Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair 7413 Numaralı Kanun 23.06.2022 tarihinde kabul edilmiş ve 28 Haziran 2022 tarihinde 31880 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İşbu 6. Yargı Paketi kapsamında meclise sunulan değişikliklerden bazılarının onanmasıyla özellikle Noterlik Kanunu ve Hakimler ve Savcılar Kanununda köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişiklikler uygulamayı da büyük ölçüde değiştirecek sonuçlar doğurmaktadır.

Noterlik Kanunu'nda yapılan değişiklikler açısından bakıldığında 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek işbu değişiklikler ile birlikte noterler, taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapabilecek ve bu sözleşmeyi taraflardan birinin talep etmesi, harç ve giderleri ödemesi halinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla tapu siciline şerh verebilecek, taşınmaz satış sözleşmesi yapabilecek. Aynı zamanda Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış sözleşmelerinde sadece tapu harcı alınacak, bu işlemler için ayrıca noter harcı istenmeyecektir. Taşınmaz satış sözleşmesinin düzenlenmesinden dolayı oluşan zarardan noterler de sorumlu olacaktır.

Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda yapılan değişiklikler ise, aynı şekilde 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olup, bu yeni kanunun getirdiği düzenlemeler ile birlikte Hakimlik ve Savcılık müessesesine yeni bir kurum olan Hâkim Savcı yardımcılığı getirilmiştir. Yürürlük tarihinden itibaren artık Hâkim ve Savcılık mertebesine ulaşmak için 3 yıl süreyle Yardımcılık görevini tamamlanması gerekmektedir. İşbu kanunun çeşitli maddeleriyle Hâkim ve Savcı Yardımcılarının alacağı eğitimler görevleri ve yetkileri ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup yapılacak değerlendirmeler ve kıstasları da ayrıca belirtilmiştir. Getirilen bu düzenlemeler uygulamada faklı yankılar doğuracak ve uzun süredir devam eden sistemde değişimlere sebebiyet verecektir.

28.06.2022 tarihinde yayımlanmış 31880 Sayılı Resmi Gazetenin Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair 7413 Numaralı Kanun başlığıyla ilan ettiği bu değişiklikleri tarafımızca önemsenen ve sizlerin de dikkatine sunulması ihtiyacı doğuran hususlardır. Bu iki kurum hakkında yapılan değişikliklerin ayrıntılarını yazımızın devamında dikkatinize sunarız.

HAKİMLİK VE SAVCILIK KANUNU AÇISINDAN yapılan düzenlemenin sistemin bütününde yenilik doğrucu olduğu açıktır. Şöyle ki;

  • 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 10 uncu maddesi başlığıyla birlikte yapılan değişiklik ile yargıda Hâkim ve Savcı Yardımcılığı Müessesesi getirilmiştir. 1 Ocak 2023 tarihi ile yürürlüğe girecek olan Hâkim Yardımcılığı ve Savcı Yardımcılığı kurumu 3 yıl süreyle temel eğitim dönemi, görev dönemi ve son eğitim döneminden oluşur. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilir. Görev dönemi ise yargı mercilerinde fiilen görev yapmak suretiyle geçirilir.
  • 2802 sayılı Kanuna 10 uncu maddesinden sonra gelmek üzere 10/A maddesi eklenerek hâkim ve savcı yardımcısının görev ve yetkileri belirlenmiştir.

Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcısının mahkemedeki görevleri şu şekildedir:

  1. Hâkim tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek hâkime sunmak.
  2. Duruşma ve keşif işlemlerinde hâkime yardımcı olmak.
  3. Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hâkime sunulmadan önce kontrol etmek.
  4. Tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamak.
  5. Ara kararların icrasına dair iş ve işlemleri yapmak.
  6. Hâkimin istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.
  7. Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile hâkim tarafından verilen benzeri görevleri yerine getirmek.

Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcısının Cumhuriyet başsavcılığındaki görevleri şu şekildedir:

  1. Savcı tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek savcıya sunmak.
  2. Soruşturma işlemleri ile kovuşturma aşamasında savcının görev alanına giren işlerde savcıya yardımcı olmak.
  3. Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan önce kontrol etmek.
  4. Soruşturma evrakına ilişkin karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma aşamasında kanun yollarına başvuru taslaklarını hazırlamak.
  5. Her türlü yazışma taslağını hazırlamak.
  6. Savcının istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.
  7. Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile savcı tarafından verilen benzeri görevleri yerine getirmek

Ayrıca yine bu kanun düzenlemesinin içerisinde belirtili olduğu üzere 2802 Sayılı Kanun'un 10/A, 11,13,32,101ve106. Maddelerinde etraflıca düzenlemeler yapılıp Hakimlik ve savcılık Makamının bir ön basamağı gibi konumlanmış Hâkim ve Savcı yardımcılığı kurumunun işleyişine göre uyarlanmıştır.

  • 2802 Sayılı Kanun'a eklenmiş geçici Madde 22 ise yine bu değişiklik için önemli bir husustur şöyle ki;

GEÇİCİ MADDE 22- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce;

  1. Hâkim adaylığı yazılı yarışma sınavına girip hâkim adaylığına atanma süreci tamamlanmayanlar,
  2. Hâkim adaylığına atanmış olup henüz mesleğe kabulü yapılmayanlar, hakkında, bu maddeyi ihdas eden Kanunla hâkim ve savcı yardımcılığına ilişkin yapılan değişikliklerden önceki hükümler uygulanmaya devam olunur. Ancak 13 üncü maddenin bu maddeyi ihdas eden Kanunla eklenen üçüncü fıkra hükmü, bu fıkra kapsamında olanlar hakkında da uygulanır.

    Kanunlardaki hâkim ve savcı yardımcılığına ilişkin hükümler, mesleğe hâkim adaylığından kabul edilmiş olanlar bakımından, hâkim adaylığı olarak anlaşılır ve uygulanır.

    Bu maddeyi ihdas eden Kanunla 32nci maddenin birinci fıkrasına eklenen (g) bendi, bu bendin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla birinci ve ikinci derecede bulunan hâkim ve savcılar hakkında uygulanmaz."Hâkim savcı adaylarının, usta çırak ilişkisi içerisinde hakim ve savcılar yanında mesleği öğrenmesini sağlayacak hakim ve savcı yardımcılığı müessesesi ile birlikte Her hakim ve savcı yardımcısı hakkında eğitim dönemlerinde Türkiye Adalet Akademisinin ilgili daire başkanı, görev döneminde ise eğitici hakim ve savcı, Yargıtay ve Danıştay'da ilgisine göre daire başkanı veya savcı tarafından 100 puan üzerinden değerlendirme formu düzenlenecek. Bu form düzenlenirken hakim ve savcı yardımcısının vazifesini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve başarı, görevine bağlılığı ve ahlaki gidişi ile iletişim becerisi ve stres yönetimi kabiliyetine dair hususlar dikkate alınacak. Teşvik ve ödüllendirme amacıyla hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olanlardan sıralamada ilk üçe girenler, ad çekmeye dahil edilmeyecek ve listeden seçim yapabileceklerdir.

Hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olamayanlar, talepleri halinde merkez veya taşra teşkilatında genel idare hizmetleri sınıfında bir kadroya atanabilecek, aksi halde bu kişilerin hakim ve savcı yardımcılığına son verilecek. Hâkim ve savcı yardımcılığı süresini tamamlamadan görevden ayrılanlar ile bu süreyi tamamlayıp mesleğe kabul edildikten sonra hâkim ve savcı yardımcılığı süresi kadar çalışmadan görevden ayrılanlar, bu süre zarfında kendilerine ödenen aylık, ödenek, tazminatlar ile her türlü ödemenin, mecburi hizmetin eksik kalan kısmı ile orantılı miktarını iki kat olarak ödeyecek.

Yapılan bu değişiklikler bütünüyle Hakimlik ve Savcılık kurumu meslek olarak tercih edildiğinde yapılan staj dönemi yerini yardımcılık kurumuna bırakmıştır. Tüm bu süreçte eğitim dönemleri ve yardımcılık süresi bir bütün olarak revize edilmiş ve yeni düzene uygun olarak sistematikleştirilmiştir. Öte yandan bu kurum için bir turnusol mekanizması oluşturmuştur.

Yukarıda bahsedildiği gibi 28 Haziran 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kanun değişikliğinde NOTERLİK KANUNUNDA yapılmış değişiklikler bulunmaktadır. Bu değişiklikler içerisinde yenilik doğuran bir husus olması gerekçesiyle dikkat çeken Kanun Noterliklere tanınan gayrimenkul alım-satım işlemi yapabilme ve tapu siciline şerh koyabilme yetkisidir.

  • Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair 7413 Numaralı Kanun 11. Maddesi 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanunu'nun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

    " Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapmak ve bu sözleşmeyi taraflardan birinin talep etmesi, harç ve giderleri ödemesi hâlinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla tapu siciline şerh vermek, taşınmaz satış sözleşmesi yapmak,"
  • Kanun 12. Maddesi 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanuna 61 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

"Taşınmaz satış sözleşmesi:

MADDE 61/A- Taşınmaz satış sözleşmesi noterler tarafından da yapılabilir.

Noterler, taşınmaz satış başvurusu üzerine başvuru belgesi düzenler, taşınmaz üzerindeki her türlü kısıtlamaları dikkate alır ve taşınmaz satışıyla ilgili diğer kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esasları gözetir.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce tapu kayıt örneği ve diğer belgeler tapu bilişim sistemi vasıtasıyla noterlerle paylaşılır. Taşınmaza ilişkin kayıt ve belgelerin eksik olması hâlinde ilgili tapu müdürlüğünden eksik olan hususlar bu sistem üzerinden talep edilir ve eksiklikler tapu müdürlüğünce giderilerek sisteme aktarılır. Noterlerce hak sahibi belirlendikten ve taşınmazın satışına engel hukuki bir durumun bulunmadığı tespit edildikten sonra taşınmaz satış sözleşmesi yapılır.

Satış sözleşmesi taraflarca imzalandığı anda noter, tapu bilişim sisteminden yevmiye numarası alarak sözleşmeyi bu sisteme kaydeder. Sözleşmenin sisteme kaydından sonra tapu müdürlüğünce taşınmazın tapu siciline tescili sağlanır. Satış sözleşmesi ile diğer belgeler, noter tarafından sisteme aktarılır ve fiziki olarak arşivlenir.

Noterler, taşınmaz satış sözleşmesiyle ilgili işlemleri bizzat yaparlar.

Tapu kayıt örneği ve diğer belgelerden hak sahibinin belirlenememesi veya satışa engel hukuki bir durumun varlığı hâlinde noterlerce satış işlemi gerçekleştirilmez.

Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış sözleşmelerinden yalnızca 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı tarifenin "I-Tapu işlemleri" başlıklı bölümünün (20) numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca tapu harcı alınır. Bu işlemler için 492 sayılı Kanunun tapu harçlarına ilişkin hükümleri ve gerekli harcı tamamen almadan işlem yapan noterler hakkında aynı Kanunun 128 inci maddesi hükmü uygulanır.

Taşınmaz satış sözleşmeleri damga vergisinden ve bu işlemlere ilişkin düzenlenen kâğıtlar değerli kâğıt bedellerinden istisnadır.

Bu madde kapsamında yapılan işlemler karşılığında noter ücreti dışında herhangi bir ücret alınmaz. Noter ücreti taşınmazın değerine göre beş yüz Türk lirasından az ve dört bin Türk lirasından fazla olamaz ve ücret tarifesinde gösterilir. Bu miktarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanır.

 Taşınmaz satış işlemleri için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü döner sermaye işletmesine gelir kaydedilmek üzere hizmet bedeli alınır ve bu işlemler sebebiyle noterlere herhangi bir pay veya aidat ödenmez.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının mütalaası alınarak Adalet Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir."

  • MADDE 13-1512 sayılı Kanunun 162nci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve maddenin mevcut ikinci fıkrasında yer alan "birinci fıkra" ibaresi "birinci ve ikinci fıkralar" şeklinde değiştirilmiştir.

3. "Taşınmaz satış sözleşmesinin düzenlenmesinden dolayı oluşan zarardan noterler de sorumludur. Bu zararın Devlet tarafından ödenmesi hâlinde Devlet, sözleşmeyi düzenleyen notere rücu eder. Notere karşı açılacak davalar, tapu sicilinin bulunduğu yer mahkemesinde görülür."

  • MADDE 14-1512 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 21- Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, 28 inci ve 30 uncu maddelerin değiştirilen veya yürürlükten kaldırılan hükümleri, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla yapılmış olan atama ve nakil ilanları ile bunlara ilişkin iş ve işlemler hakkında uygulanmaya devam olunur.

Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, 60 ıncı maddede yapılan değişiklik ve eklenen 61/A maddesi, bu maddelerde öngörülen bilişim sisteminin kurulduğunun Adalet Bakanlığı resmî internet sitesinde duyurulduğu tarihten itibaren uygulanmaya başlanır. Bu bilişim sistemi, 1/1/2023 tarihine kadar kurulur. Cumhurbaşkanı bu süreyi altı aya kadar uzatabilir."

İşbu Kanun değişikliği ile; noterler, taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapabilecekler. Bu sözleşmeyi taraflardan birinin talep etmesi, harç ve giderleri ödemesi halinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla tapu siciline şerh verebileceklerdir. Taşınmaz satış sözleşmesi yapabilmeye ehil sayılacaklardır.

Ayrıca bu yenilik ille birlikte Noterler, taşınmaz satış başvurusu üzerine başvuru belgesi düzenleyecek, taşınmaz üzerindeki her türlü kısıtlamayı dikkate alacak ve taşınmaz satışıyla ilgili diğer kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esasları gözeteceklerdir. Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış sözleşmelerinde sadece tapu harcı alınacak, bu işlemler için ayrıca noter harcı alınmayacaktır.

Konuya ilişkin herhangi bir sorunuz olması halinde bizlere ulaşmaktan çekinmeyiniz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.