07.2018 tarihinden itibaren,
- Çalışan sayısı 5 ve üzerinde ancak 10'dan az olan bir işverene bağlı olarak çalışanlar 01.01.2019 tarihinden itibaren,
Yönetmelik kapsamında otomatik olarak emeklilik planına dahil edilmiş olacaktır.
Birden fazla işyeri olan işverenler için; çalışan sayısının belirlenmesinde, bütün işyerlerindeki çalışanların toplamı göz önünde bulundurulur.
Belirtilen tarihlerde veya bu tarihlerden daha sonra kapsama dahil işverenlere bağlı çalışmaya başlayanlar, hizmet akdinin yürürlüğe girmesiyle kendiliğinden emeklilik planına dahil edilir.
Bireysel Emeklilik Sistemine Yapılan Katkı Payı Tutarı:
Bireysel emeklilik sistemine ödenecek katkı payı çalışanların prime esas katkı payının %3'ü kadar olacaktır. Ancak bu oran sabit olmayıp; Bakanlar Kurulu'nun bu katkı payını iki katına kadar arttırmaya, yüzde bire kadar azaltmaya veya katkı payına belirli bir limit getirme yetkisi vardır. Ayrıca çalışanın talep etmesi durumunda işveren, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen katkı payı tutarından daha yüksek bir tutarda kesinti yapabilir.
Bireysel Emeklilik Sistemi'ne Devlet Katkısı:
Bilindiği üzere, halihazırdaki uygulama uyarınca bireysel emeklilik sistemine kendi istekleriyle katılan katılımcılara bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları üzerinden %25 oranında Devlet katkısı sağlanmaktadır.
Bu katkı payı dışında çalışanların zorunlu bireysel emeklilik sisteminden cayma haklarını kullanmamaları halinde sisteme girişte bir defaya mahsus olmak üzere, hak etme ve ödeme koşuluna tabi olmak kaydıyla (en az 10 yıl sistemde kalması ve yatırması gereken primleri ödemiş olması) 1.000 Türk Lirası tutarında ilave Devlet katkısı sağlanacaktır.
Katılımcı, bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşuluyla 56 yaşını tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanır.
İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren bireysel emeklilik hesabı açılmasına dair tüm bilgileri eksiksiz olarak iletmekle yükümlüdür. Şirket iletilen bilgilere istinaden bireysel emeklilik hesabı açar. Bu şekilde çalışan plana dahil edilmiş olur. İşveren, çalışanlarının sisteme dâhil edilmesine, katkı payı hesaplanması ve şirkete aktarılması ile bireysel emekliliğe ilişkin diğer işlemlere yetkili birimlerini veya yöneticilerini belirler.
İşveren, şirket seçiminde hizmet kalitesini ve çalışana sağlanan avantajları dikkate alır. İşveren, şirket seçimi sebebiyle şirketten komisyon dâhil hiçbir şekilde maddi menfaat sağlayamayacağı gibi, şirket de işverene bu şekilde bir teklifte bulunamaz.
İşveren, işyerindeki çalışanlarını farklı emeklilik planlarına dahil edebilir .
Çalışanın, bireysel emeklilik planına dahil edildiğini şirketin bildirimiyle öğrenmesinden itibaren 2 ay içinde kullanabileceği CAYMA HAKKI vardır.
Çalışanın İşyerini Değiştirmesi Durumunda:
Yeni iş yerinde bir plan varsa ona dahil edilir yoksa aynı emeklilik planından devam eder.
Ara Verme:
Katkı payı ödemeye ara verme hakkı (azami 3 aylık) yalnızca çalışana verilebilen bir haktır. Söz konusu hak işverene devredilemez.
Çalışanın Katkı Payının Hukuki Niteliği:
Çalışanın Bireysel Emeklilik Sistemi'ne yaptığı katkı payları İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki haciz ve iflas yoluyla takip bakımından işçi alacağı niteliğinde imtiyazlı bir alacak sayılacaktır.
İdari Yaptırımlar:
İşverenlerin çalışanların katkı paylarını çalışanların kendi ücretlerinden ödememeleri veya bu madde kapsamındaki diğer yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 100,- TL (Yüz Türk Lirası) idari para cezası uygulanacaktır.
ÖZETLE, 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren zorunlu bireysel emeklilik sistemine 45 yaşının altında yaklaşık 13 milyon kişinin dahil olması beklenmektedir. Sistem ile ilgili fon yönetimi ve katkı paylarının çalışanların ücretlerinden ödenmesi işlemlerinden tamamıyla işverenin sorumlu olması sebebiyle işverenlerin yukarıda sayılan işbu kanun ile yürürlüğe girecek usul ve kuralların uygulanmasında dikkatli olmaları gerekmektedir. Aksi halde işverenlerin bu kanun kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı zarara uğrayan çalışanların tüm zararlarını işverenlerin karşılaması gerekecektir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
