Co-authored by Epaminontas Triantafilou (Quinn Emanuel Urquhart & Sullivan)

Dava fonlama (litigaiton funding/ third-party funding/ legal financing) özellikle yatırım tahkimi ve ticari tahkim ile finansal olarak güçlü şirketlerin davalı olduğu ticari davalarda davacıların başvurduğu bir finansal kredi aracıdır.

Davası güçlü olan ve fakat davasını fonlama imkânı bulunmayan veya bunu tercih etmeyen davacılar, dava fonlarına (litigation funders) başvurarak davalarına fon/kredi sağlamaktadırlar. Önlerine gelen davaları tazminatın boyutu, usul, esas, başarı şansı ve tahsil edilebilirlik gibi açılardan inceleyen dava fonları, davaların kazanılması halinde tahsil edilecek tazminat tutarlarının belli bir miktarını talep etmek karşılığından söz konusu davalar için gerekli tüm masrafları karşılamaktadırlar.

Bu fonlama sayesinde davasında haklı olduğunu düşünen ve fakat davasını açma imkânı bulunmayan davacılar hak edecekleri tazminatın belli bir bölümünü fon şirketleri ile paylaşmak karşılığında davalarını açabilmekte; fon şirketleri de fonladıkları davayı kaybetme veya tahsilat zorluğu/ imkânsızlığı gibi riskleri de göze alarak bu risk karşılığında başka finansal enstrümanlardan elde etmeleri çok daha zor olan oranda bir getiriyi görece kısa bir sürede elde etme imkânı bulmaktadırlar.

Dava fonları Avrupa, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nde gelişmekte ve yaygınlaşmakta olup özellikle Londra'da bu konuda birçok uzman firmanın ve profesyonelin kümelendiğini söylemek mümkündür. Hatta öyle ki Londra'da dava fonları ile potansiyel davacılar arasında aracılık yapan brokerlık firmaları dahi türemiştir.

Genellikle uluslararası hukuk firmalarının eski yönetici ortakları ve finans şirketlerinin bir araya gelmesi ile kurulan bu fonların önemli bir kısmı İngiltere'de kurulmuş olan Dava Fonları Derneği (Association of Litigation Funders) üyesi olup bu kuruluş tarafından benimsenmiş regülatif sistem içinde faaliyet göstermektedirler.

Dava fonlarının Türk şirketleri ve vatandaşları için de özellikle yatırım tahkimi ve ticari tahkimlerde mutlaka değerlendirmeleri gereken bir kredi aracı olduğu kanısındayız. Zira bu tür uyuşmazlıkların mahkeme ve vekil ücretlerinin milyon dolarları bulabildiği dikkate alındığında; davalarını sırf bu masrafları yapamadıkları veya yapmak istemedikleri için açmaktan imtina eden Türk şirketleri veya vatandaşları için dava fonlarının önemli bir imkân sağladığı düşüncesindeyiz.

Bu kapsamda, Moroğlu Arseven'nin ortaklarından  Orçun Çetinkaya ile uluslararası tahkim ve dava alanında dünyanın lider hukuk bürolarından biri olan Quinn Emanuel Urquhart & Sullivan'in Londra ofisi ortaklarından  Epaminontas Triantafilou, Türkiye'de gerek iş gerekse hukuk çevrelerinde pek de bilinmeyen bu finansal kredi yöntemini değerlendirdi. 

Orçun Çetinkaya: Türk Şirketleri dava fonlarından yararlanabilir mi?

Epaminontas Triantafilou: Şu an için evet.

Orçun Çetinkaya: Dava fonları, krediler gibi mi işlemektedir?

Epaminontas Triantafilou:  Tam olarak değil. Dava fonu, yargılama giderleri ortaya çıktıkça, fon şirketinin bu giderleri incelemesi ve sonrasında onaylaması durumunda kullanılan; sadece faizlerin aylık ödendiği; geri ödemenin kredi dönemi sonunda yapıldığı bir kredi türüne (standing loan facility) benzemektedir.

Orçun Çetinkaya: Dava fonlarını sağlayan şirketler daha çok hangi dava tipleriyle ilgilenmektedir? 

Epaminontas Triantafilou: Konu bakımından dava fonu şirketleri daha ilginç veya çekici diye nitelendirdiği genel bir dava türü bulunmamaktadır. Dava fonu şirketleri her davanın esasını dikkate alıp; buna bağlı riskleri ve davanın lehe sonuçlanması halinde kazancı değerlendirmektedir.

Orçun Çetinkaya: Türk şirketleri neden ve nasıl dava fonuna başvurmalıdır?

Epaminontas Triantafilou: Dava fonu bir davanın tarafları bakımından; özellikle de yargı sürecini kendi parasıyla başlatmak istemeyen ya da başlatamayan davacılar bakımından iyi bir seçenek oluşturmaktadır. Dava fonu sağlanması bakımından fon sağlanacak dosyanın iyi bir aday olup olmadığının en iyi değerlendirmesi fon sağlanmış dosyalar konusunda birikime sahip hukuk bürolarınca yapılmaktadır. Bu konuda tecrübeli hukuk büroları çeşitli fon şirketlerine ulaşabileceği gibi fon başvurusu noktasında da yardım sunabilmektedir.

Orçun Çetinkaya: Dava fonuna erişim ne kadar zaman almaktadır?

Epaminontas Triantafilou: Başvuru süreci birkaç ayı bulabildiği için dava açmadan önce dava fonu olanaklarını olabildiğince erkenden değerlendirmek önemlidir.

Orçun Çetinkaya: Taraflar arasında yapılacak ön protokol önemli midir ve hangi taraf tarafından hazırlanmalıdır?

Epaminontas Triantafilou: Genel olarak davanın esasına ilişkin ön protokol, fon arayışında olan tarafın avukatları tarafından hazırlanmaktadır. Bu değerlendirmenin saygın avukatlar tarafından doğru bir şekilde hazırlanmasını sağlamak; fon sağlayıcılarının dikkatini çekmek ve onlara güven vermek açısından önemlidir.

Orçun Çetinkaya: Söz konusu şirketlerinin davacıların davalarını fonlamasının kriterleri nedir?

Epaminontas Triantafilou: Fon sağlayıcılar yatırımlarından yeterli bir geri dönüş bekledikleri için başarı şansı yüksek dosyalara yönelmektedirler. Dolayısıyla fon sağlayıcılar davanın esasına ek olarak dava konusunun başarılı bir şekilde tahsil edilebilirliğine ve fon arayan tarafın avukatlarının yetkinliğine de dikkat etmektedirler.

Orçun Çetinkaya: Türk şirketleri ne kadar/ne oranda fon desteği alabilirler?

Epaminontas Triantafilou: Davanın hazırlanması ve açılması aşamasındaki bütün masraflar için fon desteği alınması mümkündür. 

Orçun Çetinkaya: Fon şirketleri avukatlık ücretlerini ve dava harç ve giderlerini de öderler mi?

Epaminontas Triantafilou: Genellikle evet; ancak fon şirketlerinin finansal desteğinin kapsamı ve niteliği dosyadan dosyaya değişmektedir.

Orçun Çetinkaya: Dava sonunda kazanılan tazminat tutarı fon şirketleri ile nasıl paylaşılmaktadır?

Epaminontas Triantafilou: Her fon şirketi davanın lehe sonuçlanması halinde dava konusundan kazanacakları oranı farklı şekilde belirlemektedir. Örneğin; bir fon şirketi vermiş olduğu paranın üç katını geri alabilir ve tazminat meblağından bu ilk kesintiyi yaptıktan sonra kalan kısım üzerinden de belli bir oranda (örneğin; yüzde 20-30) yatırım karşılığı talebinde bulunabilir. Fon şirketlerinin yatırımlarının karşılığında öngördükleri getirinin miktarı çoğu kez davaya ilişkin risklerle bağlantılıdır. Buna tazminatın tahsil edilebilirlik riski de dâhildir.

Orçun Çetinkaya: Fon şirketleri ile çalışma tecrübeleriniz nedir?

Epaminontas Triantafilou: Birkaç fon şirketi ile oldukça iyi iş ilişkimiz var. Hukuk büromuz, Amerika Birleşik Devletleri'nde, Avrupa'da, Asya ve daha ötesindeki birçok dosyada dava taraflarına fon sağlanmasında yardımda bulundu. Fon şirketleri, büromuzun önemli dosyalara dâhil olması halinde müvekkillerimiz için kazanmak için elimizden geleni yapacağımızı konusunda bize güvenmektedir.

Orçun Çetinkaya: Türk şirketlerinin yabancı mahkemelerdeki, ticari ve yatırım tahkimlerindeki dosyaları için önerileriniz nedir?

Epaminontas Triantafilou:  Dosyadaki temel meseleleri belirlemek önemlidir. Buna tecrübeli ve saygın bir hukuk bürosu aracılığıyla dava fonu almak da dâhildir. Fon sağlayıcılarının, dava fonu başvurularını bildikleri ve güvendikleri yetkin ve tecrübeli hukuk büroları tarafından desteklenmeleri halinde kabul etme şanları daha yüksektir.

Orçun Çetinkaya: Yabancı mahkemelerde, ticari ve yatırım tahkimlerinde dava fonu ile desteklenen dosyalara karşı bir ön yargı var mı?

Epaminontas Triantafilou:  Hayır. Bazı yargı çevrelerinde ve tahkimlerde dava fonuna ilişkin olarak kısıtlamalar, etik de dâhil olmak üzere çeşitli kurallar mevcut; fakat bu durum dosya bazında yetkin hukuk danışmanları ile tartışılabilir.

Orçun Çetinkaya:  Uyuşmazlık çözümü, şirketler hukuku ve iş hukukunun her alanında faaliyet yürütmektedir. Yerel ve yabancı müvekkillere, çoğu zaman yüksek meblağlar veya karmaşık sorumluluk ilişkileri içeren sınır ötesi uyuşmazlıklar ve alacak davalarında destek olmaktadır. Danışmanlık alanları sözleşmelerden doğan talepler, hissedarlar ve ortaklar arasındaki ihtilâflar, ortak girişimler, inşaat, gayrimenkul, acentelik, mesleki sorumluluk ve iş hukuku, idari konular, vergi uyuşmazlıkları, gümrük, uluslararası ticaret ve ticari suçlar dâhil çok geniş bir alanı kapsamaktadır.

Epaminontas Triantafilou:  Epaminontas Triantafilou'nun uluslararası tahkimdeki sahip olduğu engin tecrübesi ile özel şirketlere ve bağımsız devletlere danışmanlık yapmanın yanı sıra Lahey'de Daimi Hakem Divanı'nda hukuk müşaviri olarak yer almakta ve çeşitli uluslararası tahkimlerde görev alıp; başhakeme hukuki yardımda bulunmuştur.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.